article detail

มาล็อกซ์ (Maalox)

• โดย ภก.ศิวัสว์ ผุลลาภิวัฒน์
• 19 ธันวาคม 2564
• Tweet

สารบัญ

• บทนำ: คือยาอะไร?
• มาล็อกซ์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?
• มาล็อกซ์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
• มาล็อกซ์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
• มาล็อกซ์มีขนาดรับประทานหรือวิธีใช้ยาอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
• มาล็อกซ์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้มาล็อกซ์อย่างไร?
• มาล็อกซ์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
• ควรเก็บรักษามาล็อกซ์อย่างไร?
• มาล็อกซ์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

• ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• ยาลดกรดชนิดน้ำแขวนตะกอน (Antacid Suspension) ยาอลัมมิล (Alum milk)
• กระเพาะอาหารอักเสบ (Gastritis)
• ท้องอืด ท้องเฟ้อ มีแก๊ส (Abdominal bloating)
• อาหารไม่ย่อย ธาตุพิการ (Indigestion)
• กรดไหลย้อน (Gastroesophageal reflux disease)
• ยาธาตุน้ำแดง (Mixture stomachica) และยาธาตุน้ำขาว (Salon and Menthol Mix ture)
• ท้องผูก (Constipation)
• ท้องเสีย อาการท้องเสีย (Diarrhea)

บทนำ: คือยาอะไร?

  มาล็อกซ์ (Maalox) คือ ชื่อการค้าของยาลดกรดในกระเพาะอาหารและลำไส้ ซึ่งเป็นส่วนผสมของอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ (Aluminium hydroxide) และแม็กนิเซียมไฮดรอกไซด์ (Magnesium hydroxide) หรือแม็กนิเซียมไทรซิลิเคท (Magnesium trisilicate) มีคุณสมบัติช่วยบรรเทาอาการจากระคายเคืองจากภาวะกรดเกินในกระเพาะอาหาร ซึ่งอาจเป็นผลจากพฤติ กรรมการรับประทานอาหารรสจัด การรับประทานอาหารไม่ตรงต่อเวลา ผู้ที่ชื่นชอบดื่มน้ำอัดลม หรือกาแฟ/คาเฟอีนในขณะท้องว่าง หรือผู้ที่กำลังเผชิญภาวะเครียดหรือวิตกกังวล

 ยามาล็อกซ์เป็นหนึ่งในยาที่มีการใช้มาอย่างยาวนาน มีการขึ้นทะเบียนในประเทศไทยครั้งแรกในปี พ.ศ. 2528 ปัจจุบันยามาล็อกซ์จัดเป็นยาสามัญประจำบ้าน สามารถซื้อได้ตามร้านยาตลอดจนร้านค้าทั่วไป อย่างไรก็ดี หากอาการภาวะกรดเกินในกระเพาะอาหารเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง หรือมีความต้องการใช้ยานี้บ่อยครั้ง ควรปรึกษาแพทย์/ไปโรงพยาบาลเพื่อตรวจหาสา เหตุของโรคหรือเพื่อป้องกันภาวะอื่นๆที่อาจเกิดขึ้นกับทางเดินอาหารในอนาคต เช่น โรคกรดไหลย้อน

มาล็อกซ์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?

 ยามาล็อกซ์มีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้:

• ช่วยลดกรดในกระเพาะอาหาร นำมาใช้บรรเทา
  • อาการเจ็บแสบจากแผลในระบบทางเดินอาหาร
  • บรรเทาอาการแสบร้อนกลางอกจากภาวะกรดไหลย้อนขึ้นไปในบริเวณหลอดอาหาร  
  • บรรเทาภาวะกรดเกิน อาหารไม่ย่อย ท้องอืด  แน่นท้อง
  • รวมไปถึงลดผลข้างเคียงของยาต่างๆจากการที่ยาที่มีผลข้างเคียงโดยตรงต่อระบบทางเดินอาหาร เช่น ยาแก้อักเสบชนิดที่ไม่ใช่เสตรียรอยด์ (เอ็นเสด/NSAIDs) หรือยาเสตรียรอยด์ต่างๆ เป็นต้น

