ไพริลามีน Pyrilamine

ไพริลามีน (Pyrilamine)

โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
19 ธันวาคม 2564
Tweet

สารบัญ

บทนำ: คือยาอะไร?
ไพริลามีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?
ไพริลามีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
ไพริลามีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ไพริลามีนมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
ไพริลามีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ไพริลามีนอย่างไร?
ไพริลามีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ควรเก็บรักษาไพริลามีนอย่างไร?
ไพริลามีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

ไพริลามีน (Pyrilamine) คือ ยาต้านฮีสตามีน/ยาแก้แพ้ (Antihistamine) ในรุ่นแรกๆที่มีจำหน่ายตามร้านขายยา โดยใช้เป็นยาร่วมรักษาอาการป่วยจากโรคหวัด, อาการภูมิแพ้, ป่วยด้วยการมีประจำเดือน, มีทั้งชนิดเป็นยารับประทานและเป็นยาครีมทาแก้แมลงกัดต่อยตามผิวหนังรวมถึงอาการผื่นคันต่างๆ

สูตรตำรับที่เป็นยารับประทานของยาไพริลามีน มักจะผสมกับตัวยาอื่นๆในสัดส่วนที่แตกต่างกันออกไปเช่น 1 เม็ดประกอบด้วย Acetaminophen(Paracetamol) 500 มิลลิกรัม, Pamabrom (ยาขับปัสสาวะ) 25 มิลลิกรัม, และ Pyrilamine maleate 15 มิลลิกรัม, ยังมีสูตรตำรับแบบรับประทานอื่นอีกที่ใช้ในวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันออกไป, สำหรับชนิดเป็นยาทาภายนอกแก้ผดผื่นคันจะใช้เป็นลักษณะยาเดี่ยวที่มีความเข้มข้น 2% โดยน้ำหนัก

อนึ่ง: ชื่ออื่นของยาไพริลามีน คือ เมไพรามีน (Mepyramine)

เพื่อความเข้าใจในการใช้ยาจึงควรทราบข้อมูลบางประการที่พอจะเป็นประโยชน์ต่อตัวผู้ป่วย เอง เช่น

ไพริลามีนที่เป็นยาชนิดรับประทานสามารถทำให้รู้สึกง่วงนอนได้ จึงไม่ควรรับประทานพร้อมเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ และไม่ควรขับขี่ยวดยานพาหนะระหว่างใช้ยานี้ รวมไปถึงการทำงานกับเครื่องจักร ด้วยจะก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
ห้ามปรับขนาดรับประทานยานี้ด้วยตนเองเพราะอาจได้ผลกระทบจากอาการข้างเคียง (ผลข้างเคียง) ของยามากขึ้น
กรณีมีอาการแพ้ยาต้องหยุดใช้ทันทีแล้วรีบกลับมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันทีเพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา

ปัจจุบันมีการรณรงค์การใช้ยาต่างๆให้เป็นลักษณะยาเดี่ยวที่รวมถึงยาไพริลามีน เพราะจะให้ประสิทธิผลในการรักษาที่ชัดเจนกว่า อีกทั้งไม่ต้องรับความเสี่ยงจากการได้รับยาอื่นที่หลายครั้งที่อาการของผู้ป่วยเองไม่มีความจำเป็นต้องรับยาชนิดนั้นๆเช่น ผู้ป่วยมีอาการแพ้ คัดจมูก ไอ จาม ก็ควรรับยาต้านฮีสตามีนเท่านั้น ไม่จำเป็นต้องใช้สูตรตำรับที่มี Acetaminophen เป็นส่วนประกอบในการจ่ายยาให้ผู้ป่วย บุคลากรทางการแพทย์ ร้านยาแผนปัจจุบัน ได้จ่ายหรือจำหน่ายยาที่เป็นสูตรตำรับแยกเฉพาะยาเดี่ยวๆให้กับผู้ป่วยมาเป็นเวลาหลายสิบปีแล้ว ประการสำคัญก่อนที่ผู้ป่วยจะได้รับยากลุ่มใดๆก็ตามควรต้องรับการตรวจอาการจากแพทย์และใช้ยาตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด

ไพริลามีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

ยาไพริลามีนมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้: เช่น

รักษาอาการแพ้ต่างๆ เช่น ผื่นคัน ลมพิษ คัดจมูก อาการแพ้จากโรคหวัด
ใช้รักษาและบรรเทาอาการแมลงสัตว์กัดต่อย

ไพริลามีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาไพริลามีนาคือ ตัวยาจะเข้าจับกับตัวรับ(Receptor)ของสารฮิสตามีน/Histamine ในร่างกายที่มีชื่อว่า H₁ receptor (Histamine receptor) จึงมีผลชะลอการทำงานของสารฮีสตามีนที่เป็นเหตุของอาการแพ้ต่างๆ ด้วยกลไกนี้จึงส่งผลให้เกิดฤทธิ์ในการรักษาตามสรรพคุณ

ไพริลามีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาไพริลามีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

ก.ยาเม็ดชนิดรับประทานที่ผสมร่วมกับยาอื่น เช่น

Phenylephrine 25 มิลลิกรัม + Pyrilamine 60 มิลลิกรัม/เม็ด
Phenylephrine 20 มิลลิกรัม + Pyrilamine 16 มิลลิกรัม/เม็ด
Phenylephrine 10 มิลลิกรัม + Pyrilamine 25 มิลลิกรัม/เม็ด
Chlorpheniramine 4 มิลลิกรัม + Phenylephrine 10 มิลลิกรัม + Pyrilamine 25 มิลลิ กรัม/เม็ด
Acetaminophen 500 มิลลิกรัม + Caffeine 60 มิลลิกรัม + Pyrilamine maleate 15 มิลลิกรัม/เม็ด
Acetaminophen 500 มิลลิกรัม + Pamabrom 25 มิลลิกรัม + Pyrilamine Maleate 15 มิลลิกรัม/เม็ด

ข. ยาน้ำชนิดรับประทานที่ผสมร่วมกับยาอื่น เช่น

Phenylephrine 5 มิลลิกรัม + Pyrilamine 16 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
Phenylephrine 9 มิลลิกรัม + Pyrilamine 12 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
Phenylephrine 10 มิลลิกรัม + Pyrilamine 30 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
Chlorpheniramine 8 มิลลิกรัม + Phenylephrine 12.5 มิลลิกรัม + Pyrilamine 15 มิลลิ กรัม/5 มิลลิลิตร
Chlorpheniramine 2 มิลลิกรัม + Phenylephrine 7.5 มิลลิกรัม + Pyrilamine 12.5 มิล ลิกรัม/5 มิลลิลิตร

ค. ยาครีมทาภายนอกขนาดความเข้มข้น 2%

ไพริลามีนมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ส่วนใหญ่ไพริลามีนแบบรับประทานจะมีสูตรตำรับร่วมกับยาชนิดอื่น เช่น ยาลดไข้, ยาบรรเทาอาการโรคหวัด, ยาแก้ไอ, หรือยาต้านฮีสตามีน/ยาแก้แพ้ตัวอื่น, ขนาดรับประทานทั้งในผู้ใหญ่และในเด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)ที่เหมาะสมจึงขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ว่าจะสั่งจ่ายสูตรตำรับยาใด ผู้ป่วยต้องเคร่งครัดและมีวินัยในการรับประทานยานี้และไม่ควรปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง

อนึ่ง บทความนี้จะกล่าวถึงเฉพาะยาไพริลามีนที่ใช้เป็นยารับประทานเท่านั้น ยานี้ที่เป็นยาครีมจะกล่าวในอีกบทความแยกต่างหากในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ‘ไพริลามีนครีม’

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาไพริลามีน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาไพริลามีนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประ เภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาไพริลามีน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ไพริลามีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาไพริลามีนสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้เช่น

