แซม-บัค (Zam-buk)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 27 กุมภาพันธ์ 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

 แซม-บัค (Zam-buk)  คือ ยาภายใต้สิทธิบัตรของบริษัทยาแซม-บัค (Zam-Buk company)ประเทศอังกฤษ ยานี้เริ่มวางจำหน่ายตั้งแต่ปี ค.ศ. 1902 (พ.ศ. 2445) รวมอายุผลิตภัณฑ์มากกว่าหนึ่งศตวรรษ ยาแซม-บัคเป็นผลิตภัณฑ์ขี้ผึ้งสมุนไพรใช้ทาผิวเพื่อลดการอักเสบติดเชื้อ รวมถึงแผลจาก คมมีด ฟกช้ำ เคล็ด แผลเปื่อย หรือแม้แต่บรรเทาโรคหวัด แก้ปวดฟัน แมลงกัดต่อย อีกทั้งใช้ทา บริเวณ หลัง ขา และเท้า แก้ปวด แก้ห้อเลือดตามผิวหนังอีกด้วย

 สูตรตำรับดั้งเดิมของยานี้ประกอบไปด้วย Paraffin, Pale resin, และ Eucalyptus oil ปัจจุบันสูตรตำรับได้ถูกปรับเปลี่ยนดังนี้

ส่วนประกอบในตัวยา 100 กรัมจะมีสารสำคัญคือ

  • Eucalyptus/น้ำมันยูคาลิปตัส 02%
  • Camphor/การบูร 76%
  • Thyme oil/น้ำมันจากพืชสมุนไพรชื่อ White thyme 0.5%
  • Colophony/ยางสน 51%

วิธีใช้ยานี้ เพียงแต่ทาถูบริเวณที่มีการอักเสบและใช้เป็นยาใช้ภายนอกเท่านั้น ต้องระวังไม่ให้เข้า    ตาหรือเผลอรับประทาน

แซม-บัคเป็นยาที่ติดตลาดเป็นที่นิยมของประชาชนในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทยเราด้วย

แซม-บัคมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

แซม-บัค

ยาแซม-บัคมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • ทาแก้แมลงกัดต่อย
  • ลดอาการฟกช้ำ-ห้อเลือดของผิวหนัง
  • บรรเทาอาการปวดในระดับต่ำๆ
  • ทาบรรเทาแผลถลอก หรือแผลจากของมีคมที่ไม่ใช่แผลเปิด

แซม-บัคมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ส่วนประกอบในสูตรตำรับของยาแซมบัค เช่น น้ำมันหอมระเหยต่างๆจะทำให้เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด ส่งผลให้มีการไหลเวียนเลือดในบริเวณที่ทายาได้มากยิ่งขึ้น จึงช่วยลดการอักเสบของผิวหนัง ประกอบกับสารสำคัญในตำรับยังมีฤทธิ์ระงับการเจริญเติบโตของเชื้อโรคได้ในระดับต่ำๆ จากกลไกเหล่านี้จึงก่อให้เกิดฤทธิ์ในการรักษาตามสรรพคุณ

แซม-บัคมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาแซม-บัคมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • เป็นยาขี้ผึ้งสำหรับทาผิวหนังภายนอก

แซม-บัคมีวิธีการใช้อย่างไร?

ยาแซม-บัคมีวิธีการใช้ เช่น

  • ผู้ใหญ่และเด็กที่มีอายุมากกว่า 2 ปี: ทายาบางๆในบริเวณผิวหนัง ทาได้บ่อยตามที่ต้องการ
  • เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: ไม่มีข้อมูลผลข้างเคียงจากยานี้ในเด็ก(นิยามคำว่าเด็ก)กลุ่มนี้ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้จึงควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยานี้เสมอ

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

 

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาแซม-บัค ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ เภสัชกร เช่น 

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาแซม-บัคอาจส่งผลให้ อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/ มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

แซม-บัคมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ของยาแซม-บัค เช่น  

  • อาจทำให้รู้สึกเหนียวเหนอะหนะ
  • อาจพบผิวหนังลอกบ้างเล็กน้อย
  • หากยานี้เข้าตาจะมีอาการแสบร้อน

มีข้อควรระวังการใช้แซม-บัคอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้แซม-บัค เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้กับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 2 ปี
  • ห้ามมิให้รับประทานยานี้ หรือมิให้ยานี้เข้าตา หรือใช้ป้ายในจมูก หรือในช่องปาก
  • ล้างมือทุกครั้งก่อนและหลังใช้ยานี้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง:  ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาแซม-บัคด้วย) ยาแผนโบราณ   อาหารเสริม   ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด  และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

แซม-บัคมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

 ด้วยยาแซม-บัคเป็นยาใช้ภายนอก จึงยังไม่มีรายงานปฏิกิริยาระหว่างยากับยารับประทานใดๆ

ควรเก็บรักษาแซม-บัคอย่างไร?

 ควรเก็บยาแซม-บัค:

  • เก็บยาภายในอุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

แซม-บัคมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาแซมบัค  มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต คือ

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Zam-Buk (แซม-บัค) Bayer Healthcare

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Zam-Buk   [2022,Feb26]
  2. https://www.mims.com/Malaysia/drug/info/Zam-Buk/   [2022,Feb26]
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Eucalyptus_oil  [2022,Feb26]
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Camphor#Explosives   [2022,Feb26]
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Thyme#Medicinal_use   [2022,Feb26]
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Safrole   [2022,Feb26]