ไนฟูร็อกซาไซด์ (Nifuroxazide)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 24 ธันวาคม 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

 

บทนำ: คือ ยาอะไร?

ไนฟูร็อกซาไซด์ (Nifuroxazide) คือ ยาปฏิชีวนะชนิดรับประทานที่นำมารักษาอาการลำไส้ใหญ่อักเสบ และอาการท้องเสีย ทั้งกับมนุษย์และสัตว์,  มีชื่อการค้าต่างๆมากมายในท้องตลาดยา, โดยจัดอยู่ในกลุ่มยา Nitrofuran ได้รับการจดลิขสิทธิ์ยาเมื่อ ปี ค.ศ. 1966 (พ.ศ. 2509)

รูปแบบผลิตภัณฑ์ของยานี้จะเป็นยาชนิดรับประทานชนิดแคปซูลและยาน้ำแขวนตะกอน, อดีตเคยมีข้อพิพาทเกี่ยวกับสรรพคุณที่ขาดข้อมูลทางวิทยาศาสตร์มาสนับสนุนระหว่างบริษัทยากับองค์กรอิสสระบางองค์กร, อย่างไรก็ตามยาไนฟูร็อกซาไซด์ถือได้ว่าเป็นยาที่มีประโยชน์ทางคลินิก และยังมีการใช้มาจนถึงปัจจุบัน, ซึ่งยาไนฟูร็อกซาไซด์ได้รับการขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้องตามกฎกระทรวงสาธารณสุขของประเทศไทยเช่นกัน

หากผู้ป่วยมีประวัติแพ้ยาไนฟูร็อกซาไซด์ก็จะถือเป็นข้อจำกัดที่ทำให้ไม่สามารถใช้ยานี้ได้, นอกนั้นจะเป็นเรื่องความเห็นของแพทย์ว่าเห็นเหมาะสมปลอดภัยในการใช้ยานี้กับผู้ป่วยแต่ละราย บุคคลหรือไม่, ระหว่างที่มีการใช้ยานี้หากพบอาการดังต่อไปนี้ต้องไม่เพิกเฉยที่จะรีบพาผู้ป่วยกลับมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็วก่อนวันนัด เช่น

  • ใช้ยาไปแล้ว 3 วัน อาการท้องเสียหรือภาวะลำไส้อักเสบไม่ทุเลาเลย
  • มีไข้สูง ร่วมกับอาเจียน
  • มีเลือดปนมากับอุจจาระ หรือมีการถ่ายอุจจาระเป็นเมือก/มูกปนออกมา
  • เกิดภาวะขาดน้ำของร่างกายโดยสังเกตได้จาก อาการกระหายน้ำ ลิ้นแห้ง

กรณีที่ไม่มีอาการดังกล่าวข้างต้น ผู้ป่วยยังคงต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ เช่น การรับประทานอาหารที่เหมาะสมในระหว่างที่ป่วย และงดเว้นอาหารรสจัด อาหารประเภทผัก และผลไม้, รวมถึงอาจต้องดื่มน้ำเฉลี่ยเพิ่มขึ้นในระหว่างวัน, และเช่นกันการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์หรือสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และเด็กที่อายุต่ำกว่า 6 ปี ถือเป็นข้อห้ามใช้ยานี้นอกจากจะมีคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น, ทั้งนี้ระยะเวลาของการใช้ยานี้ไม่ควรเกิน 7 วัน

ผลข้างเคียงที่อาจพบได้จากยาไนฟูร็อกซาไซด์ คือ อาการทางผิวหนัง เช่น ลมพิษ และผื่นคันที่สามารถเกิดขึ้นได้,  นอกจากนี้ การนำยาไนฟูร็อกซาไซด์มารักษาโรคมะเร็ง และยับยั้งการเจริญเติบโตของเนื้องอก แต่ยังต้องรอข้อสรุปและยืนยันในทางคลินิกกันต่อไป

ไนฟูร็อกซาไซด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

 

ยาไนฟูร็อกซาไซด์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • เพื่อรักษาอาการท้องเสียที่มีสาเหตุจากการติดเชื้อแบคทีเรีย

ไนฟูร็อกซาไซด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาไนฟูร็อกซาไซด์ คือตัวยาจะออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้กว้างขวางหลายชนิดที่เป็นสาเหตุของอาการท้องเสีย, ส่งผลให้เชื้อโรคเหล่านั้นหยุดแพร่พันธุ์และตายลงในที่สุด

ไนฟูร็อกซาไซด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาไนฟูร็อกซาไซด์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย:  