มีอาการง่วงนอน
วิงเวียน
ปากคอแห้ง
จมูกแห้ง
ปวดหัว
รู้สึกไม่สบายในกระเพาะอาหาร
ท้องผูก
ผู้ป่วยบางรายอาจมีภาวะนอนไม่หลับ
อาจพบอาการข้างเคียงที่มีระดับรุนแรงมากขึ้นได้อีก หากพบอาการเช่นนี้ ควรรีบกลับไปปรึกษาแพทย์/ไปโรงพยาบาลโดยเร็วเพื่อแพทย์ประเมินปรับการรักษา เช่น
- อารมณ์เหวี่ยง/อารมณ์แปรปรวน
- รู้สึกสับสน
- ประสาทหลอน
- มีเสียงดังในหู/หูอื้อ
- ปัสสาวะขัด
- ตาพร่า
- ตาเห็นภาพซ้อน

มีข้อควรระวังการใช้ไพริลามีนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาไพริลามีน เช่น

ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
ห้ามปรับขนาดรับประทานยานี้ด้วยตนเอง
ห้ามใช้ยานี้ที่มีลักษณะเสื่อมสภาพไปจากเดิมเช่น เม็ดยาเปียกชื้น เปลี่ยนสี หรือยาน้ำมีกลิ่นและ/หรือสีผิดปกติ
ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
ระวังการใช้ยานี้กับเด็กและผู้สูงอายุด้วยผู้ป่วยกลุ่มนี้จะได้รับอาการข้างเคียงของยาได้มาก กว่าผู้ป่วยกลุ่มอื่น
ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ผู้ป่วยโรคหัวใจ ผู้มีประวัติเป็นลมชัก ผู้ป่วยที่ มีแผลในกระเพาะอาหาร ผู้ป่วยต้อหิน ผู้ป่วยต่อมไทรอยด์เป็นพิษ /ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน ผู้ป่วยด้วยต่อมลูกหมากโต ผู้ ป่วยโรคเบาหวาน และผู้ป่วยด้วยโรคหืด
ยานี้อาจทำให้เกิดอาการวิงเวียน ง่วงนอน ระหว่างการใช้ยานี้จึงควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะและ/หรือการทำงานกับเครื่องจักรเพราะจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
ห้ามใช้ยาหมดอายุ
ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาไพริลามีนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ไพริลามีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาไพริลามีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

การใช้ยาไพริลามีน ร่วมกับยา Potassium chloride อาจทำให้ผลข้างเคียงของยา Potassium chloride ด้านการระคายเคืองในกระเพาะอาหารมีเพิ่มมากขึ้นจนอาจกระตุ้นให้เกิด แผลในกระเพาะอาหาร – ลำไส้ (แผลเปบติค) ทั้งนี้ขึ้นกับขนาดรับประทานของยาไพริลามีนด้วย เพื่อหลีกเลี่ยงอาการดังกล่าวแพทย์อาจต้องปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีไป
การใช้ยาไพริลามีน ร่วมกับยา Propoxyphene (ยาแก้ปวด), Levocetirizine (ยาแก้แพ้), Alprazolam อาจกระตุ้นให้เกิดอาการข้างเคียงจากยาไพริลามีนมากยิ่งขึ้น เช่น ง่วงนอน วิงเวียน สับสน การครองสติทำได้ลำบาก โดยเฉพาะเมื่อใช้ยาเหล่านี้กับผู้สูงอายุ หากไม่มีความจำเป็นใดๆ ควรเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน

ห้ามรับประทานยาไพริลามีน ร่วมกับสุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ ด้วยจะทำให้เกิดอาการ วิงเวียน ง่วงนอนมาก ครองสติไม่ได้

ควรเก็บรักษาไพริลามีนอย่างไร?

ควรเก็บยาไพริลามีน: เช่น

เก็บยาในช่วงอุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
ไม่เก็บยาในห้องน้ำ หรือ ในรถยนต์
เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น

เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ไพริลามีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาไพริลามีน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า	บริษัทผู้ผลิต
Anthisan (แอนไทซาน) sanofi-aventis	sanofi-aventis
Anthical (แอนไทแคล)	Elder
Nortussin (นอร์ทุสซิน)	Norgine Pharma
Yenix (เยนิก)	OPV
WASP-EZE (วาสพีซ)	INyx Pharma Ltd.