สารละลายริงเกอร์ (Ringer’s solution or Lactated ringer’s solution)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 29 เมษายน 2566
- Tweet
สารบัญ
- บทนำ: คือยาอะไร?
- สารละลายริงเกอร์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?
- สารละลายริงเกอร์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- สารละลายริงเกอร์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- สารละลายริงเกอร์มีขนาดการบริหารยาอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
- สารละลายริงเกอร์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้สารละลายริงเกอร์อย่างไร?
- สารละลายริงเกอร์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษาสารละลายริงเกอร์อย่างไร?
- สารละลายริงเกอร์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
บทความที่เกี่ยวข้อง
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- ไตวาย ไตล้มเหลว (Renal failure)
- โรคไต (Kidney disease)
- โรคหัวใจ โรคหัวใจและหลอดเลือด (Heart disease หรือ Cardiovascular disease)
- โรคตับ (Liver disease)
- ปวดหัว ปวดศีรษะ (Headache)
- หัวใจเต้นช้า (Bradycardia)
- หัวใจเต้นเร็ว (Tachycardia)
บทนำ: คือยาอะไร?
สารละลายริงเกอร์ (Ringer’s solution หรือ สารละลายแลคเตทริงเกอร์/Lactated ringer’s solution) คือ ยาสารน้ำที่ทางแพทย์ให้ทางหลอดเลือดดำกับผู้ป่วยที่มีการสูญเสียเลือด, สูญเสียน้ำจากมีแผลไฟไหม้ขนาดใหญ่, และ/หรือ ในผู้ป่วยไตวายเพื่อกระตุ้นการปัสสาวะ, โดยสารน้ำนี้ เป็นยาสารละลายที่ประกอบด้วยเกลือแร่/แร่ธาตุหลายชนิดที่นำมาละลายในน้ำกลั่น และผ่านกระบวนการอบไอน้ำให้ปราศจากเชื้อ(Sterilization), ซึ่งความเข้มข้นของแร่ธาตุในสารละลายริงเกอร์จะมีค่าเท่ากับความเข้มข้นของของเหลวภายในเซลล์ของร่างกาย
ผู้คิดค้นสารน้ำนี้คนแรก คือ นพ. Sydney Ringer แพทย์ชาวอังกฤษ ซึ่งทดลองในกบ โดยให้สารละลายที่มีเกลือ โพแทสเซียม, โซเดียม, และแคลเซียมกับกบ เพื่อให้หัวใจของสัตว์ทดลองกบเต้นได้เป็นระยะเวลานาน
สำหรับสารละลายริงเกอร์ที่ใช้กับมนุษย์ จะมีสูตรเฉพาะและเหมาะสม โดยมีชื่อเรียกว่า ‘Lactated Ringer’s Solution’ ซึ่งมีส่วนประกอบของเกลือแร่ต่างๆต่อน้ำกลั่น 1 ลิตร ดังนี้
- เกลือโซเดียมคลอไรด์ 6 กรัม
- เกลือโซเดียมแลคเตท 1 กรัม
- เกลือโพแทสเซียมคลอไรด์ 3 กรัม
- เกลือแคลเซียมคลอไรด์ 2 กรัม
ทั้งนี้ ประโยชน์ทางการแพทย์ของสารละลายนี้ คือ ใช้เป็นสารน้ำให้ทางหลอดเลือดดำกับผู้ที่มีการสูญเสียเลือดอันเนื่องจากได้รับอุบัติเหตุ หรือผู้ที่เสียเลือดจากการผ่าตัด ผู้ที่มีแผลไฟไหม้ นอกจากนี้ ยังมีการใช้สารละลายริงเกอร์กระตุ้นให้ผู้ป่วยโรคไตวายขับถ่ายปัสสาวะอีกด้วย, การใช้สารน้ำชนิดนี้จะมีเฉพาะในสถานพยาบาลเท่านั้น โดยต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์ทุกครั้งไป
สารละลายริงเกอร์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?
