อัลฟูโซซิน (Alfuzosin)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 7 ธันวาคม 2564
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

อัลฟูโซซิน (Alfuzosin) คือ ยารักษาอาการต่อมลูกหมากโต (Benign prostatic hyperplasia ย่อว่า บีพีเอช/ BPH)   เป็นยาประเภท แอลฟาบล็อกเกอร์ (Alpha blockers)   

อาการต่อมลูกหมากโต มักพบในกลุ่มผู้ชายที่เริ่มมีอายุ 50 ปีขึ้นไป ส่งผลให้เกิดการกดทับท่อทางเดินปัสสาวะทำให้ปัสสาวะลำบาก/ปัสสาวะขัด ตัวยาอัลฟูโซซินจะออกฤทธิ์ในบริเวณท่อทางเดินปัสสาวะส่วนล่างเป็นเหตุให้กล้ามเนื้อเรียบของต่อมลูกหมากและของกระเพาะปัสสาวะเกิดการคลายตัว ทำให้ปัสสาวะไหลได้สะดวกมากขึ้น

ด้านการกระจายตัวของยาอัลฟูโซซินในร่างกายพบว่า หลังจากรับประทาน ตัวยาจะถูกดูดซึมประมาณ 64% จากระบบทางเดินอาหาร เมื่อยาเข้าสู่กระแสเลือด จะเข้าจับกับพลาสมาโปรตีนประ มาณ 90% ก่อนที่จะถูกลำเลียงไปเผาผลาญและเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีโดยตับ ร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 3 - 5 ชั่วโมงเพื่อกำจัดยานี้จำนวนครึ่งหนึ่งออกจากกระแสเลือดโดยผ่านทิ้งไปกับอุจจาระและปัสสาวะ

ยาอัลฟูโซซินไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อรักษาภาวะความดันโลหิตสูงเหมือนยาตัวอื่นๆในกลุ่ม Alpha blockers และไม่มีข้อบ่งใช้กับเด็ก(นิยามคำว่าเด็ก) การเลือกใช้ยานี้ต้องให้แพทย์เท่านั้นเป็นผู้คัดกรองและสั่งจ่ายยาได้อย่างเหมาะสม ผู้ป่วยจะต้องให้ข้อมูลสุขภาพของตนเองกับแพทย์เพื่อใช้ประกอบกับขั้น ตอนของการรักษา อาทิเช่น

  • แพ้ยานี้หรือไม่
  • ป่วยด้วยโรคความดันโลหิตต่ำ โรคตับ โรคไต หรือเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมากอยู่หรือไม่
  • มีการรับประทานยาลดความดันโลหิตสูงหรือไม่
  • เพิ่งได้รับการผ่าตัดต้อกระจกมาหรือไม่
  • รับประทานยาอะไรอยู่ก่อนแล้ว

 เมื่อมีการสั่งจ่ายยานี้ แพทย์มักจะกำกับวิธีรับประทานที่ถูกต้องเช่น รับประทานพร้อมน้ำดื่มที่สะอาด ห้ามเคี้ยวยาก่อนกลืน อย่าลืมรับประทานยา รวมถึงผลข้างเคียงต่างๆที่ผู้ป่วยอาจได้รับ หรือกรณีมีอาการแพ้ยาเช่น อวัยวะตามร่างกายบวม อึดอัดหายใจไม่ออก/หายใจลำบาก ต้องหยุดใช้ยานี้ แล้วรีบกลับมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันที

คณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้ระบุให้ยาอัลฟูโซซินเป็นประเภทยาอันตราย ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยของตัวผู้ป่วยเอง จึงควรใช้ยานี้ตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด และห้ามปรับขนาดการรับประทานด้วยตนเองโดยเด็ดขาด

อัลฟูโซซินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

อัลฟูโซซิน

ยาอัลฟูโซซินมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้:

  • เพื่อรักษาอาการต่อมลูกหมากโต

อัลฟูโซซินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาอัลฟูโซซินคือ ตัวยาจะเข้าจับกับตัวรับ (Receptor)ของต่อมลูกหมากที่มีชื่อว่า Postsynaptic alpha 1 adrenoreceptor ทำให้กล้ามเนื้อของต่อมลูกหมากคลายตัว ลดการกดทับท่อทางเดินปัสสาวะทำให้การถ่ายปัสสาวะทำได้สะดวกขึ้น และก่อให้เกิดฤทธิ์รักษาตามสรรพคุณ

อัลฟูโซซินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาอัลฟูโซซินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • เป็นยาเม็ดชนิดรับประทานขนาด 10 มิลลิกรัม/เม็ด

อัลฟูโซซินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาอัลฟูโซซินมีขนาดรับประทาน เช่น

  • ผู้ใหญ่ชาย: รับประทาน 10 มิลลิกรัมวันละครั้งหลังอาหารเย็น ห้ามรับประทานยานี้พร้อมสุรา

