article detail

ทินิดาโซล (Tinidazole)

• โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
• 23 มกราคม 2565
• Tweet

สารบัญ

• บทนำ:คือยาอะไร?
• ทินิดาโซลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?
• ทินิดาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
• ทินิดาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
• ทินิดาโซลมีขนาดรับประทานอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
• ทินิดาโซลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้ทินิดาโซลอย่างไร?
• ทินิดาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
• ควรเก็บรักษาทินิดาโซลอย่างไร?
• ทินิดาโซลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

• ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• โรคบิดมีตัว โรคบิดอะมีบา (Amebic dysentery)
• การติดเชื้อทริโคโมแนส (Trichomoniasis)
• สัตว์เซลล์เดียว โรคติดเชื้อสัตว์เซลล์เดียว โรคติดเชื้อโปรโทซัว (Protozoan infection)
• ภาวะช่องคลอดอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial vaginosis)
• โรคติดเชื้อเอชไพโลไร (H.pylori infection)
• เจียอาร์ไดอาซิส (Giardiasis)
• กลุ่มอาการคล้ายปฏิกิริยาจากยาไดซัลฟิแรม (Disulfiram-like Reaction)

บทนำ:คือยาอะไร?

  ทินิดาโซล (Tinidazole)  คือ ยาที่มีฤทธิ์ต่อต้านปรสิต เช่น เชื้อโปรโตซัว (Protozoa) เคยถูกใช้อย่างแพร่หลายในแถบยุโรป ยานี้ถูกสังเคราะห์และพัฒนาขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1972 (พ.ศ. 2515) มีการวางจำหน่ายหลายชื่อการค้าเช่น Tindamax, Fasigyn, Simplotan และ Sporinex เป็นต้น นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นคว้าฤทธิ์ของการรักษาอย่างต่อเนื่องและพบว่าทินิดาโซลยังสามารถต่อต้านเชื้อแบคทีเรียได้อีกหลายชนิด ทั้งสามารถใช้เป็นยาร่วมรักษาอาการของผู้ป่วยที่มีโรคติดเชื้อเอชไพโลไร (Helicobactor pylori) อีกด้วย ผลข้างเคียงที่โดดเด่นของยาทินิดาโซลเห็นจะได้แก่ อาการไม่สบายในกระเพาะอาหารและลำไส้หลังรับประทานยา การรับรสชาติของลิ้นเปลี่ยน ไป และอาจพบอาการผื่นคันตามร่างกาย รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยานี้ที่พบเห็นและมีการใช้มาก จะเป็นยาชนิดรับประทาน

เมื่อยาทินิดาโซล ถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารเข้าสู่กระแสเลือด ตัวยาจะเข้าจับกับพลาสมาโปรตีนประมาณ 12% ตับจะคอยทำลายและเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางเคมีของยาอย่างต่อเนื่อง   ซึ่งร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 12 - 14 ชั่วโมงในการกำจัดปริมาณยา 50% ออกจากกระแสเลือด และผ่านออกไปกับปัสสาวะและอุจจาระ

คณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้ระบุให้ยาทินิดาโซลเป็นยาอันตราย สำหรับการใช้ยากับผู้ป่วยควรต้องเป็นไปตามคำแนะนำของแพทย์ ประชาชนไม่ควรไปซื้อหายาทินิดาโซลมารับประ ทานเอง

ทินิดาโซลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?

ยาทินิดาโซลมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้:              

• รักษาอาการติดเชื้อโปรโตซัวชนิด Trichomoniasis (การติดเชื้อทริโคโมแนส)  และ Giardiasis (เจียอาร์ไดอาซิส)
• รักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียในบริเวณช่องคลอด/ภาวะช่องคลอดอักเสบจากเชื้อแบค ทีเรีย (Bacterial vaginosis)
• รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียชนิดมีชีวิตไม่ขึ้นกับออกซิเจน (Anaerobic bacterial infections)
• รักษาอาการฝีในปอด (Lung abscess)
• รักษาอาการปอดบวม (Pnenmonia)
• รักษาการติดเชื้อบริเวณผิวหนัง(ผิวหนังติดเชื้อ)
• ป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียหลังผ่าตัด
• รักษาการติดเชื้อโรคบิดมีตัวในลำไส้เล็ก (Intestinal amoebiasis)

ทินิดาโซลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

 กลไกการออกฤทธิ์ของยาทินิดาโซลคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ทำลายและยับยั้งการสร้างสารพันธุกรรมในตัวของเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรค ด้วยกลไกเหล่านี้จึงทำให้เชื้อโรคที่ได้รับยาทินิดาโซล หยุดการเจริญเติบโตและตายลงในที่สุด

ทินิดาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยานิดาโซลมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

เป็นยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 500 มิลลิกรัม/เม็ด

ทินิดาโซลมีขนาดการรับประทานอย่างไร?

