article detail

ยาอะทีโนลอล (Atenolol)

• โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
• 26 ธันวาคม 2564
• Tweet

สารบัญ

• บทนำ :คือยาอะไร?
• ยาอะทีโนลอลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?
• ยาอะทีโนลอลออกฤทธิ์อย่างไร?
• ยาอะทีโนลอลมีรูปแบบจัดจำหน่ายอย่างไร?
• ยาอะทีโนลอลมีขนาดรับประทานอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• ยาอะทีโนลอลมีผลไม่พึงประสงค์ไหม?
• ยาอะทีโนลอลมีปฏิกิริยากับยาตัวอื่นไหม?
• มีข้อควรระวังไหมเมื่อกินยาอะทีโนลอล?
• ควรเก็บรักษายาอะทีโนลอลอย่างไร?
• ยาอะทีโนลอลมีชื่ออื่นๆอีกไหม? ผลิตโดยบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

• ยา(Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• โรคความดันโลหิตสูง(Hypertension)
• หัวใจเต้นผิดจังหวะ(Arrhythmia)
• หัวใจขาดเลือด(Angina Pectoris)
• ไมเกรน (Migraine)
• กล้ามเนื้อหัวใจตาย(Acute myocardial infarction)
• ยารักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ (Antiarrhythmic drugs)
• ยาลดความดัน ยาลดความดันเลือดสูง ยาลดความดันโลหิตสูง (Antihypertensive drug)

บทนำ :คือยาอะไร?

อะทีโนลอล (Atenolol) คือ  ยาที่จัดอยู่ในกลุ่มเบต้าบล็อคเกอร์/Beta-blocker ใช้รักษาโรคทางหลอดเลือดของหัวใจ ถูกสังเคราะห์และนำมาใช้ในปี พ.ศ. 2519 ข้อดีของยานี้คือไม่ซึมผ่านเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลางจึงสามารถหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงที่จะเกิดต่อสมอง

ในทางการแพทย์ ยานี้ถูกนำมาใช้รักษาโรค/สภาวะความดันโลหิตสูง,  ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด,   ภาวะหัวใจล้มเหลวชนิดฉับพลัน, ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิด Superaventicular tachycardia}  ในบางครั้งยังถูกนำไปรักษาผู้ป่วยที่เสพติดเหล้า ช่วยบำบัดภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนสูง (ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน), หรือแม้แต่ใช้ป้องกันการเกิดไมเกรน (Migraine) เป็นต้น

ยาอะทีโนลอลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

ยาอะทีโนลอลมีสรรพคุณรักษา/ข้อบ่งใช้:  รักษาโรคเกี่ยวกับระบบหัวใจและหลอดเลือด เช่น

• ลดความดันโลหิตสูง (Hypertension)
• หัวใจเต้นผิดจังหวะชนิด Supraventicular tachycardia & ventricular tachycardia,
• ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (Angina)
• ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตาย (Myocardial Infarc tion)
• ป้องกันการเกิดไมเกรน (Migraine)

ยาอะทีโนลอลออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาอะทีโนลอลออกฤทธ์โดย ตัวยาจะปิดกั้นการทำงานของสารเคมีบางตัวในร่างกายที่เรียกว่า แคทีโคลามีน (Catecholamines) ทำให้ลดอัตราการเต้นของหัวใจ และหลอดเลือดบีบตัวน้อยลงส่งผลให้ความดันโลหิตลดลง

ยาอะทีโนลอลมีรูปแบบจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาอะทีโนลอลมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

• เป็นยาเม็ด ขนาด 25, 50 และ 100 มิลลิกรัม

ยาอะทีโนลอลมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ขนาดของยาอะทีโนลอลที่รับประทานในผู้ใหญ่และเด็ก(นิยามคำว่าเด็ก)มีขนาดที่ต่างกัน สามารถรับประทานยาก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ การดูดซึมเข้าร่างกายได้รวดเร็วและเริ่มออกฤทธิ์ภายใน 2 - 4ชั่วโมงหลังกินยา แต่ไม่ควรซื้อยากินเอง ต้องได้รับคำแนะนำการใช้ยาจากแพทย์หรือเภสัชกรเท่านั้น

