คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ยาธาตุน้ำแดง
ยาธาตุน้ำแดงเป็นยาสามัญประจำบ้านที่มีข้อบ่งใช้เป็นยาแก้
- ท้องขึ้น
- ท้องอืด
- จุกเสียด
- แน่นเฟ้อ
- เรอเหม็นเปรี้ยว
- แหวะ/สำรอกอาหารออกมา
ยาธาตุน้ำแดงมีรสหวานเล็กน้อย เย็น ซ่า เผ็ดร้อนเล็กน้อย เป็นยาที่มีส่วนประกอบของสารออกฤทธิ์ที่ส่วนใหญ่เป็นสารสมุนไพรที่มีสรรพคุณในการดูดซับแก๊สในทางเดินอาหาร แก้อาการท้องอืดไม่สบายท้อง ซึ่งประกอบด้วย สมุนไพร คือ โกฐน้ำเต้า และการบูร และสารอื่นๆ ได้แก่ เปปเปอร์มิ้น (Peppermint) โซเดียมไบคาร์บอเนต (Sodium bicarbonate) และเอทานอล (Ethanol) โดยมีสรรพคุณมีดังนี้
- โกฐน้ำเต้า (Rhubarb): มีฤทธิ์เป็นยาระบาย โดยการกระตุ้นให้เกิดการบีบตัวของลำไส้ใหญ่ แก้ธาตุอ่อน ขับลมในลำไส้ ท้องอืดเฟ้อ เรอเหม็นเปรี้ยว ช่วยให้การขับถ่ายเป็นปกติ
- การบูร (Camphor): มีกลิ่นเฉพาะ รสเผ็ดร้อน หอมเย็นซ่า ละลายน้ำได้น้อย เพราะฉะนั้นมักนิยมใช้เอทานอลในการทำละลาย มีสรรพคุณ ขับลม เป็นยาระงับเชื้อโรคอย่างอ่อน แก้จุกเสียด แก้ปวดท้อง ท้องร่วง
- เปปเปอร์มินท์: มีกลิ่นหอมเย็น ช่วยขับลม ทำให้สบายท้อง
โซเดียมไบคาร์บอเนต: เป็นยาที่ช่วยในการลดการเป็นกรดในกระเพาะอาหาร ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการ ท้องอืดเฟ้อ เรอเหม็นเปรี้ยว โดยโซเดียมไบคาร์บอเนตจะทำให้สภาพความเป็นกรดในกระเพาะอาหารเป็นกลางมากขึ้น
ยาธาตุน้ำขาว (Salon and Menthol mixture) เป็นยาสามัญประจำบ้านเช่นกัน แต่มีส่วนประกอบเป็น Salol , Anise oil เเละ Menthol โดยยาธาตุน้ำขาวช่วยรักษาอาการอักเสบของลำไส้ ช่วยขับลม และเคลือบกระเพาะอาหารเพื่อการทำลายเชื้อโรคในลำไส้ หรือควบคุมเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะอาหารที่เป็นต้นเหตุให้กระเพาะอาหารมีกรดมาก
โดยสรุป
- ยาธาตุน้ำแดง เหมาะกับอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ มากกว่าใช้เป็นยาลดกรด (ช่วยลดกรดได้บ้างเพราะเป็นด่างอ่อนๆ)
- แต่ยาธาตุน้ำขาว เหมาะกับคนที่ท้องเสียที่เกิดจากการติดเชื้อ หรือจากสารพิษของเชื้อที่ไม่รุนแรง แล้วมีอาการปวดท้อง หรือลมจากสารพิษของเชื้อหรือจากที่เชื้อปล่อยออกมา และไม่ใช่ยาลดกรด
สามารถกินได้ทั้ง เด็ก ผู้ใหญ่ และหญิงตั้งครรภ์ แต่ทุกกลุ่มโดยเฉพาะเด็กและหญิงตั้งครรภ์ต้องรับประทานในขนาดตามคำแนะนำที่ระบุในฉลากยาเท่านั้น