  • ยาแคปซูลชนิดรับประทาน ขนาด 200 มิลลิกรัม/แคปซูล
  • ยาน้ำแขวนตะกอนสำหรับรับประทาน ขนาด 218 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร

ไนฟูร็อกซาไซด์มีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาไนฟูร็อกซาไซด์มีขนาดรับประทาน: เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทานครั้งละ 200 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง
  • เด็ก(นิยามคำว่าเด็ก)อายุตั้งแต่ 6 ปีขึ้นไป: รับประทานครั้งละ 200 มิลลิกรัม วันละ 3 - 4 ครั้ง
  • เด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี: ทางคลินิกยังไม่ทราบแน่ชัดถึงผลข้างเคียงจากยานี้ในเด็กวัยนี้ การใช้ยานี้ในเด็กวัยนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษาเป็นกรณีไป

*อนึ่ง: สามารถรับประทานยานี้ ก่อน หรือ หลังอาหารก็ได้

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาไนฟูร็อกซาไซด์ ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร  เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ฝช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาไนฟูร็อกซาไซด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรี ควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนม หรือรกและเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาไนฟูร็อกซาไซด์ สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตาม เพื่อประสิทธิผลของการรักษา ควรรับประทานยาไนฟูร็อกซาไซด์ตรงเวลา

ไนฟูร็อกซาไซด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาไนฟูร็อกซาไซด์สามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง): เช่น

  • มีอาการทางผิวหนัง เช่น ผื่นคัน ลมพิษ
  • *หากพบอาการแพ้ยานี้: อาการ เช่น บวมตามร่างกาย แน่น/เจ็บหน้าอก ฯลฯ  ซึ่งเมื่อมีอาการแพ้ยา ต้องรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้ไนฟูร็อกซาไซด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาไนฟูร็อกซาไซด์: เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับ สตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร และเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 6 ปี
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • *ระหว่างการใช้ยานี้ แล้วอาการไม่ดีขึ้น เช่น ยังมีไข้สูง ถ่ายมีอุจจาระเป็นเลือด ให้รีบพาผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาล
  • *หยุดการใช้ยานี้ทันที ถ้าพบอาการแพ้ยานี้เกิดขึ้นเช่น หัวใจเต้นเร็ว แน่นหน้าอก ผื่นคันขึ้นเต็มตัว หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก ใบหน้าบวม ตัวบวม และ*ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลโดยเร็วทันที/ฉุกเฉิน
  • เลี่ยงการรับประทานอาหารประเภทผักผลไม้ในช่วงที่มีอาการท้องเสีย ดื่มน้ำสะอาดอย่างเพียงพอตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำของร่างกาย
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาไนฟูร็อกซาไซด์ด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด   อาหารเสริม  ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ไนฟูร็อกซาไซด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ข้อมูลทางคลินิก พบปฏิกิริยาระหว่างยาไนฟูร็อกซาไซด์กับยาอื่นค่อนข้างน้อย, อย่างไรก็ตาม หากพบอาการผิดปกติหลังการใช้ยาไนฟูร็อกซาไซด์ร่วมกับยาใดๆก็ตาม ผู้ป่วยสามารถขอคำปรึกษาจากแพทย์/เภสัชกรเพื่อใช้ยาต่างๆได้อย่างถูกต้อง

ควรเก็บรักษาไนฟูร็อกซาไซด์อย่างไร?

ควรเก็บยาไนฟูร็อกซาไซด์: เช่น

  • เก็บยาภายในอุณหภูมิไม่เกิน 30 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

ไนฟูร็อกซาไซด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาไนฟูร็อกซาไซด์  มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Debby (เด็บบี้) Thai Nakorn Patana
Erfuzide (เออร์ฟูไซด์) Union Drug
Mifuzide (มิฟูไซด์) Milano

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Nifuroxazide   [2022,Dec24]
  2. https://www.mims.com/Thailand/drug/info/Erfuzide/  [2022,Dec24]
  3. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Nifuroxazide  [2022,Dec24]
  4. https://www.nature.com/articles/cddis201563  [2022,Dec24]
  5. https://www.mims.com/India/drug/info/nifuroxazide/nifuroxazide?type=full&mtype=generic  [2022,Dec24]
  6. https://www.druginfosys.com/Drug.aspx?drugCode=1768&  [2022,Dec24]
  7. https://www.drugs.com/international/nifuroxazide.html  [2022,Dec24]