คำถามเกี่ยวกับโรค
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ถุงน้ำดี
- นิ่วในถุงน้ำดี: เป็นโรคพบบ่อยที่สุดของโรคถุงน้ำดี เป็นโรคของผู้ใหญ่ พบในผู้หญิงบ่อยกว่าในผู้ชาย
- ถุงน้ำดีอักเสบ: เป็นโรคพบบ่อยรองลงมา มักเกิดจากถุงน้ำดีอักเสบติดเชื้อแบคทีเรีย เป็นโรคของผู้ใหญ่ และมักมีความสัมพันธ์กับโรคนิ่วในถุงน้ำดี
- Functional gallbladder disorder หรือ Biliary dyskinesia หรือ Gallbladder dyskinesis: เป็นโรคพบได้เรื่อยๆในเด็กโตและในผู้ใหญ่ (พบน้อยกว่าในเด็กโต) เป็นโรคยังไม่ทราบสาเหตุชัดเจน แต่พบว่าถุงน้ำดีมีการบีบตัวที่ไม่ดี ไม่ตอบสนองต่อฮอร์โมนที่กระตุ้นให้มันบีบตัว จึงส่งผลให้ลำไส้เล็กขาดน้ำย่อยอาหารจากน้ำดี จึงไม่สามารถย่อยและดูดซึมอาหารไขมันได้ ทั้งนี้อาจพบมีการอักเสบเรื้อรังของผนังถุงน้ำดีได้ แต่ไม่พบนิ่วในถุงน้ำดี
- ติ่งเนื้อถุงน้ำดี: เป็นโรคยังไม่ทราบสาเหตุเกิด เป็นโรคของผู้ใหญ่ ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย
- เนื้องอกถุงน้ำดี: เป็นโรคพบน้อยมากๆ มักเป็นเพียงรายงานผู้ป่วย
- มะเร็งถุงน้ำดี: เป็นโรคพบน้อย เป็นโรคของผู้ใหญ่
อาการของโรคถุงน้ำดีทุกสาเหตุ มีอาการคล้ายคลึงกัน และยังคล้ายคลึงกับอาการของ โรคตับ โรคท่อน้ำดีอักเสบ และ โรคตับอ่อน ซึ่งอาการที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่
- ปวดท้อง: มักปวดในตำแหน่งของถุงน้ำดี คือ ช่องท้องด้านขวาตอนบน อาจเป็นการปวดรุนแรงเฉียบพลันกรณีโรคเกิดอย่างเฉียบพลัน หรือปวดท้องเรื้อรังกรณีเป็นโรคถุงน้ำดีเรื้อรัง ซึ่งอาการปวดของโรคถุงน้ำดี มักเป็นการปวดแบบปวดบีบ
นอกจากนั้น อาการอื่นๆ ที่อาจพบได้แตกต่างกันในแต่ละสาเหตุ/ผู้ป่วย เช่น
- ถ้าโรคเป็นชนิดไม่รุนแรง หรือรอยโรคขนาดเล็ก ผู้ป่วยมักไม่มีอาการ แต่เป็นการตรวจพบโดยบังเอิญจากการตรวจภาพตับเพื่อวินิจฉัยโรคของตับ เช่น นิ่วในถุงน้ำดี หรือ ติ่งเนื้อถุงน้ำดี
- คลื่นไส้ อาจร่วมกับอาเจียน
- อ่อนเพลีย
- ท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ย่อย
- กรณีเป็นการอักเสบติดเชื้อ มักมีไข้ มีได้ทั้งไข้สูง หรือไข้ต่ำ อาจร่วมกับอาการหนาวสั่น
- กรณีเป็นมาก อาจมีตัวเหลืองตาเหลือง ซึ่งจะส่งผลให้ปัสสาวะมีสีเหลืองเข็มมากและอุจจาระสีซีด
- มีอาการคันตามตัวโดยไม่มีผื่น กรณีมีตัวเหลืองตาเหลือง
- อาจมี ท้องเสีย หรือท้องผูก
- อาจคลำได้ก้อนเนื้อผิดปกติที่ช่องท้องด้านขวาตอนบน กรณีมีถุงน้ำดีโต ซึ่งก้อนนี้อาจคลำแล้วเจ็บหรือไม่ก็ได้
ผลข้างเคียงจากโรคถุงน้ำดี มักเกิดจากโรคนิ่วในถุงน้ำดีที่เป็นผลข้างเคียงที่รุนแรงที่เป็นสาเหตุให้เสียชีวิตได้ คือ
- นิ่วในถุงน้ำดีหลุดเข้าอุดตันในท่อน้ำดีรวม (Choledocholithiasis)
- โรคติดเชื้อระบบทางเดินน้ำดีที่รุนแรง (Ascending cholangitis)
- โรคอักเสบรุนแรงของถุงน้ำดีที่ทำให้ถุงน้ำดีขาดเลือดจนเกิดเนื้อเยื่อตายและถุงน้ำดีทะลุ (Gangrenous cholecystitis)
- นิ่วในถุงน้ำดีหลุดเข้าอุดตันลำไส้ซึ่งก่อให้เกิดภาวะลำไส้อุดตันที่เรียกว่า Gallstone ileus