เทอร์เฟนาดีน (Terfenadine)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 22 พฤศจิกายน 2564
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

 เทอร์เฟนาดีน (Terfenadine) คือ  ยาแก้แพ้/ ยาต้านฮีสตามีน/Antihistamine  ซึ่งนำมาใช้รักษาอาการแพ้ต่างๆของร่างกาย เช่น ไข้ละอองฟาง จาม คัดจมูก ผื่นคัน ลมพิษ เป็นต้น ในปี ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2533) มีผู้ป่วยมากกว่า 100 ล้านคนทั่วโลกที่ใช้ยานี้โดยมีชื่อที่จัดจำหน่ายในอเมริกาว่า “Seldane” ในอังกฤษจะใช้ชื่อ “Triludan” และในออสเตรเลียใช้ชื่อ “Teldane”

 หากจะพิจารณาด้านการกระจายตัวของยาเทอร์เฟนาดีนในร่างกายมนุษย์จะพบว่า หลังรับ ประทาน ตัวยาจะถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้อย่างรวดเร็วจากระบบทางเดินอาหาร โดยจะมีความเข้มข้นถึงระดับสูงสุดในกระแสเลือดภายใน 2 ชั่วโมง ยาเทอร์เฟนาดีนจะเข้าจับกับพลาสมาโปร ตีนประมาณ 97% โดยยาจะไม่ผ่านเข้าในหลอดเลือดของสมอง จึงไม่ก่อให้เกิดฤทธิ์สงบประสาทหรือทำให้ง่วงนอน เมื่อยาในกระแสเลือดถูกลำเลียงไปที่ตับจะถูกเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีเป็น “Fexofenadine” ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์ (Active form) สำคัญ ยังไม่พบว่ายาเทอร์เฟนาดีนผ่านเข้าในน้ำนมของมารดาได้ ทราบแต่เพียงว่าการกำจัดยาเทอร์เฟนาดีนออกจากกระแสเลือดครึ่งหนึ่งต้องใช้เวลาประมาณ 13 - 23 ชั่วโมงโดยผ่านทิ้งไปกับปัสสาวะและอุจจาระ

ในปี ค.ศ. 1992 (พ.ศ. 2535) หลายประเทศได้หยุดการใช้ยาเทอร์เฟนาดีนด้วยเหตุผลทางคลินิกที่ยานี้มีผลข้างเคียงอาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะเมื่อใช้ยาร่วมกับยา Ketoconazole, Itraconazole, รวมถึงยาปฏิชีวนะอย่างยา Erythromycin ด้วยเช่นเดียวกัน ดังนั้นทางการแพทย์จึงได้หันมาใช้ยา ‘Fexofenadine’ แทนด้วยไม่ก่อให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ

อาจกล่าวโดยสรุปได้ว่า ยาเทอร์เฟนาดีน มีจุดเด่นคือเป็นยาต้านฮีสตามีนที่ช่วยระงับอา การแพ้และไม่ทำให้ผู้ที่รับประทานง่วงนอนหรือง่วงนอนน้อย แต่ข้อด้อยจะเป็นด้านผลข้างเคียงที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงของหัวใจเต้นผิดจังหวะซึ่งเป็นผลให้ผู้ป่วยบางรายอาจตายได้ ดังนั้นก่อนการใช้ยาทุกประเภทรวมถึงยาเทอร์เฟนาดีน ประชาชน/ผู้ป่วยควรปรึกษาและใช้ยาตาม คำแนะนำของแพทย์/เภสัชกรโดยเคร่งครัด

เทอร์เฟนาดีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

เทอร์เฟนาดีน

ยาเทอร์เฟนาดีนมีสรรพคุณรักษา/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • รักษาอาการแพ้จากไข้ละอองฟาง
  • รักษาอาการจากโรคลมพิษ
  • รักษาอาการจาม, คัดจมูก, ผื่นคัน, และอาการคันตาจากโรคภูมิแพ้

เทอร์เฟนาดีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเทอร์เฟนาดีนมีกลไกการออกฤทธิ์โดยตัวยาเข้าจับกับตัวรับ(Receptor)สาร Histamine ของร่างกาย ที่เรียกว่า H1-receptor ซึ่งอยู่ในบริเวณกระเพาะอาหาร ลำไส้ มดลูก หลอดเลือดทั่วร่างกาย และที่ผนังกล้ามเนื้อหลอดลม จากนั้นจะทำให้สมดุลเคมีโดยเฉพาะการหลั่งสารที่กระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ต่อร่างกายเปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้ลดอาการบวมและอาการแพ้ผื่นคันต่างๆได้อย่างดี

