นาลเทรกโซน (Naltrexone)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 24 เมษายน 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ:คือยาอะไร?

 นาลเทรกโซน (Naltrexone) คือ ยาที่นำมาใช้รักษาอาการติดสุรา ติดสาร/ยาเสพติด รูปแบบของโครงสร้างทางเคมีที่นำมาผลิตเป็นยาคือ นาเทรกโซนไฮโดรคลอไรด์ (Naltrexone Hydro chloride) ชื่อการค้าที่เป็นที่รู้จักกันดีคือ Revia และ Depade ตัวยานาลเทรกโซนไม่ทำให้เสพติดแต่ยาจะช่วยยับยั้งฤทธิ์ของสารเสพติดเช่น ช่วยลดความรู้สึกอยากเสพยา เป็นต้น นาลเทรกโซนไม่สามารถใช้ป้องกันสารเสพติดได้ กรณีที่ผู้ป่วยใช้ยานี้ร่วมกับสารเสพติดในเวลาเดียวกันก็ไม่ได้ช่วยให้หายจากการติดยาได้ ขณะที่ผู้ป่วยใช้นาลเทรกโซนก็ยังพบอาการถอนยา(ลงแดง)เสพติดได้หรือที่เรียกกันว่า อาการอยากยาแต่จะมีอาการน้อยลง

 ระยะเวลาของการใช้ยานาลเทรกโซนจะขึ้นกับระยะเวลาของการเสพยาเสพติดและภาวะอา การถอนยาของผู้ป่วย แพทย์จะเป็นผู้กำกับและกำหนดระยะเวลาของการใช้ได้อย่างเหมาะสมที่สุด

มีขั้นตอนและข้อควรทราบที่แพทย์ใช้พิจารณาก่อนการสั่งจ่ายยานี้ให้ผู้ป่วยดังนี้  

  • ผู้ป่วยเคยแพ้ยานี้หรือไม่
  • มีการใช้ยาอื่นอยู่ก่อนหน้านี้หรือไม่
  • หากเป็นสตรีอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรืออยู่ในภาวะให้นมบุตรหรือไม่ซึ่งทางคลินิกยังไม่มีข้อมูลทางการแพทย์ที่สนับสนุนการใช้ยากับผู้ป่วยกลุ่มนี้เช่นกัน
  • ป่วยเป็นโรคตับ โรคไตหรือไม่ด้วยยามักถูกเปลี่ยนโครงสร้างและถูกทำลายที่ตับ-ไต
  • มีอาการโรคซึมเศร้าหรือเคยเป็นโรคซึมเศร้ามาก่อนหรือไม่ด้วยยาอาจกระตุ้นให้มีอาการซึม เศร้ามากขึ้น
  • แพทย์จะไม่ใช้ยานี้กับผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี

 รูปแบบของยาแผนปัจจุบันของยานี้จะเป็นยารับประทานและยาฉีดชนิดฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ปกติตัวยานาลเทรกโซนสามารถดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้ประมาณ 5 - 40% เมื่อตัวยาเข้าสู่กระ แสเลือดจะเกิดการรวมตัวกับพลาสมาโปรตีนประมาณ 21% ก่อนที่จะถูกส่งไปเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีโดยตับ ร่างกายต้องใช้เวลาอย่างน้อยประมาณ 4 ชั่วโมงในการกำจัดปริมาณยา 50% ออกจากกระแสเลือด

การใช้ยานี้ต้องเริ่มต้นที่สถานพยาบาลและอยู่ในการควบคุมดูแลของแพทย์ผู้รักษา ผู้ป่วยควรต้องเชื่อฟังและใช้ยาตามคำสั่งแพทย์ผู้รักษาอย่างเคร่งครัดทั้งนี้เพื่อประโยชน์และเป็นผลดีต่อสุขภาพของผู้ป่วยเอง

นาลเทรกโซนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?

นาลเทรกโซน

ยานาลเทรกโซนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น   

  • บำบัดรักษาอาการติดสาร/ยาเสพติด                 
  • บำบัดรักษาอาการติดสุรา

นาลเทรกโซนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

 กลไกการออกฤทธิ์ของยานาลเทรกโซนคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์แข่งขันกับตัวรับ(Receptor) ที่  มีชื่อว่า Opioid receptors ในสมองทำให้ยับยั้งฤทธิ์ของสาร/ยาเสพติดรวมถึงสุราและลดอาการของการถอนยา(ลงแดง)ลง ส่งผลให้มีฤทธิ์ของการรักษาตามสรรพคุณ

นาลเทรกโซนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยานาลเทรกโซนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 50 มิลลิกรัม/เม็ด
  • ยาฉีด ขนาด 380 มิลลิกรัม/ขวด

นาลเทรกโซนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยานาลเทรกโซนมีขนาดรับประทาน เช่น

  • สำหรับรักษาและบำบัดอาการติดสาร/ยาเสพติด: เช่น
  • ผู้ใหญ่: เริ่มต้นรับประทาน 25 มิลลิกรัมวันละครั้ง จากนั้นแพทย์อาจปรับเพิ่มเป็น 50 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดรับประทานเพื่อคงระดับการรักษาอยู่ที่ 350 มิลลิกรัม/สัปดาห์ กรณียาฉีดให้ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ 380 มิลลิกรัม/1 เดือนหรือทุก 4 สัปดาห์

