ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต (Sodium bicarbonate ear drop)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 15 กันยายน 2559
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

โซเดียมไบคาร์บอเนต (Sodium bicarbonate) เป็นสารประกอบประเภทเกลือ ลักษณะเป็นผงผลึกสีขาว รสเค็มเล็กน้อย มีฤทธิ์เป็นด่าง และละลายในน้ำได้เป็นอย่างดี อุตสาหกรรมเครื่องสำอางได้นำเกลือโซเดียมไบคาร์บอเนตมาเป็นส่วนประกอบของยาสีฟัน อุตสาหกรรมอาหารใช้เป็นส่วนผสมของเครื่องดื่มเกลือแร่ในกลุ่มนักกีฬา ทางคลินิกนำมาใช้เป็นยา เช่น ใช้เป็นส่วนประกอบของยาลดกรดชนิดรับประทาน ใช้ในรูปแบบยาฉีดเพื่อใช้ปรับภาวะความเป็นกรด-ด่างของเลือดให้กลับมาอยู่ในระดับสมดุลปกติ

สำหรับการใช้เป็นยาหยอดหู “ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต(Sodium bicarbonate ear drop)” จะถูกใช้เพื่อกำจัดขี้หูที่แห้งแข็งจนอุดตันรูหู โดยทำให้ขี้หูหลุดออกมาได้ง่าย แพทย์อาจจะแนะนำใช้ยานี้เมื่อพบว่าขี้หูเริ่มแข็งและแห้งที่ทำให้การได้ยินเสียงจากภายนอกไม่ชัดเจน

อย่างไรก็ดี มีข้อจำกัดการใช้ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตที่ผู้บริโภคควรทราบดังนี้ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้ หรือแพ้ส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตนี้
  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีภาวะแก้วหูทะลุ
  • กรณีที่มีการใช้ยาหยอดหูชนิดอื่นอยู่ก่อน ควรต้องแจ้งแพทย์ พยาบาล เภสัชกร ให้ทราบทุกครั้ง

อนึ่ง การใช้ยาหยอดหูชนิดนี้ มีขั้นตอนง่ายๆ ที่ควรใช้เป็นแนวทางปฏิบัติอย่างเช่น

  • ล้างมือทุกครั้งก่อนและหลังใช้ยานี้
  • นอนตะแคงศีรษะเล็กน้อย และหันหูข้างที่ต้องการหยอดยาไปทางด้านเพดาน
  • ดึงใบหูเพียงเบาๆ โดยดึงขึ้นด้านบนพร้อมดึงไปทางด้านหลัง เพื่อช่วยให้รูหูเหยียดตรง เพื่อยาหยอดหูจะได้เข้าสู่รูหูได้ดี
  • เปิดฝาครอบหลอดยาออก แล้วหยอดยาเข้าหูข้างที่มีขี้หูอุดตันประมาณ 3 – 4 หยด ห้ามใช้นิ้ว หรือวัสดุใดๆ(เช่น ไม้พันสำลี/Cotton bud) ล้วง หรือแคะภายในช่องหู
  • นอนตะแคงเอาหูด้านที่หยอดยาขึ้นบน เพื่อให้ยาซึมซับกับขี้หูเป็นเวลาประมาณ 5 – 10 นาที

    • ทั้งนี้ โดยทั่วไป ความถี่ของการใช้ยาหยอดหูชนิดนี้ คือ วันละ 2 ครั้ง และอาจต้องใช้ยาเป็นเวลาประมาณ 3 – 5 วัน ขี้หูจึงจะอ่อนตัวและไหลออกมาได้เอง และระหว่างใช้ยานี้ ควรหลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์ต่างๆ เช่น ไม้พันสำลี แคะหู เพื่อทำความสะอาดรูหูด้วยตนเอง

    สำหรับยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตที่ถูกเปิดใช้แล้ว สามารถใช้ต่อเนื่องได้ไม่เกิน 4 สัปดาห์ ทั้งนี้เพื่อหลีกเลี่ยงการปนเปื้อนสิ่งสกปรกต่อยานี้ และ/หรือ ปฏิกิริยาระหว่างยานี้กับกับสิ่งแวดล้อมที่อาจทำให้ประสิทธิภาพของยานี้ลดลง นอกจากนี้ การเปิดใช้ยาที่สัมผัสกับแสงสว่าง/แสงแดด และกับอากาศ ก็สามารถทำให้ตัวผลิตภัณฑ์ยามีอายุของการใช้สั้นลง

    คณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้บรรจุให้สูตรตำรับยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ ซึ่งสามารถพบเห็นการใช้ยานี้ได้ตามสถานพยาบาลและมีจำหน่ายตามร้านขายยา

    อนึ่ง หากผู้บริโภคมีคำถามเพิ่มเติมในเรื่องการใช้ยานี้ สามารถสอบถามรายละเอียดได้จากแพทย์ผู้รักษา หรือจากเภสัชกรตามร้านขายยาได้โดยทั่ว