มาล็อกซ์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

 ยามาล็อกซ์ ทำหน้าที่เป็นด่างซึ่งเป็นส่วนประกอบของอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ (Aluminium Hydroxide) และแม็กนิเซียมไฮดอกไซด์ (Magnesium Hydroxide) ในรูปแบบยาน้ำแขวนตะกอน หรือแม็กนิเซียมไทรซิลิเคท (Magnesium trisilicate) ในรูปแบบยาเม็ด ไปสะเทิน/ทำให้เป็นกลางกับกรดในกระเพาะอาหารหรือในลำไส้ เพื่อลดความเป็นกรดในบริเวณนั้นๆ ทำให้ลดความระคายเคืองในกระเพาะอาหารแลในลำไส้จากกรด

ยาอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์มีผลข้างเคียงทำให้เกิดอาหารท้องผูก ซึ่งนำมาผสมกับยาแม็กนิเซียมไฮดรอกไซด์ที่อาจส่งผลข้างเคียงทำให้เกิดอาการท้องเสีย ทำให้คุณสมบัติทั้งสองนี้หักล้างกันได้ เป็นส่วนผสมของยาลดกรดที่ออกฤทธิ์เร็วและออกฤทธิ์ในทางเดินอาหารได้นานขึ้น และยานี้มีผลต่อภาวะสมดุลแร่ธาตุ/เกลือแร่ในร่างกายต่ำ เนื่องจากดูดซึมเข้าร่างกาย/กระแสเลือดน้อยจึงมีผลข้างเคียงในเชิงภาพรวมต่อร่างกายน้อย

มาล็อกซ์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

 ในประเทศไทยมีการจัดจำหน่ายยามาล็อกซ์ใน 2 รูปแบบ คือ

1. รูปแบบชนิดเม็ด (Tablet): ในหนึ่งเม็ดประกอบไปด้วย อะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์(Aluminium Hydroxide) ในรูปเจลแห้ง 250 มิลลิกรัม และแม็กนิเซียมไทรซิลิเคท (Magnesium trisilicate) 350 มิลลิกรัม
2. รูปแบบยาน้ำแขวนตะกอน (Suspension): ใน 100 มิลลิลิตรประกอบไปด้วยอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ 4 กรัม และแม็กนิเซียม ไฮดรอกไซด์ (Magnesium Hydroxide) 2.4 กรัม

มาล็อกซ์มีขนาดรับประทานหรือวิธีใช้ยาอย่างไร?

ยามาล็อกซ์มีวิธีการรับประทาน: เช่น

• ชนิดเม็ด: เช่น ครั้งละ 1 - 2 เม็ดวันละ 3 - 4 ครั้ง อาจทานร่วมหรือไม่ร่วมกับอาหาร
• ชนิดยาน้ำแขวนตะกอน: เช่น ครั้งละ 1 - 2 ช้อนโต๊ะ (15 - 30 มิลลิลิตร) หรือ 3 - 6 ช้อนชา วันละ 3 - 4 ครั้ง อาจทานร่วมหรือไม่ทานร่วมกับอาหารก็ได้

*อนึ่ง ขนาดยาทั้ง 2 กรณีเป็นขนาดยาที่ใช้ในผู้ใหญ่และในเด็ก(นิยามคำว่าเด็ก)ที่อายุตั้งแต่ 12 ปีขึ้นไป การใช้ยานี้ในเด็กที่อายุต่ำกว่า 12 ปีต้องปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ

*****หมายเหตุ:ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยามาล็อกซ์ ควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ เภสัชกร เช่น

