ควินิดีน (Quinidine)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 25 ตุลาคม 2563
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาควินิดีน (Quinidine หรือ Quinidine sulfate หรือ Quinidine gluconate) เป็นสารสกัดที่ได้จากเปลือกต้นซิงโคน่า (Cinchona tree, ต้นไม้ ขนาดเล็ก เป็นไม้พื้นเมืองของประเทศแถบอเมริกาใต้ ที่เปลือกไม้มีสรรพคุณทำให้กล้ามเนื้อ คลายตัว) ถูกนำมาใช้เป็นยารักษาอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะ, รวมถึงใช้รักษาการติดเชื้อไข้มาลาเรียที่มีสาเหตุจากเชื้อปรสิต Plasmodium falciparumโดยต้องใช้ร่วมกับยาดอกซีไซคลีน (Doxycycline) หรือ Atovaquone และ Proquanil

จากการศึกษาด้านเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic, การศึกษาความเป็นไปของยา เมื่อยาเข้าสู่ร่างกาย)ของยานี้พบว่า ยาควินิดีนจะถูกดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้ประมาณ 70 - 80 % และถูกเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีโดยตับ ร่างกายต้องใช้เวลา 6 - 8 ชั่วโมงในการกำจัดยานี้ออกจากร่างกาย 50% โดยผ่านไปกับปัสสาวะ

ควินิดีนจัดเป็นยาที่มีเงื่อนไขของการใช้ในผู้ป่วยแตกต่างกันออกไป การบริหารยา/การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น ห้ามมิให้ผู้ป่วยปรับขนาดรับประทานหรือหยุดการใช้ยานี้เอง

ยาควินิดีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ควินิดีน

ยาควินิดีนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • รักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ รวมทั้งชนิด Conversion of atrial fibrillation
  • รักษาโรคมาลาเรีย (ไข้จับสั่น)

ยาควินิดีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาควินิดีน มีกลไกการออกฤทธ์ โดยตัวยาจะออกฤทธิ์โดยลดความตรึงเครียดของกล้ามเนื้อหัวใจ ลดการนำกระแสของคลื่นไฟฟ้าหัวใจ รวมถึงความเร็วในการทำงานของหัวใจ การดูดกลับของเกลือโซเดียม และการดูดออกของเกลือโพแทสเซียมจากเซลล์ กล้ามเนื้อหัวใจ จนเกิดสมดุลใหม่ภายในเซลล์ ทำให้ลดอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะ และเกิดฤทธิ์ของการรักษาในที่สุด

ยาควินิดีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาควินิดีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • เป็นยาเม็ด ขนาด 200 มิลลิกรัม/เม็ด

ยาควินิดีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาควินิดีนมีขนาดรับประทาน เช่น

ก. สำหรับภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิดห้องบน - ห้องล่างเต้นผิดจังหวะ (Atrial - ventricular premature contractions):

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 200 - 300 มิลลิกรัม วันละ 3 - 4 ครั้ง
  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): ขนาดยาขึ้นกับความรุนแรงของอาการและดุลพินิจของแพทย์

ข. สำหรับโรคมาลาเรีย (Uncomplicated falciparum malaria):

  • ผู้ใหญ่และเด็ก: รับประทาน 300 - 600 มิลลิกรัม หรือรับประทาน 10 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ทุก 8 ชั่วโมง เป็นเวลา 5 - 7 วัน

ค. สำหรับภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิด Conversion of atrial fibrillation:

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 200 มิลลิกรัม ทุกๆ 2 - 3 ชั่วโมง เป็นเวลา 5 - 8 ครั้ง ซึ่งขนาดรับประ ทาน แพทย์อาจปรับเพิ่มขึ้นจนอัตราการเต้นของหัวใจเข้าสู่ภาวะปกติ โดยขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 3 - 4 กรัม/วัน ทั้งนี้ขนาดรับประทานเพื่อคงระดับการรักษาคือ 200 - 300 มิลลิกรัม วันละ 3 - 4 ครั้ง
  • เด็ก: ขนาดยาขึ้นกับความรุนแรงของอาการและดุลพินิจของแพทย์

อนึ่ง:

  • ควรรับประทานยานี้พร้อมอาหาร

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาควินิดีน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ เภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาควินิดีนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาควินิดีน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับ ประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยาควินิดีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาควินิดีนอาจก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้ เช่น

  • มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง
  • คลื่นไส้-อาเจียน
  • ท้องเสีย
  • ปวดหัว
  • วิงเวียน
  • ผื่นคัน
  • ลมพิษ
  • การมองเห็นภาพไม่ชัดเจน

มีข้อควรระวังการใช้ยาควินิดีนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาควินิดีน ดังนี้ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาควินิดีน
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่อยู่ในภาวะหัวใจหยุดเต้น
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่ได้รับพิษของยา Digoxin
  • ระวังการใช้ยานี้ใน ผู้ป่วยโรคหัวใจล้มเหลว, ผู้ป่วยด้วยกล้ามเนื้ออ่อนแรง, ผู้ป่วยที่อยู่ใน ภาวะติดเชื้อแบบเฉียบพลัน, ผู้ป่วยที่มีภาวะไข้สูง
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ที่มีภาวะตับ - ไต ทำงานบกพร่อง
  • ระวังการใช้ยานี้กับ สตรีตั้งครรภ์ หรือสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาควินิดีน) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาควินิดีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาควินิดีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาควินิดีนร่วมกับ ยาลดความดันยาลดความดันเลือดสูง จะเกิดการเสริมฤทธิ์ของยาลดความดันฯสูง และเกิดภาวะหลอดเลือดขยายตัว ส่งผลให้เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ อาจช็อกได้ หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทาน เพื่อความเหมาะสมต่อร่างกายของคนไข้เป็นรายบุคคลไป
  • การใช้ยาควินิดีนร่วมกับยาบางกลุ่ม อาจทำให้ระดับยาควินิดีนในกระแสเลือดสูงขึ้นจนทำ ให้ได้รับผลข้างเคียงของยาควินิดีนติดตามมา ยากลุ่มดังกล่าว เช่นยา
    • ยาลดกรด เช่นยา Cimetidine
    • ยารักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะตัวอื่นๆ เช่นยา Amiodarone
  • การใช้ยาควินิดีนร่วมกับยากันชักยาต้านชัก (เช่นยา Phenytoin, Phenobarbital) , หรือร่วมกับยารักษาวัณโรค (เช่นยา Rifampicin) จะทำให้เกิดการทำลายยาควินิดีนได้เพิ่มขึ้น อาจส่งผลต่อการรักษาของยาควินิดีน หากไม่จำเป็นควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน

ควรเก็บรักษายาควินิดีนอย่างไร?

ควรเก็บยาควินิดีน เช่น

  • เก็บยาที่อุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/ แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยาควินิดีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาควินิดีน มียาชื่อการค้า และบรืษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Apo-Quinidine (เอโพ-ควินิดีน) Apotex

บรรณานุกรม

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Quinidine [2020,Oct17]
2 http://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fUSA%2fdrug%2finfo%2fquinidine%2f%3ftype%3dfull%26mtype%3dgeneric#Dosage [2020,Oct17]
3 http://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fthailand%2fdrug%2finfo%2fquinidine%3fmtype%3dgeneric [2020,Oct17]
4 http://www.medicinenet.com/quinidine/article.htm [2020,Oct17]
5 http://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fSingapore%2fdrug%2finfo%2fApo-Quinidine%2f[2020,Oct17]