article detail

โพแทสเซียมในเลือดสูง (Hyperkalemia)

• โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
• 16 ตุลาคม 2558
• Tweet

• หัวใจเต้นผิดจังหวะ ภาวะหัวใจเสียจังหวะ (Arrhythmia)
• เป็นลม (Fainting)
• เนื้องอก (Tumor)
• มะเร็ง (Cancer)
• โรคไต (Kidney disease)
• การล้างไต การบำบัดทดแทนไต (Renal replacement therapy)
• โรคหัวใจ: โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary artery disease)

โพแทสเซียมในเลือดสูง (Hyperkalemia) คือ ภาวะที่มีเกลือแร่โพแทสเซียมในเลือดสูงมากกว่า 5.1 mEq/L (Milliequivalent/litre) หรือ 5.1 Mmol/L (Millimole/litre) โดยค่าปกติของโพแทสเซียมในเลือดในผู้ใหญ่คือ 3.5 - 5.1 mEq/L ทั้งนี้มักเริ่มมีอาการเมื่อค่าสูงมากกว่า 5.5 mEq/L และเมื่อสูงมากกว่า 8.5 mEq/L จะก่ออาการรุนแรงและเข้าขั้นอันตรายจนอาจเสียชีวิต (ตาย) ได้จากกล้ามเนื้อหายใจอ่อนแรงจนหยุดหายใจร่วมกับเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้น

อนึ่ง ค่าโพแทสเซียมจากการตรวจเลือดของแต่ละห้องปฏิบัติการแตกต่างกันได้

โพแทสเซียมในเลือดสูงพบได้ไม่บ่อย ทั่วโลกมีรายงานพบได้ไม่เกิน 5% ของประชากรทั่วไป แต่พบเกิดในโรงพยาบาลได้สูงขึ้นคือประมาณ 10% ของผู้ป่วยในโรงพยาบาล ภาวะนี้พบได้ในทุกอายุและพบได้ทั้งสองเพศโดยมีแนวโน้มพบในผู้ชายสูงกว่าในผู้หญิง

สาเหตุ

โพแทสเซียมในเลือดสูงมีสาเหตุได้หลากหลายที่พบบ่อยเช่น

• กินอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง*
• ผลข้างเคียงจากยาบางชนิดเช่น ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง
• โรคไต
• โรคเบาหวานระยะควบคุมโรคได้ไม่ดี
• มีแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวกรุนแรง
• ติดสุรา
• อื่นๆ: ที่พบได้น้อยเช่น โรคของต่อมหมวกไต หรือจากเนื้องอก หรือโรคมะเร็ง

*อนึ่ง: โพแทสเซียมมีอย่างพอเพียงต่อความต้องการของร่างกายในผลไม้และผักทุกชนิด แต่ที่พบได้สูงเช่น กล้วย กีวี ลูกพรุน อะโวคาโด แคนตาลูป มันฝรั่ง มันเทศ ถั่วต่างๆ ไข่ โยเกิร์ต หรือในอาหารเสริมบางประเภท แต่พบได้ต่ำในเนยแข็ง

อาการ

อาการจากโพแทสเซียมในเลือดสูงมีได้หลากหลายอาการที่พบได้บ่อย เช่น

• เหนื่อย
• คลื่นไส้
• เคลื่อนไหวได้ช้าลง
• หัวใจและชีพจรเต้นผิดจังหวะและเต้นช้า
• เป็นลม

การวินิจฉัย

แพทย์วินิจฉัยภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูงได้จากประวัติอาการ ประวัติโรคประจำตัวและการใช้ยาต่างๆ การตรวจร่างกาย การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ และที่สำคัญคือ การตรวจเลือดดูระดับโพแทสเซียมในเลือด

การรักษา

แนวทางการรักษาภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูงได้แก่ การรักษาเพื่อให้ระดับโพแทสเซียมในเลือดลดต่ำลงเป็นปกติเช่น การให้ยาต่างๆที่ขับโพแทสเซียมออกจากร่างกาย (เช่น ยาขับปัสสาวะชนิดที่ขับโพแทสเซียมออกจากร่างกายด้วย) และอาจต้องทำการล้างไต นอกจากนั้นคือ การรักษาอาการที่เป็นผลข้างเคียงจากภาวะนี้เช่น อาการของโรคหัวใจ และการรักษาสาเหตุเช่น การรักษาโรคมะเร็งหรือเนื้องอกเมื่อสาเหตุเกิดจากโรคนั้นๆ

การพยากรณ์โรค

การพยากรณ์โรคของภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูงขึ้นกับความรุนแรงของอาการและระดับโพแทสเซียมในเลือดที่ยิ่งสูงกว่าค่าปกติ อาการยิ่งรุนแรง การพยากรณ์โรคยิ่งไม่ดี, อายุซึ่งอาการมักรุนแรงในเด็กอ่อนและในผู้สูงอายุ, และสาเหตุโดยถ้าสาเหตุเกิดจากยา การพยากรณ์โรคจะดีกว่าสาเหตุที่เกิดจากเนื้องอกหรือโรคมะเร็งมาก

บรรณานุกรม

1. http://emedicine.medscape.com/article/2054364-overview#showall [2015,Sept26]
2. http://emedicine.medscape.com/article/240903-overview#showall [2015,Sept26]
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Hyperkalemia [2015,Sept26]
4. https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001179.html [2015,Sept26]
5. http://www.drugs.com/cg/potassium-content-of-foods-list.html [2015,Sept26]