• ประวัติการแพ้ยาทุกชนิด และแพ้ยานี้ เช่น ยาที่ทานแล้วเคยมีอาการผื่นคันขึ้น การบวมของริมฝีปากหรือเปลือกตา/หนังตา รวมไปถึงการหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อยหลังจากทานยา โดยเฉพาะยาที่มีส่วนประกอบของอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ (Aluminium Hydroxide), แม็กนิเซียมไฮดรอกไซด์ (Magnesium Hydroxide), และแม็กนิเซียมไทรซิลิเคท (Magnesium trisilicate)
• โรคประจำตัว รวมไปถึงยาที่ใช้อยู่ ทั้งยาที่แพทย์สั่งจ่ายและยาที่ซื้อทานเอง วิตามิน ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และสมุนไพร เพื่อป้องกันอันตรกิริยาระหว่างยา/ปฏิกิริยาระหว่างยา
• อาการท้องผูกหรือท้องเสียที่กำลังดำเนินอยู่
• ประวัติโรคแผลในกระเพาะอาหาร หรือเลือดออกในทางเดินอาหาร หรือทางเดินอาหาร/ลำไส้อุดตัน
• ผู้ป่วยโรคไตหรือผู้ที่มีภาวะฟอสเฟต/ฟอสฟอรัส (Phosphate/ Phosphorus) ในเลือดต่ำ
• สตรีตั้งครรภ์ หรือ ให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยาทุกชนิด

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

 หากลืมรับประทานยามาล็อกซ์ ให้รับประทานทันทีที่นึกขึ้นได้ หากใกล้กับมื้อถัดไปให้ข้ามไปรับประทานยามื้อถัดไป โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

มาล็อกซ์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

 ยามาล็อกซ์อาจก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) บางประ การอาทิ

• ท้องผูก หรือ ท้องเสีย
• การรับรสเปลี่ยน
• ริดสีดวงทวาร

มีข้อควรระวังการใช้มาล็อกซ์อย่างไร?

ข้อควรระวังการใช้ยามาล็อกซ์ เช่น

• ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่แพ้ยาหรือส่วนประกอบของยานี้
• การใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่อายุต่ำกว่า 12 ปีควรได้รับคำปรึกษาจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
• หากยานี้มีความจำเป็นต้องใช้ระยะยาวนานมากกว่า 2 สัปดาห์ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจอาการก่อน
• หากผู้ป่วยรับประทานยานี้แล้วพบอาการแพ้ยา เช่น มีผื่นขึ้น คัน รวมไปถึงอาการบวมบริเวณริมฝีปาก ใบหน้า และอาการหายใจลำบาก ให้หยุดใช้ยานี้ทันที และรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน
• สตรีตั้งครรภ์ หรือ สตรีกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยานี้เสมอ
• ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ
• ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยามาล็อกซ์ด้วย) ยาแผนโบราณ    อาหารเสริม   ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร  ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิดควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวม ทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

มาล็อกซ์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยามาล็อกซ์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นดังนี้ เช่น การใช้ยาอื่นร่วมกับยามาล็อกซ์อาจส่งผลต่อการดูดซึมของยาตัวอื่นนั้นๆสู่ร่างกาย ทำให้ร่างกายอาจไม่ได้รับปริมาณยานั้นๆที่เพียงพอ จึงควรปรึกษาเภสัชกรหากใช้ยาดังต่อไปนี้ร่วมกับยามาล็อกซ์ เช่น

