กาบาเพนติน อีนาคาร์บิล (Gabapentin enacarbil)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 6 เมษายน 2561
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล(Gabapentin enacarbil) เป็นยารักษาอาการลมชักและใช้เป็นยาบรรเทาปวด/ยาแก้ปวด ด้วยโครงสร้างทางเคมีทำให้ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลไม่ใช่ตัวยาที่ออกฤทธิ์ได้ทันที แต่ต้องเปลี่ยนโครงสร้างไปเป็น Gabapentin เสียก่อนจึงออกฤทธิ์ได้ จากการศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม ทำให้ยานี้ได้รับการขึ้นทะเบียนในปี ค.ศ.2011 (พ.ศ.2554)ด้วยวัตถุประสงค์เพื่อบำบัดกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข(Restless legs syndrome) และอีก1 ปีต่อมา ทางคลินิกได้รับการยืนยันว่า ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลสามารถรักษาอาการปวดจากรอยโรคงูสวัด(Postherpetic neuralgia)/ปวดเหตุเส้นประสาทงูสวัด(Herpetic neuralgia)ได้เช่นกัน

รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล เป็นยารับประทาน โดยทั่วไปแพทย์จะสั่งจ่ายให้รับประทานเพียงวันละ 1 ครั้งในช่วงเริ่มต้นใช้ยานี้ แล้วค่อยๆปรับขนาดรับประทานเป็นวันละ 2 ครั้งโดยพิจารณาตามการตอบสนองของผู้ป่วย

สิ่งที่ผู้ป่วยควรเรียนรู้และรับทราบระหว่างที่ใช้ยาชนิดนี้เพื่อจะได้ปฏิบัติตนได้เหมาะสมและมีความปลอดภัยกับตนเองมีดังนี้ เช่น

  • ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลเป็นยาที่สามารถกระตุ้นให้เกิดอาการง่วงนอน และวิงเวียน ผู้ที่มีอาการดังกล่าวควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะต่างๆ และการทำงานกับเครื่องจักร ด้วยจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
  • ห้ามเปลี่ยนไปรับประทานยากาบาเพนติน(Gabapentin) ที่เป็นสูตรตำรับอื่นโดยไม่มีคำสั่งจากแพทย์ ด้วยตัวยากาบาเพนตินแต่ละสูตรตำรับมีการออกแบบให้รองรับวัตถุประสงค์การใช้ที่แตกต่างกัน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องขนาดรับประทาน การปลดปล่อยตัวยาขณะอยู่ในระบบทางเดินอาหารหรือแม้แต่การดูดซึมจากระบบทาง้ดินอาหาร และระยะเวลาของการออกฤทธิ์ของแต่ละตัวยานั้นๆ ผู้ป่วยควรใช้ยาตัวเดิมตามคำสั่งแพทย์อย่างต่อเนื่อง
  • ยาชนิดนี้/ยานี้มีคุณสมบัติต่อการทำงานของสมอง ทางคลินิก มีข้อแนะนำให้เฝ้าระวังพฤติกรรมที่อาจเปลี่ยนแปลงไปขณะที่ได้รับยานี้ เช่น มีอาการซึม เกิดความรู้สึกอยากทำร้ายตนเอง
  • ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลอาจกระตุ้นให้มีการแพ้ยาอย่างรุนแรง หรือที่เรียกว่า Drug Reaction With Eosinophilia and Systemic Symptoms (DRESS)/Multiorgan Hypersensitivity(อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง อาการไม่พึงประสงค์จากปฏิกิริยาจำเพาะของยา) ซึ่งอาจแสดงออกมาด้วย อาการมีไข้ เกิดผื่นคัน เกิดภาวะบวมโตของต่อมน้ำเหลืองทั่วร่างกาย รวมถึงทำให้อวัยวะต่างๆของร่างกายเกิดความผิดปกติ เช่นเกิด ตับอักเสบ ไตอักเสบ เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ ระบบเลือดทำงานผิดปกติหรือมีภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิล/Eosinophilสูง หากพบเหตุการณ์เหล่านี้ ผู้ป่วยต้องได้รับการประเมินร่างกายจากแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันทีพร้อมกับหยุดใช้ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลทันทีเช่นกัน
  • สตรีมีครรภ์/ตั้งครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาชนิดนี้ด้วยผลการศึกษาทดลองพบว่า ตัวยานี้มีแนวโน้มยับยั้งการเจริญเติบโตของเส้นประสาทในทารก
  • ผู้ป่วยที่มีโรคไตร่วมด้วย แพทย์อาจปรับขนาดรับประทานของยานี้ให้เหมาะสมกับการทำงานของไตโดยใช้ค่า Creatinine clearance เป็นตัวอ้างอิง
  • *หากผู้ป่วยได้รับยานี้เกินขนาด ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยส่งสถานพยาบาลโดยเร็ว/ทันที

ปัจจุบัน เราจะพบเห็นการจัดจำหน่ายยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลที่อเมริกา โดยใช้ชื่อการค้าว่า Horizant และในประเทศญี่ปุ่นภายใต้ชื่อการค้าว่า Regnite สำหรับประเทศไทย การนำเข้ายาชนิดนี้ขึ้นอยู่กับอัตราการเจ็บป่วยด้วยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขและอาการปวดจากรอยโรคงูสวัด ซึ่งเป็นเงื่อนไขสำคัญต่อการนำยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลเข้ามาใช้ภายในประเทศ

