คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ยาแก้ไอ
- ในกรณีที่ไอแบบมีเสมหะหรือเสลดเหนียว การใช้ยาแก้ไอก็เพื่อละลายเสมหะที่ข้นเหนียวจับกันเป็นก้อน อุดขวางทางเดินหายใจให้ใสขึ้น เพื่อที่ร่างกายจะได้ขจัดออกได้ง่ายขึ้น ทำให้ผู้ป่วยสบายคอและหายใจได้สะดวกขึ้น
- แต่ถ้ามีอาการไอแบบแห้งๆ หรือไม่มีเสลด การใช้ยาแก้ไอก็มีจุดมุ่งหมายที่แตกต่างออกไป คือ ต้องการให้ยาไประงับอาการไอ เพื่อที่ผู้ป่วยจะได้ไม่ต้องทรมานกับการไอและพักผ่อนได้เต็มที่ ตลอดจนลดอาการเหนื่อยอ่อนที่เกิดจากการออกแรงในการไอมากไป ผู้ป่วยก็จะสามารถฟื้นไข้ได้เร็วขึ้น
- นอกจากนี้ ยาแก้ไอยังมีผลทำให้ผู้ป่วยรู้สึกชุ่มคอ ยาแก้ไอบางชนิดก็ช่วยลดน้ำมูกและอาการแพ้ต่างๆ ได้ด้วย เพราะผู้ผลิตมักนิยมใส่ตัวยาแก้แพ้ ยาลดน้ำมูก ร่วมด้วย
- ยาแก้ไอน้ำดำ (Brown mixture) ขององค์การเภสัชกรรม เป็นยาสามัญประจำบ้าน ใช้แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ เหมาะสำหรับการไอแบบแห้งๆ หรือไอระคายคอ เช่น ไอจากโรคหวัด การแพ้อากาศ การเจ็บคอ คันคอ ทั้งนี้ ยาแก้ไอน้ำดำไม่เหมาะที่จะใช้กับการไอแบบมีเสมหะข้นเหนียว และเนื่องจากยาจะตกตะกอนจึงควรเขย่าขวดก่อนจะใช้ทุกครั้ง
- ยาแก้ไอน้ำเชื่อม (Cough Syrup) ขององค์การเภสัชกรรม เป็นยาสามัญประจำบ้าน มีสรรพคุณและการใช้เช่นเดียวกับยาแก้ไอน้ำดำทุกอย่าง ยกเว้นมีกลิ่นหวานกว่า เหมาะสำหรับเด็ก
- ยาแก้ไอแก้หวัดน้ำเชื่อม ใช้แก้ไอ ขับเสมหะ แก้หวัด เพราะมียาแก้แพ้ที่มีชื่อว่าคลอร์เฟนิรามีนผสมอยู่ด้วย ยาแก้ไอน้ำเชื่อมชนิดนี้เหมาะที่จะใช้แก้ไอเนื่องจากโรคหวัดหรือแพ้อากาศ ไม่ควรใช้กับอาการไอแบบมีเสมหะเหนียวหรือไอจากโรคหืด เพราะจะทำให้เสมหะเหนียวเข้มข้นยิ่งขึ้น ไอออกยาก ทำให้ไอและหอบมากขึ้น ยานี้กินแล้วอาจทำให้ง่วงนอนได้ จึงต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ
- มิสต์สกิลแอมม่อน (Mist Scill Ammon) ขององค์การเภสัชกรรม เป็นยาแก้ไอละลายเสมหะ เหมาะที่จะใช้กับอาการไอแบบมีเสลดเหนียว เช่น หลอดลมอักเสบ ปอดบวม โรคหืด ฯลฯ ยานี้มีรสเฝื่อนอาจกินยาก และหากตั้งทิ้งไว้จะตกตะกอน จึงควรเขย่าขวดก่อนกินทุกครั้ง
- ยาแก้ไอชวนป๋วยปี่แป่โหล่ว ยาตัวนี้เป็นยาแผนโบราณ เป็นยาน้ำที่ทำจากสมุนไพรจีน มีรสหอมหวานอร่อย และช่วยให้ชุ่มคอ เหมาะที่จะใช้แก้ไอ ขับเสมหะ หรือใช้จิบให้ชุ่มคอ ใช้ได้ทั้งไอมีเสมหะและไอแห้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าดื่มน้ำอุ่นก่อนแล้วจิบยาแก้ไอนี้ตามจะชุ่มคอมาก
- น้ำอุ่น ช่วยระงับการไอและช่วยละลายเสมหะที่ข้นเหนียวให้ใสขึ้นและถูกขับออกได้ง่ายขึ้น ทั้งนี้ควรงดอาหารรสเผ็ดจัด น้ำแข็ง น้ำเย็นจัด ของทอด เหล้า บุหรี่ เพราะจะระคายคอ ทำให้ไอมากขึ้น
อนึ่ง ในการใช้ยาบรรเทาอาการไอนั้น บางครั้งอาจได้รับยาสูตรที่มีตัวยาแก้ไอหลายชนิดผสมกัน หรือบางครั้งอาจได้รับยาแก้ไอเดี่ยวๆ มากกว่าหนึ่งชนิดพร้อมกัน หากเป็นไปได้ควรเลือกชนิดของยาที่สอดคล้องกับลักษณะของอาการไอให้มากที่สุด เพื่อช่วยให้ใช้ยาได้ผลตรงตามประสิทธิภาพ
และหากจะใช้ยามากกว่าหนึ่งกลุ่มร่วมกัน ‘ควรเลือกยาที่ออกฤทธิ์คนละกลไกกัน’ เช่น ใช้ยาขับเสมหะร่วมกับยาละลายเสมหะ หรือ ใช้ยากดอาการไอร่วมกับยาละลายเสมหะ ทั้งนี้ไม่ควรใช้ยากลุ่มเดียวกันซ้ำซ้อนกัน เพราะไม่ทำให้ประสิทธิภาพในการรักษามากขึ้น ในทางกลับกันอาจเกิดผลข้างเคียงจากยามากขึ้น เช่น ใช้ยาขับเสมหะหลายๆ ยี่ห้อร่วมกัน เป็นต้น