• ยารานิทิดีน (Ranitidine), ยาฟาโมทิดีน (Famotidine) ยาไซเมทิดีน (Cimetidine) ในการรักษาโรคแผลในกระเพาะอาหาร
• ยากลุ่มเรซินแลกเปลี่ยนแคทไออน (Cation Exchange Resins) เช่นยา โซเดียมโพลีไสตรีนซัลโฟเนท (Sodium Polystyrene Sulfonate) รักษาภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
• ยาวาฟาริน (Warfarin), ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยาควินิดีน (Quinidine) ใช้รักษาโรคมาลาเรีย/โรคไข้จับสั่น หรือ หัวใจเต้นผิดจังหวะ
• ยาลดระดับน้ำตาลในเลือดกลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย (Sulfonylureas) เช่น ยากลิพิไซด์ (Glipizide), ยาไกลบูไรด์ (Glyburide), ยาไกลเบนคลาไมด์ (Glibenclamide)
• ยาดิจอกซิน (Digoxin) รักษาโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
• ยาอีแธมบูทอล (Ethambuthol) รักษาโรคติดเชื้อวัณโรค
• ยาลดความดันยาลดความดันเลือดสูง กลุ่มเบต้าบล็อกเกอร์ (Beta-blockers) เช่น ยาโพรพาโนลอล (Propanolol), บิโซโพรลอล (Bisoprolol), ยาอะทิโนลอล (Atenolol)
• ยาลดความดันยาลดความดันเลือดสูงกลุ่มยับยั้งการทำงานของเอนไซม์แองจิโอเทนซินดอนเวิร์ททิง (Angiotensin-converting Enzyme Inhibitors) เช่น ยาอีนาลาพริล (Enalapril)
• ยาฆ่าเชื้อ/ยาปฏิชีวนะกลุ่มเพนนิซิลลิน (Penicillins) อาทิ อะม็อกซิซิลิน (Amoxicillin), ยาฆ่าเชื้อกลุ่มฟลูออโรควิโนโลนส์ (Fluoroquinolones) เช่น ยาซิโพรฟลอกซาซิน (Ciprofloxacin) และรวมไปถึง
• ยาเสริมธาตุเหล็ก (Ferrous fumarate)

ควรเก็บรักษามาล็อกซ์อย่างไร?

ควรเก็บรักษายามาล็อกซ์: เช่น

• เก็บยานี้ในภาชนะบรรจุดั้งเดิม ปิดฝาภาชนะให้สนิท
• ไม่ควรใช้ยานี้หลังการเปิดครั้งแรก 6 เดือน หรือไม่เกินวันหมดอายุ โดยใช้วันที่สั้นกว่า
• เก็บยานี้ในอุณหภูมิห้องในที่ไม่ร้อนเกิน 30 องศาเซลเซียส (Celsius)
• หลีกเลี่ยงบริเวณที่อาจถูกแสงแดดโดยตรง เก็บยานี้ในที่แห้ง
• เก็บยานี้ให้พ้นจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
• ไม่เก็บยานี้ในห้องน้ำหรือในรถยนต์

มาล็อกซ์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยามาล็อกซ์เป็นชื่อการค้าของยาลดกรดที่มีส่วนผสมของอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ (Aluminium hydroxide) และแมกนิเซียมไฮดรอกไซด์ (Magnesium hydroxide) หรือ แมกนิเซียมไทรซิลิเคท (Magnesium trisilicate) ซึ่งมียาอื่นๆที่มีส่วนผสมใกล้เคียงกันที่จัดจำหน่ายในประเทศไทยดังต่อไปนี้เช่น

*หมายเหตุ: ยาไซเมธิโคน (Simethicone) ซึ่งเป็นส่วนผสมในยาลดกรดบางชนิดเพื่อลดอา การท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นท้อง จากการมีลมหรือแก๊สมากเกินในกระเพาะอาหารและลำไส้

บรรณานุกรม

1. Amanda H. Corbett, Susan Cornell, Marilyn Cortell, et al. Drug Information Handnook with International Trade Names index. 2014;
2. MIMS Thailand. 134th ed. Bangkok: TIMs;
3. Nick Buckley, et al. Drugs for dyspepsia, reflux and peptic ulcers. Australian Medicines Handbook 2014: 485-489.
4. http://ndi.fda.moph.go.th/drug_info/char/A/35 [2021,Dec18]
5. https://www.maalox.co.uk/    [2021,Dec18]
6. https://en.wikipedia.org/wiki/Maalox [2021,Dec18]
7. https://www.empr.com/drug/maalox/ [2021,Dec18]