โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท หรือ โรคหัวใจในวันหยุด (Holiday heart syndrome)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 30 มกราคม 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

โรคหัวใจในวันหยุดคือโรคอะไร? พบบ่อยไหม?

โรคหัวใจในวันหยุด หรือ โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท(Holiday heart syndrome) คือ โรค/กลุ่มอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะเฉียบพลันซึ่งมักเกิดกับหัวใจห้องขวาบน  สาเหตุหลักคือ ดื่มสุราอย่างหนักในเวลาสั้นๆที่ไม่ได้ดื่มเป็นเป็นประจำ มักเกิดช่วงฉลองวันหยุดเทศกาลสำคัญ เช่น ขึ้นปีใหม่, คริสต์มาส,   โรคนี้เกิดได้ทั้งกับ คนทั่วไป,   คนมีโรคหัวใจ, คนไม่เคยดื่มสุรา, หรือ เคยดื่มสุราเป็นประจำ ซึ่งจากที่โรคมักเกิดช่วงวันหยุดดังกล่าวจึงเป็นที่มาของชื่อโรคนี้

โรคหัวใจในวันหยุด/กลุ่มอาการฮอลิเดย์ฮาร์ท หรือบางคนเรียกสั้นๆว่า ‘โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท’   พบบ่อยทั่วโลกแต่สถิติเกิดแท้จริงยังไม่ทราบเพราะมักรายงานรวมอยู่ในโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ  แต่มีรายงานจากสหรัฐอเมริกาพบได้ตั้งแต่ 5-65%ในผู้ดื่มสุราเพื่อการฉลองต่างๆ มักพบในวัยต่ำกว่า65ปีโดยเฉพาะวัยหนุ่มสาว  พบเพศชายสูงกว่าเพศหญิง

 

โรคหัวใจในวันหยุดมีสาเหตุ/ปัจจัยจากอะไร?

โรคหัวใจในวันหยุด/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท/กลุ่มอาการฮอลิเดย์ฮาร์ท มีสาเหตุหลักจากพิษของสุรา/เอทิลแอลกอฮอล์หรือเอทานอล(Ethyl alcohol/ Ethanal)ที่ดื่มในปริมาณมากในช่วงเวลาสั้นๆ เมื่อร่างกายกำจัดออกไม่ทันจึงส่งผลเกิดอันตรายต่อการทำงานของเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจโดยเฉพาะการส่งกระแสไฟฟ้าควบคุมการเต้นของกล้ามเนื้อหัวใจ จึงเกิดภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ/เต้นผิดจังหวะ คือ เต้นรัว เร็ว เหมือนเมื่อออกกำลังกายหักโหม รวมทั้งอาการแน่น/เจ็บหน้าอก วิงเวียนคล้ายจะเป็นลม

         ปัจจัยเสริมอื่นๆที่ทำให้เกิดเป็นโรค/กลุ่มอาการนี้ เช่น

  • ภาวะขาดน้ำ
  • ความเครียด
  • กินอาหารปริมาณเกินปกติมากในประเภทที่ไม่ได้กินเป็นประจำ โดยกินในระยะเวลาสั้นๆ โดยเฉพาะอาหารที่มีเกลือ/อาหารเค็มสูง เช่น เนื้อสัตว์ต่างๆ
  • เคยมีโรคหัวใจอยู่ก่อนแล้ว

 

โรคหัวใจในวันหยุดมีอาการอย่างไร?เมื่อไหร่ควรพบแพทย์?

         อาการของโรคหัวใจในวันหยุด/ฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท คือ อาการของโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะที่เกิดอย่างเฉียบพลันระหว่างหรือหลังดื่มสุราและบริโภคอาหารอย่างหนักที่ไม่ใช่เป็นการบริโภคเป็นประจำ มักเกิดในการฉลองต่างๆ ซึ่งอาการพบบ่อย ได้แก่

  • รู้สึกหัวใจเต้นผิดปกติ คือ เร็ว รัว แรง เหมือนหลังออกกกำลังกายหักโหม และเต้นไม่เป็นจังหวะ  
  • เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก เกิดได้ทั้งขณะเคลื่อนไหว หรือขณะพัก
  • วิงเวียน เหมือนจะเป็นลม
  • หมดแรง

***อาจมีอาการระยะหนึ่ง ที่หลังพักอาการจะดีขึ้นได้เอง  แต่ถ้ามีอาการนานเป็นชั่วโมงขึ้นไปหรืออาการแย่ตั้งแต่แรก ควรรีบพบแพทย์/มาโรงพยาบาลเร่งด่วน/ฉุกเฉิน/ทันที เพราะอาจเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะหัวใจหยุดเต้นหรือภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลันจนอาจถึงตายได้

 

แพทย์วินิจฉัยโรคหัวใจในวันหยุดได้อย่างไร?

         แพทย์วินิจฉัยโรคหัวใจในวันหยุด/ฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ทได้จาก

  • ประวัติอาการต่างๆ อายุ เพศ อาการเกิดเมื่อไหร่ มีอะไรเป็นปัจจัยเสี่ยง/กระตุ้น โรคประจำตัวต่างๆ
  • การตรวจร่างกายทั่วไป การตรวจฟังเสียงหัวใจด้วยหูฟัง
  • แต่การวินิจฉัยที่แน่นอน คือ จากประวัติทางการแพทย์ดังกล่าวร่วมกับการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจอีเคจี
  • อาจมีการตรวจอื่นๆเพิ่มเติมตามดุลพินิจของแพทย์ เช่น
    • ตรวจเลือดดู ค่าเกลือแร่ในเลือด, ค่าการทำงานของตับ
    • ตรวจเอกซเรย์ภาพปอดและหัวใจ
    • ฯลฯ

 

รักษาโรคหัวใจในวันหยุดอย่างไร?