*อนึ่ง ต่อมลูกหมากโตเป็นโรคเฉพาะชายสูงอายุ จึงไม่มีข้อมูลการใช้ยานี้ในเด็ก และในสตรี

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาอัลฟูโซซิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร  เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย   
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาอัลฟูโซซินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาอัลฟูโซซินสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

อัลฟูโซซินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาอัลฟูโซซินอาจก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้เช่น

ก. อาการข้างเคียงที่พบได้บ่อย: เช่น

  • วิงเวียน
  • ง่วงนอน
  • อ่อนเพลีย
  • ปวดหัว
  • ปวดท้อง
  • คัดจมูก

ข. อาการข้างเคียงที่รุนแรง: เช่น

  • มีผื่นคัน
  • หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก
  • ปาก-ใบหน้าบวม ปวดหลัง
  • เจ็บหน้าอก
  • ปัสสาวะมีสีเข้ม
  • เป็นลม
  • หัวใจเต้นเร็วผิดจังหวะ
  • มีไข้
  • หนาวสั่น
  • เจ็บคอ คออักเสบ
  • ปวดข้อ
  • มีภาวะดีซ่าน

ค. *กรณีที่พบอาการข้างเคียงที่รบกวนการดำรงชีวิตประจำวันหรือที่มีอาการรุนแรงควรต้องรีบไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลหรือไปโรงพยาบาลทันทีขึ้นกับความรุนแรงของอาการ ไม่ต้องรอจนถึงวันนัด เพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา

*อาการที่ได้รับยานี้เกินขนาด: อาจพบอาการความดันโลหิตต่ำโดยเฉพาะเมื่อมีการเปลี่ยนท่าทาง เช่น เมื่อลุกขึ้นยืนจนอาจเป็นลม หากพบอาการนี้ต้องรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้อัลฟูโซซินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาอัลฟูโซซิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และเด็ก
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตต่ำ โรคตับ โรคไตระยะรุนแรง
  • ห้ามใช้ยานี้ร่วมกับยากลุ่ม แอลฟา บล็อกเกอร์ (Alpha blocker) ชนิดอื่น เช่นยา Doxazosin
  • ระหว่างการใช้ยานี้ระวังการเกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ
  • ต้องมาพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามและปรับแนวทางการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วย
  • ยานี้อาจก่อให้เกิดอาการเวียนศีรษะ ง่วงนอน หากพบอาการเหล่านี้ให้หลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะและทำงานกับเครี่องจักรเพราะจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาอัลฟูโซซินด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม   ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร  ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่ม เติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

อัลฟูโซซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาอัลฟูโซซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้ามใช้ยาอัลฟูโซซิน ร่วมกับยา Ritonavir, Clarithromycin ด้วยอาจทำให้ปริมาณของยาอัล ฟูโซซินในกระแสเลือดเพิ่มมากขึ้นจนเป็นเหตุให้ความดันโลหิตต่ำและหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
  • การใช้ยาอัลฟูโซซิน ร่วมกับยา Quinidine อาจเกิดความเสี่ยงของหัวใจเต้นผิดจังหวะหรือมีภาวะหัวใจทำงานผิดปกติเกิดขึ้นมา หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยาอัลฟูโซซิน ร่วมกับยา Bupropion อาจส่งผลให้มีภาวะความดันโลหิตต่ำ ปวดหัว วิงเวียน เป็นลม การเต้นของหัวใจผิดปกติ หากพบอาการเหล่านี้ควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล เพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษาให้เหมาะสมเป็นกรณีไป
  • ห้ามใช้ยาอัลฟูโซซิน ร่วมกับยากลุ่ม Alpha 1 receptor blockers ด้วยจะก่อให้เกิดภาวะความดันโลหิตลดลงจนก่อให้เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำและส่งผลเสียต่อผู้ป่วย

ควรเก็บรักษาอัลฟูโซซินอย่างไร?

 ควรเก็บยาอัลฟูโซซิน:  เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในรถยนต์หรือในห้องน้ำ

อัลฟูโซซินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาอัลฟูโซซิน  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Xatral XL (ซาทอล เอ็กซ์แอล) sanofi-aventis
Uroxatral (ยูโรซาทรัล) sanofi-aventis

 

บรรณานุกรม

1   https://www.drugs.com/mtm/alfuzosin.html   [2021,Dec4]

2  https://en.wikipedia.org/wiki/Benign_prostatic_hyperplasia   [2021,Dec4]

3  https://products.sanofi.us/uroxatral/uroxatral.html#section-3  [2021,Dec4]

4  https://www.mims.com/thailand/drug/info/alfuzosin?mtype=generic  [2021,Dec4]

5 https://www.mims.com/thailand/drug/info/Xatral%20XL/?type=full#Contraindications  [2021,Dec4]