เทอร์เฟนาดีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเทอร์เฟนาดีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • เป็นยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 60 มิลลิกรัม/เม็ด

เทอร์เฟนาดีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาเทอร์เฟนาดีนมีขนาดรับประทาน เช่น

  • ผู้ใหญ่และเด็กที่มีอายุ 12 ปีขึ้นไป: เช่น รับประทานครั้งละ 60 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้ง เช้า -เย็นพร้อมอาหาร
  • เด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี: ขนาดการใช้ยากับเด็กที่อายุต่ำกว่า 12 ปียังมิได้มีการจัดทำอย่าง เป็นทางการ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

*****หมายเหตุ: ขนาดและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเทอร์เฟนาดีน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น  

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเทอร์เฟนาดีนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาเทอร์เฟนาดีนสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับ การรับประทานในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

เทอร์เฟนาดีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

 ยาเทอร์เฟนาดีนสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)  เช่น

*อนึ่ง: สำหรับผู้ที่ได้รับยานี้เกินขนาดจะพบอาการปวดศีรษะรุนแรง รู้สึกสับสน คลื่นไส้มาก หัวใจเต้นผิดจังหวะจนถึงหัวใจหยุดเต้น ผู้ป่วยบางรายอาจมีภาวะชักเกิดขึ้นด้วย หากพบอาการเหล่านี้ต้องรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้เทอร์เฟนาดีนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเทอร์เฟนาดีน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาเทอร์เฟนาดีน
  • ห้ามใช้ยาเทอร์เฟนาดีนกับ ร่วมกับ ยาต้านเชื้อรา เช่นยา Ketonazole, Itraconazole รวมถึงยาปฏิชีวนะบางชนิด เช่นยา Erythromycin และ Troleandomycin
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตัวเอง
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคตับ เช่น ตับแข็ง ตับอักเสบ, ผู้ป่วยโรคหัวใจ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีระดับเกลือโพแทสเซียมในเลือดต่ำ หรือ เกลือแมกนีเซียมในเลือดต่ำ
  • ระวังการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร เด็ก และผู้สูงอายุ การใช้ยานี้กับผู้ป่วยกลุ่มนี้จะต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเทอร์เฟนาดีนด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม   ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร   ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เทอร์เฟนาดีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเทอร์เฟนาดีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาเทอร์เฟนาดีน ร่วมกับ ยาหลายรายการอาจก่อให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ เช่นยา Amiodarone, Erythromycin, Ketoconazole, Itraconazole, Haloperidol, Sodium biphosphate (ยาระบาย), Methadone เพื่อมิให้เกิดอาการดังกล่าวควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน

ควรเก็บรักษาเทอร์เฟนาดีนอย่างไร?

 ควรเก็บยาเทอร์เฟนาดีน: เช่น

  • เก็บยาภายในอุณหภูมิห้องที่เย็น
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น

เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

เทอร์เฟนาดีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเทอร์เฟนาดีน  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Triludan (ไทรลูดาน) Premier Pharmaceutical
Triludan Forte (ไทรลูดาน ฟอท)) Premier Pharmaceutical
Seldane (เซลเดน) Aventis Pharmaceuticals
Terfenor (เทอเฟนอ) IVAX
Teldane (เทลเดน) Sanofi-Aventis

 

บรรณานุกรม

1   https://en.wikipedia.org/wiki/Terfenadine   [2021,Nov20]

2   https://www.mims.com/thailand/drug/info/terfenadine?mtype=generic  [2021,Nov20]

3   https://www.drugs.com/seldane.html  [2021,Nov20]

4  https://www.drugs.com/imprints/seldane-2695.html#related-documents  [2021,Nov20]

5  https://www.medindia.net/drugs/how_to_take_when_to_take_drugs/terfenadine.htm  [2021,Nov20]

6  https://www.drugs.com/drug-interactions/terfenadine-index.html?filter=3&generic_only=  [2021,Nov20]

7  https://drugs-about.com/drugs-t/terfenor.html   [2021,Nov20]

8  https://www.catalog.md/drugs/teldane.html  [2021,Nov20]