ลูราซิโดน (Lurasidone)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 6 ตุลาคม 2560
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาลูราซิโดน(Lurasidone หรือ Lurasidone hydrochloride หรือ Lurasidone HCl) เป็นยารักษาโรคจิตรุ่นที่ 2(Atypical antipsychotics) ที่ถูกพัฒนาขึ้นโดยบริษัทยา Dainippon Sumitomo Pharma ประเทศญี่ปุ่น เมื่อปี ค.ศ.2010(พ.ศ. 2553) ทางคลินิก ใช้ยาลูราซิโดนบำบัดอาการทางจิตเภท(Schizophrenia) และใช้รักษาโรคอารมณ์สองขั้ว(Bipolar disorder) เริ่มในปี ค.ศ.2013(พ.ศ. 2556) การใช้ยาชนิดนี้อาจใช้เป็นลักษณะยาเดี่ยวๆหรือจะใช้ร่วมกับ ยาLithium หรือยาValproate ก็ได้

รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยาลูราซิโดนเป็นยาชนิดรับประทาน ตัวยามีการดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารประมาณ 9-19% จากนั้นเอนไซม์ในตับจะคอยทำหน้าที่เปลี่ยนแปลงโครงสร้างของยาลูราซิโดนอย่างต่อเนื่อง ร่างกายจะต้องใช้เวลาประมาณ 18-40 ชั่วโมงเพื่อกำจัดยานี้ออกจากกระแสเลือด โดยผ่านทิ้งไปกับอุจจาระและปัสสาวะ ด้วยกลไกทางเภสัชจลนศาสตร์ดังกล่าว เป็นเหตุให้ผู้ป่วยที่รับประทานยานี้วันละ1ครั้ง ก็สามารถควบคุมอาการทางจิตได้ตลอดทั้งวัน

ข้อจำกัดการใช้ยาลูราซิโดนบางประการที่ผู้บริโภค/ผู้ป่วยควรทราบมีดังนี้ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยาลูราซิโดน
  • เพื่อหลีกเลี่ยงภาวะยาตีกัน(ปฏิกิริยาระหว่างยา) จึงห้ามใช้ลูราซิโดนร่วมกับยาต่างๆ ต่อไปนี้ เช่น Avasimibe, Carbamazepine, Clarithromycin, Efavirenz, Ritonavir, Phenytoin, Itraconazole, Ketoconazole, Mibefradil, Nefazodone, Nevirapine, Phenobarbital, Primidone, Rifampin, Telithromycin, และ Voriconazole
  • การใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ และสตรีในภาวะให้นมบุตร จะต้องเป็นไปตามดุลยพินิจของแพทย์แต่ผู้เดียว
  • ผู้ที่มีโรคประจำตัวบางอย่างอาจได้รับผลกระทบ(ผลข้างเคียงรุนแรง)เมื่อต้องใช้ยาลูราซิโดน เช่น โรคหัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นช้าหรือเต้นผิดปกติ ผู้ที่มีคลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ ผู้ป่วยโรคลมชัก ผู้ที่มีภาวะหลอดเลือดในสมองตีบ ผู้ที่มีภาวะ/โรคความดันโลหิตสูง หรือโรคความดันโลหิตต่ำ ผู้ป่วยโรคต่อมไทรอยด์ ผู้ที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ ผู้ที่มีระดับคอเลสเตอรอลหรือไตรกลีเซอร์ไลด์ ในเลือดสูง ผู้ป่วย โรคตับ โรคไต โรคความจำเสื่อม โรคพาร์กินสัน ผู้ที่มีระดับฮอร์โมนโปรแลกตินในเลือดสูง ผู้ที่มีปริมาณเลือดในร่างกายน้อย/โลหิตจาง ผู้ป่วยโรคเบาหวาน และผู้ที่มีประวัติชอบทำร้ายตนเอง

อนึ่ง การใช้ยาลูราซิโดนอย่างได้ผล ต้องอาศัยการรับประทานยานี้ต่อเนื่องตรงตามคำสั่งแพทย์ ห้ามปรับขนาดรับประทานหรือหยุดใช้ยานี้อย่างกะทันหัน เพราะจะทำให้ได้รับอาการข้างเคียง(ผลข้างเคียง)ตามมา โดยระหว่างที่ได้รับยานี้ อาจเกิดอาการวิงเวียนและง่วงนอน กรณีที่มีอาการดังกล่าว ห้ามผู้ป่วยไปขับขี่ยวดยานพาหนะใดๆ หรือทำงานกับเครื่องจักร ด้วยจะก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย

ยาลูราซิโดน ยังทำให้เกิดภาวะเป็นลมแดดได้ง่าย ผู้ป่วยจึงควรหลีกเลี่ยงสภาพแวดล้อมที่มีอากาศร้อน นอกจากนี้ยังอาจทำให้ภูมิต้านทาน/ภูมิคุ้มกัน(ภูมิคุ้มกันต้านทานโรค)ของร่างกายต่ำลง เพื่อหลีกเลี่ยงการติดเชื้อของร่างกาย จึงไม่ควรนำผู้ป่วยที่รับประทานยานี้ไปอยู่ในบริเวณที่มีผู้คนแออัด

การเฝ้าสังเกตอาการผู้ป่วยที่รับประทานยาลูราซิโดนขณะอยู่ในที่พักอาศัย เป็นสิ่งสำคัญอีกประการ หากพบว่าผู้ป่วยมีอาการ วิตกกังวล กระสับกระส่าย ซึมเศร้า อารมณ์แปรปรวน หรือมีอาการอยากทำร้ายร่างกายตนเอง จะต้องรีบนำผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันทีเพื่อเป็นการป้องกันอาการข้างเคียงจากการใช้ยานี้ที่อาจรุนแรง และเพื่อช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจของผู้ป่วยโดยเร็ว

ทั้งนี้การนำผู้ป่วยมาพบแพทย์เพื่อรับการตรวจร่างกาย การตรวจเลือดเพื่อดูระดับน้ำตาลในเลือดและระดับไขมันในเลือด รวมถึงการประเมินสภาพจิตใจของผู้ป่วย เป็นสิ่งที่ควรต้องพึงปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอตามแพทย์สั่ง

ปัจจุบันเรา อาจจะพบเห็นการใช้ยาลูราซิโดนตามสถานพยาบาลที่เปิดรักษาอาการทางจิตประสาท/อาการทางจิตเวชเท่านั้น และในตลาดยาต่างประเทศ ยาลูราซิโดนจะถูกวางจำหน่ายภายใต้ชื่อการค้าว่า “Latuda”

ลูราซิโดนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

ลูราซิโดน

ยาลูราซิโดนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • บำบัดรักษาอาการทางจิตเภท
  • บำบัดอาการโรคอารมณ์สองขั้ว

ลูราซิโดนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาลูราซิโดนมีกลไกการออกฤทธิ์ที่ตัวรับ(Receptor)ที่เรียกว่า D2/Dopamine2 receptor และ 5-HT2A (5-hydroxytryptamine 2A )receptorในสมอง และก่อให้เกิดการปรับสมดุลของปริมาณสารสื่อประสาทในสมอง ให้กลับมาใกล้เคียงกับระดับปกติ จึงส่งผลให้อาการทางจิตประสาทของผู้ป่วยดีขึ้น

ลูราซิโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาลูราซิโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • ยาเม็ดชนิดรับประทานที่ประกอบด้วย Lurasidone 20, 40, 60, 80, และ 120, มิลลิกรัม/เม็ด

ลูราซิโดนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาลูราซิโดนมีขนาดรับประทาน เช่น

ก. สำหรับบำบัดรักษาอาการทางจิตเภท:

  • ผู้ใหญ่อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป: เริ่มต้นรับประทานยา 40 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง พร้อมอาหาร ขนาด รับประทานยาสูงสุดไม่เกิน 160 มิลลิกรัม/วัน

ข. สำหรับบำบัดรักษาโรคอารมณ์สองขั้ว:

  • ผู้ใหญ่ตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป: เริ่มต้นรับประทานยา 20 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง พร้อมอาหาร ขนาดรับประทานยาสูงสุดไม่เกิน 120 มิลลิกรัม/วัน

*อนึ่ง:

  • การใช้ยานี้กับผู้สูงอายุที่มีความจำเสื่อม อาจเป็นเหตุให้เสียชีวิตได้ ดังนั้น การจะใช้ยากับผู้ป่วยกลุ่มนี้หรือไม่ จึงขึ้นกับดุลยพินิจของแพทย์เท่านั้น
  • ระหว่างที่ใช้ยาลูราซิโดน ต้องเฝ้าระวังสภาพอารมณ์ของผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะพฤติกรรมทำร้ายร่างกายตนเอง
  • ห้ามใช้ยากับผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปีลงมา

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาลูราซิโดน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ อย่างเช่น โรคหัวใจ โรคตับ โรคไต โรคเบาหวาน รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาลูราซิโดนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาลูราซิโดน สามารถให้ผู้ป่วยรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่าให้รับประทานในขนาดปกติ

อนึ่ง การหยุดรับประทานยาลูราซิโดนทันที อาจเกิดอาการข้างเคียง(ผลข้างเคียง)ต่างๆตามมา

ลูราซิโดนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาลูราซิโดนสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกาย ดังนี้ เช่น

  • ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น น้ำตาลในเลือดสูง หิวอาหารบ่อยหรือเบื่ออาหาร น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น ง่วงนอน วิงเวียน เกิดอาการลมชัก
  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้อาเจียน ท้องอืด ปากแห้ง ท้องเสีย ปวดท้อง กระเพาะอาหารอักเสบ
  • ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น หัวใจเต้นเร็วหรือหัวใจเต้นช้า/หัวใจเต้นผิดปกติ ความดันโลหิตต่ำหรือไม่ก็สูง
  • ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น กระสับกระส่าย นอนไม่หลับ วิตกกังวล ฝันร้าย อยากทำร้ายตนเอง
  • ผลต่อระบบเลือด: เช่น เลือดจาง เกิดภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดEosinophilในเลือดสูง(Eosinophilia)

มีข้อควรระวังการใช้ลูราซิโดนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาลูราซิโดน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และ ผู้ที่อายุต่ำกว่า 18 ปี
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยมีประวัติป่วยด้วยโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • ห้ามหยุดรับประทานยานี้โดยมิได้ขอคำปรึกษาจากแพทย์
  • ระวังการใช้ยานี้กับ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ป่วยโรคตับ โรคไต ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง โรคความดันโลหิตต่ำ ผู้ป่วยโรคลมชัก ผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ผู้ป่วยความจำเสื่อม
  • การรับประทานยานี้พร้อมเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์จะก่อให้เกิดอาการวิงเวียนมากและทำให้อุณหภูมิในร่างกายสูงขึ้น จึงห้ามดื่มแอลกอฮอล์ขณะใช้ยานี้
  • ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ และมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาลูราซิโดนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บhaamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมถึงควรปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองทุกครั้ง

ลูราซิโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาลูราซิโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้าม/หลีกเลี่ยงการใช้ยาลูราซิโดนร่วมกับกลุ่มยา Alpha-blockers เช่น ยาDoxazosin ด้วยจะทำให้เกิดอาการความดันโลหิตต่ำตามมา
  • ห้าม/หลีกเลี่ยงการใช้ยาลูราซิโดนร่วมกับกลุ่มยา Anticholinergics เช่น ยาScopolamine เพราะจะทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการเป็นลมแดดได้มากยิ่งขึ้น
  • ห้ามใช้ยาลูราซิโดนร่วมกับยา Aprepitant, Fluconazole, Ketoconazole, Itraconazole, Voriconazole, Clarithromycin, Diltiazem, Erythromycin, Fosaprepitant, Ritonavir, Mibefradil, Nefazodone, Telithromycin, Verapamil, ด้วยจะทำให้ผู้ป่วยได้รับอาการขางเคียงจากยาลูราซิโดนมากขึ้น
  • ห้ามใช้ยาลูราซิโดนร่วมกับยา Avasimibe, Carbamazepine, Efavirenz, Phenytoin, Nevirapine, Phenobarbital, Primidone, Rifamycin , เพราะจะทำให้ประสิทธิภาพการรักษาของยาลูราซิโดนลดน้อยลง

ควรเก็บรักษาลูราซิโดนอย่างไร?

ควรเก็บยาลูราซิโดนในช่วงอุณหภูมิ 15–30 องศาเซลเซียส (Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

ลูราซิโดนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาลูราซิโดน มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Latuda (ลาทูดา)Sunovion Pharmaceuticals Inc.

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Lurasidone[2017,Sept16]
  2. https://www.drugs.com/cdi/lurasidone.htm[2017,Sept16]
  3. https://www.drugs.com/dosage/lurasidone.html[2017,Sept16]
  4. https://www.drugbank.ca/drugs/DB08815[2017,Sept16]
  5. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2010/200603s000lbl.pdf[2017,Sept16]