ยาสารละลายริงเกอร์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น
- สำหรับผู้ป่วยที่สูญเสียน้ำและเกลือแร่จากร่างกายด้วยอุบัติเหตุและ/หรือมีการเสียเลือดและ/หรือในผู้ป่วยที่มีแผลไฟไหม้
- ช่วยปรับค่าความเป็นกรดด่างของเลือดภายในร่างกาย
สารละลายริงเกอร์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
กลไกการออกฤทธิ์ของยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์ คือ ตัวสารละลายจะช่วยชดเชยน้ำและเกลือแร่ที่ร่างกายสูญเสียไป พร้อมกับช่วยปรับความเป็นกรดด่างของเลือดให้กลับเข้าสู่ภาวะปก
สารละลายริงเกอร์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาสารละลายริงเกอร์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย:
- ในรูปสารละลายที่มีขนาดความจุ 250, 500 และ 1,000 มิลลิลิตร/ขวด
สารละลายริงเกอร์มีขนาดการบริหารยาอย่างไร?
การให้ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์กับผู้ป่วย หรือการบริหาร/การใช้ยานี้ ต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์ โดยอาศัยผลการตรวจสอบเลือดของผู้ป่วยเป็นแนวทางวินิจฉัย สามารถหารายละเอียดข้อมูลการใช้ยานี้เพิ่มเติมจากเอกสารกำกับยา/ฉลากยาที่แนบมาพร้อมผลิตภัณฑ์ยานี้
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิด ที่รวมถึงยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์ ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
- มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยานี้กับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อนฃ
- หากเป็นสุภาพสตรี ควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนม หรือ รก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
สารละลายริงเกอร์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์อาจก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น
- เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก
- หัวใจเต้นช้า หรือไม่ก็ หัวใจเต้นเร็ว
- ความดันโลหิตต่ำ
- หลอดลมเกร็งตัว/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
- ไอ, ระคายคอ
- เป็นลมพิษ, ผื่นคันตามผิวหนัง, ใบหน้าแดง
- เกิดความรู้สึกสัมผัสเพี้ยน
- คลื่นไส้
- วิตกกังวล
- ปวดหัว
*สำหรับผู้ที่ได้รับยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์เกินขนาด สามารถพบภาวะแคลเซียมใน เลือดสูง, ภาวะ Metabolic alkalosis/ภาวะเลือดเป็นด่าง, หรือ มีภาวะน้ำและเกลือโซเดียมในเลือดสูงติดตามมา
มีข้อควรระวังการใช้สารละลายริงเกอร์อย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาสารละลายริงเกอร์ เช่น
- ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้หรือแพ้ Sodium lactate
- ห้ามใช้ร่วมกับ ยาปฏิชีวนะ ชื่อ Ceftriaxone ที่ให้ทางหลอดเลือดด้วยจะเกิดการตกตะกอนของเกลือแคลเซียมกับยาCeftriaxone ได้ง่าย
- *หยุดการให้ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์ทันที หากพบว่าขณะผู้ป่วยได้รับยานี้แล้วมีอาการแพ้ยาเกิดขึ้น
- หลีกเลี่ยงการให้ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์กับผู้ที่มีภาวะเกลือโพแทสเซียมในเลือดต่ำ ด้วยความเข้มข้นของเกลือโพแทสเซียมในผลิตภัณฑ์อาจไม่เพียงพอที่จะชดเชยเกลือโพแทสเซียมที่ร่างกายขาดไป
- ห้ามใช้ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์เพื่อรักษาภาวะที่เรียกว่า Lactic acidosis (ภาวะเลือดเป็นกรด) หรือ Severe metabolic acidosis (เลือดเป็นกรดเมตะบอลิก)ที่รุนแรง
- ระวังการให้ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์กับผู้ป่วยที่มีภาวะเกลือโพแทสเซียมในร่างกายสูง รวมถึงผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด, ผู้ป่วยที่อยู่ในภาวะ Alkalosis (เลือดเป็นด่าง), ผู้ป่วยโรคไต, ผู้ที่อยู่ในภาวะบวมน้ำ