ยาทินิดาโซลมีขนาดการรับประทาน เช่น

ก. สำหรับรักษาโรคติดเชื้อProtozoa (โรคติดเชื้อสัตว์เซลล์เดียว)ชนิด Trichomoniasis  & Giardiasis: เช่น

• ผู้ใหญ่:เช่น รับประทาน 2 กรัม วันละ1ครั้งเป็นเวลา 1 วัน
• เด็ก(นิยามคำว่าเด็ก): เช่น รับประทาน 50 - 75 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมเป็นเวลา 1 วัน

ข. สำหรับการติดเชื้ออะมีบา (โรคบิดมีตัว)ในลำไส้เล็ก (Intestinal amebiasis): เช่น

• ผู้ใหญ่: เช่น รับประทาน 2 กรัม วันละ1ครั้งเป็นเวลา 2 - 3 วัน
• เด็ก: เช่น รับประทาน 50 - 60 มิลลิกรัม/วัน เป็นเวลา 3 วัน

ค. สำหรับการติดเชื้อแอนแอโรบิคแบคทีเรีย (Anaerobic bacterial infections): เช่น

• ผู้ใหญ่: เช่น เริ่มต้นรับประทาน 2 กรัม ครั้งเดียวในวันแรก จากนั้นรับประทาน 1 กรัม วันละ1 ครั้ง เป็นเวลา 5 - 6 วัน
• เด็ก: เช่น การใช้ยานี้ในเด็กกรณีโรคนี้จะอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ เพราะยังไม่มีข้อมูลการศึกษาชัดเจนถึงผลของยานี้ในเด็ก

ง. สำหรับป้องกันการติดเชื้อหลังผ่าตัด: เช่น

• ผู้ใหญ่: เช่น รับประทาน 2 กรัม ครั้งเดียวก่อนเข้ารับการผ่าตัด 12 ชั่วโมง
• เด็ก: การใช้ยานี้ในเด็กกรณีนี้จะอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ เพราะยังไม่มีข้อมูลการศึกษาชัด เจนถึงผลของยานี้ในเด็ก

*****หมายเหตุ:

• ควรรับประทานยาทินิดาโซลพร้อมอาหาร
• ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

         เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาทินิดาโซล ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ                           เภสัชกร เช่น    

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก2หอบเหนื่อย
• มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาทินิดาโซลอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาทินิดาโซลสามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับ การรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ทินิดาโซลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

 ยาทินิดาโซลสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)  เช่น

• มีภาวะรบกวนการทำงานของระบบประสาท เช่น อารมณ์แปรปรวน สั่น   นอนไม่หลับ
• รู้สึกไม่สบายในกระเพาะและลำไส้
• คลื่นไส้อาเจียน
• เบื่ออาหาร
• มีไข้
• การรับรสชาติของลิ้นเปลี่ยนไป
• ปวดหัว
• ปัสสาวะมีสีคล้ำ
• ท้องเสีย
• อาจเกิดอาการชัก
• มีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ
• อ่อนเพลีย

มีข้อควรระวังการใช้ทินิดาโซลอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาทินิดาโซล  เช่น

• ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้ และกับผู้ที่แพ้ยาที่เป็นอนุพันธุ์ของยาในกลุ่ม 5-Nitroimidazole (ยาปฏิชีวนะกลุ่มหนึ่ง)
• ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
• ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่มีความผิดปกติของโลหิตหรือเป็นโรคเลือด รวมถึงผู้ป่วยด้วยโรคพอร์ฟิเรีย (Porphyria:โรคทางพันธุกรรมที่พบได้น้อยที่มีความผิดปกติในกระบวนการสร้างเม็ดเลือดแดง)
• ห้ามรับประทานยานี้พร้อมเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
• หยุดการใช้ยานี้ทันทีอาจทำให้มีอาการวิงเวียนหรือการควบคุมร่างกายทำได้ลำบาก
• ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ
• ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาทินิดาโซลด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม   ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ทินิดาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาทินิดาโซลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น  เช่น

• การใช้ยาทินิดาโซล ร่วมกับ ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่นยา Warfarin อาจทำให้ฤทธิ์ของ ยาWarfarin เพิ่มมากขึ้นและเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกง่าย หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกันแพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นรายบุคคลไป
• การใช้ยาทินิดาโซล ร่วมกับยาบางตัว เช่นยา Ciclosporin, Tacrolimus, หรือ Lithium , อาจทำให้เกิดพิษต่อร่างกายได้จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยากลุ่มดังกล่าว
• การใช้ยาทินิดาโซล ร่วมกับยา Colestyramine สามารถรบกวนการดูดซึมยา Colestyramine เข้าสู่ร่างกายและอาจส่งผลต่อการรักษา หากจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกันแพทย์จะปรับขนาดการใช้ให้เหมาะสมเป็นกรณีไป
• ห้ามรับประทานยาทินิดาโซล ร่วมกับเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสมด้วยจะทำให้เกิดพิษและอาการข้างเคียงกับร่างกายหรือที่เรียกว่า กลุ่มอาการคล้ายปฏิกิริยาจาก ไดซัลฟิแรม (Disulfiram-like reaction:  อาการเช่น ตับอักเสบ ผิวหนังขึ้นผื่น มีอาการทางระบบประสาท ลมหายใจมีกลิ่นผิดปกติ) กรณีผู้ป่วยที่ดื่มสุราจะต้องหยุดดื่มเป็นเวลา 3 วันขึ้นไปร่างกายจึงพร้อมที่จะรับยาทินิดาโซล

ควรเก็บรักษาทินิดาโซลอย่างไร?

สามารถเก็บยาทินิดาโซล: เช่น

• เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
• ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
• เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
• เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
• ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

ทินิดาโซลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาทินิดาโซล  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

บรรณานุกรม

1. https://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=tinidazole&page=0   [2022,Jan22]
2. https://www.mims.com/Thailand/drug/info/Fasigyn/?type=brief   [2022,Jan22]
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Tinidazole   [2022,Jan22]
4. https://www.drugs.com/mtm/tinidazole.html   [2022,Jan22]
5. https://www.drugs.com/cons/tinidazole.html   [2022,Jan22]