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

กาบาเพนตินอีนาคาร์บิล

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • บำบัดกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข (Restless legs syndrome)
  • บำบัดอาการปวดจากรอยโรคของงูสวัด (Postherpetic neuralgia)

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีกลไกการออกฤทธ์โดยเป็น Prodrug ของยากาบาเพนตินอีกทีหนึ่ง สำหรับกลไกการออกฤทธิ์ต่อผู้ป่วยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุขและอาการปวดด้วยรอยโรคงูสวัดนั้น ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่กลไกการออกฤทธิ์หลักของยากาบาเพนตินจะแสดงออกในด้านลดอาการเจ็บปวดจากการกระตุ้นของเซลล์ประสาทตลอดจนลดอาการปวดจากการอักเสบของปลายประสาท/ปลายเส้นประสาทเช่นกัน

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • ยาเม็ดชนิดรับประทานแบบออกฤทธิ์นาน ที่ประกอบด้วย Gabapentin enacarbil ขนาด 300 และ 600 มิลลิกรัม/เม็ด

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล มีขนาดรับประทาน เช่น

ก. สำหรับกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข:

  • ผู้ใหญ่: รับประทานยาขนาด 600 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง ในช่วง 5 โมงเย็น สำหรับผู้ที่มีโรคไตร่วมด้วย แพทย์จะให้ใช้ยาตามค่า Creatinine clearance ข้างล่าง

ข. สำหรับอาการปวดจากรอยโรคงูสวัด:

  • ผู้ใหญ่: โดย 3 วันแรก รับประทานยา 600 มิลลิกรัม ในช่วงเช้าเพียงวันละ1ครั้งวันที่ 4 เป็นต้นไป รับประทานยาครั้งละ 600 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง เช้า–เย็น สำหรับผู้ที่ มีโรคไตร่วมด้วย ให้ใช้ยาตามค่า Creatinine clearance ข้างล่าง

อนึ่ง:

  • ยานี้รับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ ให้เป็นไปตามคำสั่งแพทย์
  • เด็ก: ยังไม่มีข้อมูลความปลอดภัยการใช้ยานี้ในเด็ก

*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล สามารถรับประทานทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติ

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล สามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น

  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้
  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น วิงเวียน ง่วงนอน ปวดศีรษะ อ่อนแรง
  • ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น บวมตามปลายมือ-เท้า
  • ผลต่อตา: เช่น ตาพร่า
  • ผลต่อการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น น้ำหนักตัวเพิ่ม
  • ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น นอนไม่หลับ

มีข้อควรระวังการใช้กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • ห้ามรับประทานยาอื่นใดร่วมกับยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลโดยไม่มีคำสั่งจากแพทย์ทั้งนี้เพื่อป้องกันภาวะยาตีกัน/ปฏิกิริยาระหว่างยา
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์และสตรีในช่วงให้นมบุตร
  • รับประทานยานี้ต่อเนื่องตามคำสั่งแพทย์ ห้ามหยุดการใช้ยาด้วยตนเอง - กรณีพบอาการแพ้ยา เช่น มีผื่นคัน ผิวหนังบวมแดง ผิวหนังลอก แน่นหน้าอก หายใจขัด ใบหน้า-ปาก-คอมีอาการบวม ซึ่งเป็นอาการแพ้ยานี้ ต้องหยุดใช้ยานี้ทันที แล้วรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน
  • มาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้ามรับประทานยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล ร่วมกับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ด้วยจะทำให้เกิดอาการวิงเวียนมากยิ่งขึ้น
  • หลีกเลี่ยงการใช้ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลร่วมกับ ยาPropoxyphene เพราะจะทำให้เกิดอาการ ง่วงนอน วิงเวียน รู้สึกสับสน และขาดสมาธิ อาการเหล่านี้จะรุนแรงมากเมื่อใช้ยาทั้ง 2 ตัวในผู้สูงอายุ
  • ห้ามใช้ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลร่วมกับ ยาSodium oxybate และ Levomethadyl acetate ด้วยจะทำให้เกิดอาการความดันโลหิตต่ำ หายใจช้าลง วิงเวียนคล้ายจะเป็นลม รู้สึกสับสน และซึม
  • ห้ามใช้ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลร่วมกับ ยาBuprenorphine ด้วยจะทำให้ระบบประสาทส่วนกลางหรือสมองถูกกดการทำงาน ส่งผลให้หายใจขัด และมีอาการโคม่า ตลอดจนกระทั่งเสียชีวิตในที่สุด

ควรเก็บรักษากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลอย่างไร?

ควรเก็บยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิลภายใต้อุณหภูมิ 15-30 องศาเซลเซียส(Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์ และเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

กาบาเพนติน อีนาคาร์บิลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยากาบาเพนติน อีนาคาร์บิล มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
HORIZANT (ฮอไรแซนท์)Patheon Inc.

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Oritavancin [2018,March17]
  2. https://www.drugs.com/npc/kaolin-hydrated-aluminum-silicate.html [2018,March17]
  3. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2012/022399s006,s007lbl.pdf [2018,March17]
  4. https://www.drugs.com/drug-interactions/gabapentin-enacarbil-index.html?filter=3&generic_only= [2018,March17]