- ระวังการเกิดภาวะเกลือแร่แลคเตท(Lactate)เกินในกระแสเลือด (ภาวะเลือดเป็นกรด)เมื่อใช้กับผู้ป่วยโรคตับ
- ระวังการใช้ยานี้กับเด็ก(นิยามคำว่าเด็ก)ด้วยยังไม่มีข้อมูลทางคลินิกสนับสนุนถึงความปลอดภัยและประสิทธิ ภาพของการใช้ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์กับเด็ก
- ระวังการใช้กับ สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
- หลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด
- การหยดยาแลคเตทริงเกอร์เข้าหลอดเลือด ต้องใช้อัตราการหยดที่เหมาะสม โดยเป็นไปตามคำสั่งแพทย์ ทั้งนี้เพื่อป้องกันมิให้เกิดภาวะมีน้ำเกินในร่างกายหรือเสียสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในเลือด
- ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
- ห้ามเก็บยาหมดอายุ
***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ "ยา" ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมสารละลายริงเกอร์) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน
สารละลายริงเกอร์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาสารละลายริงเกอร์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น
- ห้ามใช้สารละลายแลคเตทริงเกอร์ ร่วมกับ ยาปฏิชีวนะ ชื่อ Ceftriaxone ด้วยจะเกิดการตกตะกอนระหว่างแคลเซียมจากสารละลายแลคเตทริงเกอร์กับยา Ceftriaxone
ควรเก็บรักษาสารละลายริงเกอร์อย่างไร?
สามารถเก็บยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์: เช่น
- เก็บยาภายใต้อุณหภูมิห้องที่เย็น, อุณหภูมิสูงสุดของการเก็บรักษาไม่ควรเกิน 40 องศาเซลเซียส (Celsius)
- ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
- เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อน และความชื้น
- เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยงง
สารละลายริงเกอร์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาสารละลายแลคเตทริงเกอร์ มียาชื่อการค้าอื่นๆ และบริษัทผู้ผลิต เช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Ringers Lactate (ริงเกอร์ แลคเตท) | Taj Pharmaceuticals Ltd. |
| Lactated Ringers Solution (แลคเตท ริงเกอร์ โซลูชั่น) | DOH-CO |
| Lactated Ringer’s Injection (แลคเตท ริงเกอร์ อินเจ็คชั่น) | Thai Nakorn Patana |
| Lactated Ringer’s and 5% Dextrose Injection (แลคเตท ริงเกอร์ และ 5% เด็กซ์โทรส อินเจ็คชั่น) | Baxter |
| Lactated Ringer’s Injection (แลคเตท ริงเกอร์ อินเจ็คชั่น) | Hospira |
บรรณานุกรม
- https://en.wikipedia.org/wiki/Ringer%27s_solution [2023,April 29]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Ringer%27s_lactate_solution [2023,April 29]
- https://www.drugs.com/pro/lactated-ringers.html [2023,April 29]
- https://www.medicinenet.com/ringers-lactated_ringers_solution-intravenous/article.htm [2023,April 29]
- https://www.mims.com/thailand/drug/info/lactated%20ringers%20solution/ [2023,April 29]
- https://doh.gov.ph/sites/default/files/DOHCOPriceReportjan2013.pdf [2023,April 29]
- https://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/archives/fdaDrugInfo.cfm?archiveid=16808 [2023,April 29]
- https://www.academia.edu/3702730/Effects_of_hypertonic_saline_and_lactated_Ringers_solutions_on_bacterial_translocation_in_a_rat_model_of_intestinal_obstruction_and_ischemia [2023,April 29]
