เบนซิลเบนโซเอต (Benzyl benzoate)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 3 ตุลาคม 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

เบนซิลเบนโซเอต (Benzyl benzoate) คือ สารประกอบอินทรีย์ที่นำมาทำเป็นยารูปแบบโลชั่นทาผิวเพื่อฆ่า หิด และ เหา(เหาโลน) และมีราคาไม่แพงจึงทำให้ประชาชนทั่วไปสามารถเข้าถึงยาประเภทนี้ได้ง่าย การใช้ยาเบนซิลเบนโซเอตสำหรับทาภายนอกจะต้องใช้ตามคำสั่งของแพทย์ ไม่ควรใช้ยานี้มากเกินความจำเป็นหรือมากกว่าที่ระบุในฉลากยา

ห้ามมิให้ยาเบนซิลเบนโซเอตเข้า ตา ปาก และเข้าโพรงจมูก ด้วยยาเบนซิลเบนโซเอตเป็นสารที่ก่อให้เกิดความระคายเคือง, ห้ามใช้กับบริเวณที่มี แผลเปิด แผลฉีกขาด ด้วยจะเพิ่มการดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกายจนอาจเกิดอาการข้างเคียง(ผลข้างเคียง)ของยานี้ติดตามมา(อ่านรายละเอียดใน ’หัวข้อ ผลไม่พึงประสงค์ฯ’

ยาเบนซิลเบนโซเอตจัดเป็นสารประกอบอินทรีย์ประเภทเอสเทอร์ (Ester, สารเคมีชนิดหนึ่งที่ได้จากกรด) มีลักษณะกายภาพเป็นของเหลวข้นหรือเป็นเกล็ดที่มีลักษณะอ่อนนุ่มก็ได้

อาจจำแนกการใช้งานของยาเบนซิลเบนโซเอตได้ดังนี้

ก. สำหรับรักษาเหา: ผู้ที่จะใช้ยานี้ต้องทำความสะอาดผม-ศีรษะด้วยแชมพูสระผมเพื่อขจัดคราบไขมันและสิ่งสกปรกต่างๆออกให้หมด ล้างศีรษะให้สะอาดแล้วทิ้งไว้จนผมแห้ง จากนั้นทายานี้ให้ทั่วหนังศีรษะ ทิ้งไว้ประมาณ 24 ชั่วโมงแล้วล้างออกด้วยน้ำอุ่น อาจผสมแชมพูสระผมเพื่อความสะอาดของหนังศีรษะ ล้างผม เช็ดด้วยผ้าสะอาดและทิ้งไว้ให้แห้ง จากนั้นใช้หวีที่ใช้สางเหา (หวีเสนียด) ค่อยๆสางผมเพื่อให้ไข่และตัวเหาหลุดออกมา

ข. สำหรับรักษาหิด: ล้างผิวหนังบริเวณที่มีการติดเชื้อหิดจนหมดคราบมันและสิ่งสกปรก ทิ้งไว้ให้แห้ง แล้วค่อยทาผลิตภัณฑ์ยาเบนซิลเบนโซเอตให้ทั่วทุกซอกที่มีการติดเชื้อ ทิ้งไว้ประมาณ 24 ชั่วโมงแล้วล้างตัว อาบน้ำด้วยน้ำอุ่น ฟอกสบู่ทำความสะอาด เช็ดด้วยผ้าแห้งซึ่งทำให้ไม่เหมาะ สมต่อการอาศัยของหิด

ทั้งนี้ จำนวนความถี่ในการใช้รักษาด้วยยานี้ขึ้นอยู่กับ อายุ, ความรุนแรงของการติดเชื้อหิด-เหา, และมีความแตกต่างของการใช้รักษาระหว่างผู้ใหญ่และเด็ก (นิยามคำว่าเด็ก), นอกจากนี้แพทย์อาจมีคำแนะนำเพิ่มเติมสำหรับผู้ที่ติดเชื้อหิด-เหา เช่น