ข. สำหรับบำบัดผู้ติดสุรา: เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 50 มิลลิกรัมวันละครั้ง กรณียาฉีดให้ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ 380 มิลลิกรัม/ 1 เดือนหรือทุก 4 สัปดาห์

*อนึ่ง:

  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)และผู้อายุต่ำกว่า 18 ปี: ยังไม่มีข้อมูลแน่ชัดถึงผลข้างเคียงของยานี้ต่อผู้ป่วยกลุ่มนี้ การใช้ยานี้ในผู้ป่วยกลุ่มนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา
  • สามารถรับประทานยานี้ก่อนหรือพร้อมอาหารก็ได้

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยานาลเทรกโซน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยานาลเทรกโซนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยานาลเทรกโซน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตามเพื่อประสิทธิผลของการรักษา ควรรับประทานยานาลเทรกโซนให้ตรงเวลา

นาลเทรกโซนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

 ยานาลเทรกโซนสามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)  เช่น  

  • ปวดท้อง
  • คลื่นไส้อาเจียน
  • วิตกกังวล
  • นอนไม่หลับ
  • ปวดหัว
  • ปวดกล้ามเนื้อ
  • เบื่ออาหาร
  • ท้องเสียหรือท้องผูก
  • กระหายน้ำ
  • เจ็บหน้าอก
  • หนาวสั่น
  • วิงเวียน
  • สมรรถภาพทางเพศถดถอย
  • ผื่นคัน
  • ตรวจเลือดจะพบตับทำงานผิดปกติ

*อนึ่ง: สำหรับผู้ที่ได้รับยานี้เกินขนาด: จะมีอาการชัก และ ภาวะหายใจล้มเหลว หากพบอาการดังกล่าว ควรรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้นาลเทรกโซนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยานาลเทรกโซน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีภาวะตับอักเสบแบบเฉียบพลัน หรือผู้ที่มีภาวะตับวาย
  • ห้ามใช้กับผู้ที่กำลังมีอาการถอนยา/ลงแดง
  • ห้ามใช้กับผู้ที่ใช้ยาแก้ปวดประเภทยาเสพติด
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี
  • ห้ามปรับเปลี่ยนขนาดรับประทานเอง
  • ผู้ป่วยควรหยุดการใช้ยาเสพติดประมาณ 7 - 10 วันก่อนที่จะใช้ยานาลเทรกโซน
  • ขณะที่ใช้ยานาลเทรกโซนต้องย้ำเตือนมิให้ผู้ป่วยกลับไปใช้ยาเสพติดอีก
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีภาวะเลือดออกง่าย
  • ระวังการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร การจะใช้ยานี้กับผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง:  ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยานาลเทรกโซนด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม  ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

นาลเทรกโซนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยานาลเทรกโซนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยานาลเทรกโซน ร่วมกับ ยาแก้ไอ ยาแก้หวัด  ยาแก้ท้องเสีย และยาแก้ปวดที่มีส่วนประกอบของยาเสพติดอาจทำให้ประสิทธิภาพของยากลุ่มดังกล่าวลดน้อยลงไป หากไม่มีความจำเป็นใดๆ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยานาลเทรกโซน ร่วมกับยา Acetaminophen, Disulfiram,  Ibuprofen, Quinapril, Lamivudine, Bupropion จะเพิ่มความเป็นพิษต่อตับของผู้ป่วยจึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาทั้งสองร่วมกัน

ควรเก็บรักษานาลเทรกโซนอย่างไร?

ควรเก็บยานาลเทรกโซน:

  • ยาชนิดรับประทาน:
    • เก็บยาที่อุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ยาฉีด:
    • เก็บยาที่อุณหภูมิ 2 - 8 องศาเซลเซียส
  • ยาทุกรูปแบบ:
    • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
    • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
    • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
    • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

นาลเทรกโซนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยานาลเทรกโซน  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Revia (รีเวีย) Bristol-Myers Squibb
NALTIMA (นาลทิมา) Intas
NODICT (โนดิก) Sun (Synergy)
Trexan (เทรกซาน) Du Pont Pharm.
Vivitrol (วิไวทรอล) Alkermes

 

บรรณานุกรม

  1. https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/naltrexone-oral-route/proper-use/drg-20068408  [2022,April26]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Naltrexone#Alcohol_dependence  [2022,April23]
  3. https://www.drugs.com/pro/naltrexone.html  [2022,April23]
  4. https://www.mims.com/Thailand/drug/info/Revia/  [2022,April23]
  5. https://www.mims.com/India/drug/info/naltrexone/?type=full&mtype=generic#Actions  [2022,April23]
  6. https://www.drugs.com/drug-interactions/naltrexone-index.html?filter=3&generic_only=  [2022,April23]
  7. https://www.webmd.com/drugs/2/drug-144395/vivitrol-intramuscular/details#images/65757030001  [2022,April23]
  8. https://www.rxlist.com/vivitrol-drug.htm#indications  [2022,April23]
  9. https://www.drugs.com/dosage/vivitrol.html  [2022,April23]