ขนาดใช้รักษาความดันโลหิตสูง, รักษาภาวะเจ็บหน้าอก (Angina Pectoris), และป้องกันไมเกรน (Migraine) รับประทานในปริมาณสูงสุดไม่เกิน 100 มิลลิกรัมต่อวัน

*การได้รับยานี้เกินขนาดจะทำให้เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ, หัวใจเต้นช้า, หลอดลมหดเกร็ง, น้ำตาลในเลือดต่ำ, ซึ่งแพทย์รักษาแก้ไขโดยการล้างท้องหรือทำให้อาเจียนเอายาออกมา

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาอะทีโนลอล ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ เภสัชกร  เช่น

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/ หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
• มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาอะทีโนลอลอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

ยาอะทีโนลอลมีผลไม่พึงประสงค์ไหม?

ยาอะทีโนลอลมีผลข้างเคียงหรือผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา เช่น  

• อาจก่อให้เกิดภาวะหลอดลมตีบ/หายใจลำบาก
• มีอาการโรคหืด
• อ่อนเพลีย
• ปวดหัว
• นอนไม่หลับ หรือ ง่วงนอน
• หงุดหงิด
• รบกวนระบบทางเดินอาหาร
• ท้องเสีย หรือ ท้องผูก
• ปากแห้งเหตุน้ำลายน้อย

 รวมถึงความรู้สึกสัมผัสสูญเสีย

ยาอะทีโนลอลมีปฏิกิริยากับยาตัวอื่นไหม?

ยาอะทีโนลอลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น   เช่น   

• เมื่อกิน ร่วมกับ ยารักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ สามารถก่อให้เกิดอาการหัวใจเต้นช้าลง ซึ่งกลุ่มยารักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ เช่นยา อะมิโอดาร์โรน (Amiodarone)
• เมื่อกิน ร่วมกับ ยาปฎิชีวนะสามารถส่งผลให้ฤทธิ์ในการรักษาของยาอะทีโนลอลลดลง ซึ่งกลุ่มยาปฎิชีวนะดังกล่าว เช่นยา แอมพิซิลลิน (Ampicillin),  ไรแฟมพิซิน (Rifampicin)
• เมื่อกิน ร่วมกับ ยาโรคกระดูก เช่นยา แคลเซียม จะทำให้ระดับยาอะทีโนลอลในกระแสเลือดลดลงมากกว่า 50%

มีข้อควรระวังไหมเมื่อกินยาอะทีโนลอล?

ข้อควรระวังและข้อห้ามเมื่อใช้ยาอะทีโนลอล เช่น

• ห้ามใช้ยากับ ผู้ที่แพ้ยานี้  หญิงตั้งครรภ์  ผู้ที่มีภาวะหัวใจเต้นช้าผิดปกติ ผู้ที่มีการไหลเวียนเลือดบริเวณหัวใจผิดปกติ
• ระวังการใช้ยาอะทีโนลอลกับ ผู้สูงอายุ เด็ก หญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ผู้ที่มีภาวะตับและ/หรือไตทำงานผิดปกติ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวอย่างเฉียบพลัน
• ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ
• ห้ามเก็บยาหมดอายุ

********** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมถึงยาอะทีโนลอลด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม  ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร  ทุกชนิด  และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิดควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ควรเก็บรักษายาอะทีโนลอลอย่างไร?

ควรเก็บรักษายาอะทีโนลอล: เช่น

• เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
• ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
• เก็บยาให้พ้นแสง/แสงแดด และความชื้น
• เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง  

ไม่เก็บยาในห้องน้ำ หรือ ในรถยนต์

ยาอะทีโนลอลมีชื่ออื่นๆอีกไหม? ผลิตโดยบริษัทอะไรบ้าง?

ชื่อยาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิตยาอะทีโนลอล เช่น

บรรณานุกรม

1. Drug Information Handbook 20^th edition with Charles Flacy RPh. Ms, Pharm D FCSHP , Lora L.Armstrong RPh, PharmD BCPS , Morton P.Goldman, RPh, PharmD BCPS,FCCP , Leonard L. RPh. BSPharm
2. https://www.mims.com/thailand/drug/info/atenolol?mtype=generic [2021,Dec25]
3. https://www.drugs.com/atenolol.html [2021,Dec25]