  • ล้างหวีของผู้ที่ติดเชื้อเหาด้วยน้ำอุ่น 65 องศาเซลเซียส (Celsius) เป็นเวลาประมาณ 10 นาที ซักเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน ชุดชั้นใน ผ้าห่ม ผ้าเช็ดตัว ด้วยน้ำร้อน นำมาผึ่งแดดจัดเป็นเวลา 20 นาทีขึ้นไป

อนึ่ง: องค์การอนามัยโลกได้ระบุให้ยาเบนซิลเบนโซเอตเป็นยาจำเป็นขั้นพื้นฐานของระดับชุมชนที่สถานพยาบาลต่างๆควรมีสำรองไว้ใช้ รวมถึงคณะกรรมการอาหารและยาของไทยได้บรรจุให้ยาเบนซิลเบนโซเอตอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ

ยาเบนซิลเบนโซเอต มีรูปแบบการใช้เป็นลักษณะโลชั่น แต่ก็ยังมีเรื่องผลข้างเคียง ข้อห้ามปลีกย่อยต่างๆอีกมากมาย ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคจึงควรใช้ยาตามคำสั่งแพทย์โดยเคร่งครัด

เบนซิลเบนโซเอตมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

เบนซิลเบนโซเอต

ยาเบนซิลเบนโซเอตมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • รักษาอาการติดเชื้อ หิด, เหา(เหาโลน)

เบนซิลเบนโซเอตมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเบนซิลเบนโซเอตมีคุณสมบัติ/กลไกการออกฤทธิ์เป็นยาฆ่าแมลงจึงสามารถนำมาประยุกต์ใช้กับปรสิตกลุ่มหิดและเหาได้

เบนซิลเบนโซเอตมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเบนซิลเบนโซเอตมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • โลชั่นขนาดความเข้มข้น 25%

เบนซิลเบนโซเอตมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเบนซิลเบนโซเอตมีขนาดการบริหารยา/การใช้ยา เช่น

ก.สำหรับรักษาหิด: เช่น

  • ผู้ใหญ่: เช่น ใช้ทาบริเวณที่ติดเชื้อหิด 1 ครั้ง หากอาการติดหิดรุนแรงอาจใช้ต่อครั้งที่ 2 หลังการใช้ครั้งแรกไปแล้ว 24 ชั่วโมงและเว้นเวลาไปอีก 5 วันแล้วใช้ทาอีก 1 ครั้ง
  • เด็กโต(นิยามคำว่าเด็ก): เช่น ใช้โลชั่นผสมน้ำเท่าตัวแล้วทาบริเวณที่ติดหิดเพียงครั้งเดียว
  • เด็กเล็ก: ยังไม่มีข้อมูลแน่ชัดในผลข้างเคียงของยานี้ในเด็กกลุ่มอายุนี้ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

ข.สำหรับรักษาเหา: เช่น

  • ผู้ใหญ่: เช่น ใช้ทาศีรษะและผม 1 ครั้งเท่านั้น หากอาการติดเหารุนแรงอาจใช้ต่อครั้งที่ 2 หรือ 3 โดยเว้นระยะเวลาของการใช้แต่ละครั้งห่างกันประมาณ 24 ชั่วโมง
  • เด็กโต: เช่น ผสมน้ำเท่าตัวแล้วทาศีรษะและผมเพียงครั้งเดียว
  • เด็กเล็ก: ยังไม่มีข้อมูลแน่ชัดในผลข้างเคียงของยานี้ในเด็กกลุ่มอายุนี้ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา

*อนึ่ง อ่านเพิ่มเติมวิธีใช้ยานี้ใน ‘หัวข้อ บทนำ’

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเบนซิลเบนโซเอต ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเบนซิลเบนโซเอตอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

เบนซิลเบนโซเอตมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) จากยาเบนซิลเบนโซเอต บางอาการไม่จำเป็นต้องใช้ยารักษา เพราะยานี้เป็นยาใช้ภายนอกจึงมักก่ออาการไม่รุนแรงและสามารถหายเองได้