         แนวทางการรักษาหลักในโรคหัวใจในวันหยุด/ฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท ได้แก่

  • รักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมจากเว็บ com บทความเรื่อง หัวใจเต้นผิดจังวะ ที่รวมถึงวิธีรักษา)
  • ควบคุมปริมาณการดื่มแอลกอฮอล์ให้น้อยที่สุด แต่ที่ดีที่สุดคือเลิกดื่ม, อย่างไรก็ตามควรเป็นไปตามคำแนะนำของแพทย์ผู้รักษา  

 

โรคหัวใจในวันหยุดมีการพยากรณ์โรคอย่างไร?

การพยากรณ์โรค/ความรุนแรงของโรคหัวใจในวันหยุด/ฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ทขึ้นกับ สุขภาพเดิมของผู้ป่วย, และความรุนแรงของอาการ, โดยถ้าสุขภาพแข็งแรง  ไม่เคยมีโรคหัวใจ ไม่ติดสุรา อาการโรคจะหายกลับเป็นภาวะปกติได้

แต่ถ้าอาการเกิดนานเกินชั่วโมง และ/หรือ สุขภาพเดิมไม่ดี มีโรคหัวใจ  ติดสุรา อาการโรคอาจรุนแรงจนถึงขั้นหัวใจหยุดเต้นทันที หรือเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว ซึ่งเป็นสาเหตุถึงตายได้

*นอกจากนั้น โรคนี้กลับเป็นซ้ำได้เสมอเมื่อมีพฤติกรรมบริโภคสุราและอาหารเหมือนเดิม

 

ดูแลตนเองอย่างไร?ควรพบแพทย์ก่อนนัดเมื่อไหร่?

การดูแลตนเองเมื่อมีโรคหัวใจในวันหยุด/ฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ท ได้แก่

ก. กรณีอาการกลับเป็นปกติโดยไม่ได้พบแพทย์: การดูแลตนเองทั่วไป เช่น

  • ปรับพฤติกรรมการดื่มกินในงานฉลองต่างๆให้พอดี ไม่มากเกินไป
  • แพทย์หลายท่านแนะนำให้ เลิกสุรา หรือพยายามลดให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานที่แนะนำสำหรับคนทั่วไป คือ 1 ดริงค์(drink)ต่อวัน คือ ประมาณ10กรัม/วัน
  • ควรพบแพทย์ตรวจสุขภาพประจำปีทุกปี โดยแจ้งให้แพทย์ทราบถึงอาการที่เคยเกิดขึ้นเพื่อปรึกษาว่าสมควรตรวจโรคหัวใจร่วมด้วยหรือไม่ หลังจากนั้นตรวจสุขภาพทั่วไปและตรวจโรคหัวใจเป็นระยะๆตามคำแนะนำของแพทย์

ข. กรณีได้พบแพทย์/มาโรงพยาบาลแล้ว: การดูแลตนเอง ที่สำคัญคือ

  • ปฏิบัติตามคำแนะนำของ แพทย์ พยาบาล
  • กินยา/ใช้ยาที่แพทย์สั่งให้ถูกต้อง ไม่หยุดยาเองถึงแม้อาการจะหายดีแล้ว
  • พบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดเสมอ
  • รีบพบแพทย์/มาโรงพยาบาลก่อนนัดเมื่อกลับมามีอาการอีก

 

ป้องกันโรคหัวใจในวันหยุดได้อย่างไร?

การป้องกันโรคหัวใจในวันหยุด/ฮอลิเดย์ฮาร์ทซินโดรม/โรคฮอลิเดย์ฮาร์ทที่สำคัญคือ

  • หลีกเลี่ยงสาเหตุ/ปัจจัยเสี่ยงสำหรับโรคนี้ดังกล่าวใน’หัวข้อ สาเหตุ/ปัจจัยเสี่ยงฯ’
  • ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ เลิกดื่มเมื่อดื่มอยู่ หรือปรับลดปริมาณลงเหลือไม่เกิน 2 ดริงค์/วันในเพศชาย และ1ดริงค์/วันในเพศหญิงตามคำแนะนำของสมาคมโรคหัวใจ สหรัฐอเมริกา
  • รักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงและเพื่อลดโอกาสเกิดโรคหัวใจ ทั่วไปได้แก่
    • กินอาหารมีประโยชน์ห้าหมู่ให้ครบถ้วนในทุกๆวัน โดยจำกัดปริมาณอาหารไม่ให้เกิดโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน จำกัดอาหาร แป้ง น้ำตาล ไขมัน เค็มเนื้อแดง (เนื้อแดง-เนื้อขาว-เนื้อดำ)
    • ออกกำลังกายสม่ำเสมอตามควรกับสุขภาพทุกวัน
    • ไม่สูบบุหรี่
    • รักษาสุขอนามัยพื้นฐาน (สุขบัญญัติแห่งชาติ)
    • ตรวจสุขภาพกับแพทย์ทุกปีที่รวมถึงสุขภาพหัวใจตามคำแนะนำของแพทย์

 

บรรณานุกรม

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537185/   [2022,Jan29]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Holiday_heart_syndrome   [2022,Jan29]
  3. https://emedicine.medscape.com/article/155050-overview#showall [2022,Jan29]
  4. https://health.clevelandclinic.org/can-avoid-holiday-heart-syndrome/ [2022,Jan29]