ขี้ผึ้งวิทฟิลด์ (Whitfield ointment)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 15 ตุลาคม 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ:คือยาอะไร?

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์ (Whitfield ointment) คือ ยาทาภายนอก/ยาใช้ภายนอก ใช้สำหรับรักษาอาการของโรคเชื้อราตามผิวหนัง เช่น กลาก น้ำกัดเท้า และสังคัง

สูตรตำรับขี้ผึ้งวิทฟิลด์ มีส่วนประกอบที่เป็นสารออกฤทธิ์คือ กรดเบนโซอิก (Benzoic acid) 6%, กับ กรดซาลิไซลิก (Salicylic acid) 3%, ส่วนประกอบอื่นๆที่ใช้เป็นเนื้อของขี้ผึ้งคือ Lanolin (สารใช้ทำขี้ผึ้ง), หรือ Vaseline, ซึ่งชื่อของขี้ผึ้งชนิดนี้ถูกตั้งขึ้นเพื่อให้เกียรติกับแพทย์ผิวหนังชาวอังกฤษที่มีชื่อว่า Arthur Whitfield

กลไกการออกฤทธิ์ที่ใช้รักษาโรคเชื้อราทางผิวหนังของขี้ผึ้งชนิดนี้เป็นไปอย่างเรียบง่ายและไม่มีอะไรซับซ้อนมากนัก กล่าวคือ กรดเบนโซอิกจะยับยั้งและหยุดการเจริญเติบโตของเชื้อรา ส่วนกรดซาลิไซลิกจะเร่งการหลุดลอกของผิวหนังที่ทายา/ที่มีเชื้อราให้หลุดออกไป เพียง เท่านี้อาการติดเชื้อราตามผิวหนังจะดีขึ้นตามลำดับ

สูตรตำรับของยาขี้ผึ้งชนิดนี้จะทำให้รู้สึกเหนียวเหนอะหนะ ไม่เหมือนกับยาทาประเภทครีม ที่ให้ความรู้สึกดีกว่า แต่ด้วยราคาที่ไม่สูงจนเกินไปรวมถึงการเข้าถึงได้ของผู้บริโภค ประเด็นสำ คัญคือยังมีประสิทธิภาพของการรักษา จึงเป็นเหตุผลเพียงพอที่ยังทำให้ขี้ผึ้งวิทฟิลด์เป็นที่ยอม รับจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ตามการใช้ยานี้ยังคงต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์ทุกครั้ง

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

ผึ้งวิทฟิลด์

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้เพื่อ รักษาโรคเชื้อราตามผิวหนัง: เช่น

  • โรคน้ำกัดเท้า (Tinea pedis)
  • โรคสังคัง (Tinea cruris)
  • โรคกลาก (Ring worm)

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์ คือ ส่วนประกอบสำคัญของขี้ผึ้งวิทฟิลด์ เช่น

  • กรดเบนโซอิก: จะยับยั้งการเจริญเติบโต การลุกลามของโรคเชื้อรา โดยรบกวนกระบวนการทางชีวภาพของเชื้อราจนเสียสมดุลของการดำรงชีวิตและตายลงในที่สุด
  • กรดซาลิไซลิก: จะทำให้ผิวหนังบริเวณทายาค่อยๆหลุดลอก โดยออกฤทธิ์กัดทำลายเนื้อเยื่อของชั้นผิวหนัง

ซึ่งจากกลไกเหล่านี้จึงทำให้เกิดฤทธิ์ของการรักษาตามสรรพคุณ

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • เป็นยาขี้ผึ้งทาผิวภายนอก(ยาใช้ภายนอก)

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีขนาดการบริหารยา/การใช้ยา เช่น

  • ผู้ใหญ่: ทายาบริเวณที่มีการติดโรคเชื้อราวันละ 2 - 3 ครั้ง
  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): ยังไม่มีข้อมูลชัดเจนในการใช้ยานี้ในเด็ก การใช้ยานี้ในเด็กจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์ ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก /หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมทายาควรทำอย่างไร?

หากลืมทายาขี้ผึ้งวิทฟิลด์ สามารถทายาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการทายาในครั้งถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์สามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • ระคายเคืองต่อผิวหนัง
  • อาจทำให้
    • มีอาการแสบ คันในบริเวณที่ทายา
    • มีภาวะผิวแห้ง
    • หรือก่อให้เกิดการแพ้ในบริเวณที่ทายา

มีข้อควรระวังการใช้ขี้ผึ้งวิทฟิลด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้ แพ้กรดซาลิไซลิก หรือแพ้กรดเบนโซอิก
  • ห้ามใช้ผลิตภัณฑ์นี้ทาบริเวณตา
  • ห้ามรับประทาน
  • ห้ามใช้ผลิตภัณฑ์นี้กับบริเวณที่มี แผลเปิด หรือ แผลฉีกขาด รวมถึงผิวหนังที่มีลักษณะเป็นเนื้อเยื่อที่อ่อนบาง เช่น ริมฝีปาก ช่องปาก ตา อวัยวะเพศ
  • หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้เป็นเวลานานๆหรือทาเป็นบริเวณกว้างบนพื้นที่ผิวของร่างกาย
  • การใช้ยานี้กับ เด็ก สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น
  • ล้างมือก่อนและหลังใช้ยานี้ทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมขี้ผึ้งวิทฟิลด์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์เป็นยาใช้ทาภายนอก/ยาใช้ภายนอก จึงยังไม่พบปฏิกิริยาระหว่างยากับยารับประทานชนิดใดๆ

ควรเก็บรักษายาขี้ผึ้งวิทฟิลด์อย่างไร?

สามารถเก็บยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์: เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิห้องที่เย็น
  • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • เก็บในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาขี้ผึ้งวิทฟิลด์ มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Benzo Ointment (เบนโซ ออยเมนท์) Greater Pharma/td>
Whitfield’s Ointment (วิทฟิลด์ ออยเมนท์) Amherst Lab

บรรณานุกรม

  1. https://www.mims.com/thailand/drug/info/whitfield-s%20ointment%20gpo [2021,Oct9]
  2. https://www.drugs.com/mtm/whitfields-ointment-topical.html[2021,Oct9]
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Whitfield%27s_ointment[2021,Oct9]
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Salicylic_acid[2021,Oct9]
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Benzoic_acid[2021,Oct9]