ทั้งนี้ ยาเบนซิลเบนโซเอตอาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียง เช่น

  • เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนัง/หนังศีรษะที่สัมผัสยาจึงอาจทำให้มีอาการแสบคันในบริเวณที่ทายา
  • แต่หากมีอาการข้างเคียงอื่นที่ค่อนข้างรุนแรง ซึ่งหากเกิดอาการที่รุนแรงดังจะกล่าวต่อไป แนะนำให้รีบนำตัวผู้ป่วยส่งแพทย์/ส่งโรงพยาบาลโดยเร็ว อาการรุนแรง เช่น
    • หัวใจเต้นผิดจังหวะ
    • ความดันโลหิตต่ำ
    • ปวดหัวมาก
    • ชัก
    • ตาพร่า
    • วิงเวียน
    • รู้สึกร้อนหรือไม่ก็หนาวผิดปกติ
    • รู้สึกสับสน

มีข้อควรระวังการใช้เบนซิลเบนโซเอตอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเบนซิลเบนโซเอต เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาเบนซิลเบนโซเอต
  • ห้ามทายานี้บริเวณรอบตา โพรงจมูก ปาก
  • ห้ามทาบริเวณที่มีแผลเปิดหรือแผลฉีกขาด
  • ห้ามรับประทานยานี้
  • ห้ามใช้เกินคำสั่งแพทย์
  • ระวังการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร เด็ก และผู้สูงอายุ
  • หยุดการใช้ยานี้หากมีอาการแพ้เกิดขึ้น
  • ล้างมือก่อนและหลังใช้ยานี้ทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเบนซิลเบนโซเอตด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เบนซิลเบนโซเอตมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเบนซิลเบนโซเอตมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ไม่ควรใช้ยาเบนซิลเบนโซเอตทาร่วมกับยาทาหรือยารับประทานตัวอื่นด้วยอาจก่อให้เกิดอาการแพ้ยาหรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาได้ ดังนั้นการจะใช้ร่วมกับยาใดๆควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

ควรเก็บรักษาเบนซิลเบนโซเอตอย่างไร?

สามารถเก็บยาเบนซิลเบนโซเอต: เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิห้องที่เย็น
  • เก็บในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

เบนซิลเบนโซเอตมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเบนซิลเบนโซเอต มียาชื่อการค้าอื่น และ บริษัทผู้ผลิตเช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
ASCAB (แอสแค็บ) Hudson Pharmaceuticals Ltd.
BENOSOL (เบโนซอล) Amico Laboratories Ltd.
CABISOL (คาบิซอล) Chemist Laboratories Ltd.
G-B. Benzoate (จี-บี. เบนโซเอต) Gonoshasthaya pharmaceuticals Ltd
S-BIOL (เอส-ไบออล) Seema Pharmaceuticals Ltd.
SCABEX (สกาเบ็กซ์) Supreme Pharmaceuticals Ltd
SCABICID (สกาบิซิด) Aexim Pharmaceuticals Ltd.
SCABICON (สกาบิคอน) Medicon Laboratories Ltd.
SCABISOL (สกาบิซอล) Jayson Pharmaceuticals Ltd.
SCANIL (สกานิล) Renata Ltd.

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Benzyl_benzoate [2021,Oct2]
  2. https://www.mims.com/thailand/drug/info/benzyl%20benzoate%20inpac [2021,Oct2]
  3. https://www.mims.com/thailand/drug/info/scabicide%20emulsion%20gpo [2021,Oct2]
  4. http://bddrugs.com/product5.php?idn=551 [2021,Oct2]
  5. https://www.webmd.com/drugs/2/drug-77581/benzocaine-benzyl-benzoate-topical/details/list-sideeffects [2021,Oct2]
  6. https://www.drugs.com/cons/benzyl-benzoate-topical.html [2021,Oct2]