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

    • ช่วยกำจัดและบำบัดภาวะขี้หูแห้ง แข็ง จนก่อให้เกิดการอุดตันในช่องหูจนส่งผลให้เกิดปัญหาของการได้ยิน(อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ขี้หูอุดตัน)

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

    กลไกการออกฤทธิ์ของยาโซเดียมไบคาร์บอเนตในรูปแบบยาหยอดหู มีคุณสมบัติเป็นเกลือชนิดหนึ่ง ซึ่งเมื่อตัวยานี้สัมผัสกับขี้หูที่แข็งและแห้ง จะทำให้ลักษณะทางกายภาพของขี้หูนิ่มตัวลง จนสามารถหลุดลอกออกจากรูหูได้ง่าย และเกิดผลการรักษาได้ตามสรรพคุณ

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีรูปแบบการจัดจำหน่ายเป็น ยาหยอดหู ขนาดความเข้มข้น 5%

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต มีขนาดการบริหารยา/ใช้ยา เช่น

    • ผู้ใหญ่: หยอดยานี้ครั้งละ 3 – 4 หยด วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลา 3 – 5 วัน หรือใช้ยาตามคำสั่งแพทย์

    *อนึ่ง

    • การใช้ยานี้กับ เด็ก สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ต้องอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา
    • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีแก้วหูทะลุ
    • หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้กับผู้ที่ได้รับการผ่าตัดภายในช่องหูมาใหม่ๆ

    *****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้นไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

    เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

    เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

    • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
    • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยา หรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆ และ/หรือกับอาหารเสริมที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
    • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนม หรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

    หากลืมหยอดยาควรทำอย่างไร?

    หากลืมใช้ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต สามารถใช้ยาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการใช้ยาในครั้งถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

    สำหรับผลไม่พึงประสงค์(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ที่มีรายงานจากการใช้ยานี้มีเพียงเล็กน้อย เช่น ทำให้ช่องหูแห้ง ซึ่งก็ไม่ค่อยก่อให้เกิดปัญหากับผู้ใช้ยานี้มากเท่าไรนัก แต่หากพบอาการข้างเคียงที่มากกว่านี้ที่ก่อให้เกิดผลกระทบกับการดำรงชีวิตประจำวัน ผู้ป่วย/ผู้บริโภค ควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล

    มีข้อควรระวังการใช้ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตอย่างไร?

    มีข้อควรระวังการใช้ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต เช่น

    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้ หรือแพ้ส่วนประกอบของสูตรตำรับของยาหยอดหูชนิดนี้
    • ห้ามใช้ยานี้เกิน 4 สัปดาห์ หลังการเปิดขวดใช้ครั้งแรก
    • ห้ามปรับขนาดการใช้หรือใช้ยานี้นานเกินคำสั่งแพทย์
    • ห้ามรับประทาน หรือใช้เป็นยาหยอดตา
    • ห้ามใช้กับผู้ที่มีแก้วหูทะลุ รวมถึงผู้ที่ได้รับการผ่าตัดภายในช่องหูมาใหม่ๆ
    • การจะใช้ยานี้กับ เด็ก สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตรควรอยู่ใน ดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น
    • ห้ามใช้ไม้พันสำลีแคะหู เช็ดทำความสะอาดภายในรูหู ระหว่างที่มีการใช้ยานี้
    • หากใช้ยานี้ตามคำแนะนำของแพทย์ แล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ให้รีบกลับมาโรงพยาบาล เพื่อขอคำปรึกษาจากแพทย์อีกครั้ง
    • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
    • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
    • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

    ***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิด ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

    ด้วยยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต เป็นยาใช้เฉพาะที่ (อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง รูปแบบยาเตรียม) จึงยังไม่พบรายงานการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยารับประทานชนิดใดๆ

    ควรเก็บรักษายาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตอย่างไร

    ควรเก็บยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต ภายใต้อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส (Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงสว่าง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนตมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

    ยาหยอดหูโซเดียมไบคาร์บอเนต ที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

    ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
    Waxraze (แวกซ์เรซ)Sarp Pharmaceuticals

    อนึ่ง ยาชื่อการค้าของยานี้ในต่างประเทศ เช่น O carb ear drop

    บรรณานุกรม

    1. https://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_bicarbonate#Cooking [2016,Aug27]
    2. http://patient.info/medicine/sodium-bicarbonate-ear-drops [2016,Aug27]
    3. http://drug.fda.moph.go.th:81/nlem.in.th/medicine/essential/list/172#item-8966 [2016,Aug27]
    4. http://www.mims.co.uk/drugs/ear-nose-and-throat/ear-conditions/sodium-bicarbonate-ear-drops [2016,Aug27]
    5. http://sarppharmaceuticals.in/capital/waxraze/ [2016,Aug27]