logo

คำถามจาก วิกิโรค

Home / FAQ โรค/ ดีซ่าน

คำถามเกี่ยวกับโรค

โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล

เรื่อง : ดีซ่าน

โรคดีซ่าน ตัวเหลือง ตาเหลือง (Jaundice) เป็นอาการที่เกิดจากมีสารสีเหลืองที่เรียกว่า บิลิรูบิน (Bilurubin สารที่เกิดจากการตายของเซลล์เม็ดเลือดแดง ซึ่งโดยทั่วไปเม็ดเลือดแดงมีอายุประมาณ 120 วัน) ในเลือดสูงขึ้นจากการที่ตับสูญเสียการทำงาน เพราะตับที่มีหน้าที่กำจัดสารตัวนี้ออกทางน้ำดี เมื่อสารสีเหลืองนี้มีปริมาณสูงขึ้น สารตัวนี้จะไปจับตามเนื้อเยื่อต่างๆ ทั่วร่างกายที่มองเห็นได้ชัดคือ ผิวหนังและเยื่อตา จึงก่อให้เกิดเป็นอาการตัวเหลืองและตาเหลือง

โดยโรคที่เป็นสาเหตุให้ตับทำงานผิดปกติ เช่น โรคไวรัสตับอักเสบ โรคมะเร็งตับ โรคตับแข็ง นอกจากนี้บ่อยครั้งสารบิลิรูบินอาจเพิ่มขึ้นจากการที่เม็ดเลือดแดงแตกตัวตายเร็วกว่าอายุจริงของเม็ดเลือดแดง เช่น ในโรคเลือดบางชนิด (เช่น ภาวะขาดเอนไซม์จีซิกพีดี โรคธาลัสซีเมีย) โรคไข้จับสั่น และโรคฉี่หนู เป็นต้น

ก. อาการจากสาเหตุ: เช่น

  • มีไข้ คลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย เมื่อเกิดจากติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ หรือ
  • มีไข้สูง หนาวสั่น เมื่อเกิดจากติดเชื้อโรคไข้จับสั่นหรือโรคฉี่หนู หรือ
  • จากภาวะซีด เมื่อเกิดจากโรคเลือด

ข. อาการจากสารบิลิรูบินในเลือดสูง: คือ

  • อาการตัว/ผิวหนังและตาเหลือง ฝ่ามือฝ่าเท้าเหลือง และอาการคัน จากสารบิลิรูบินก่อการระคายเคืองต่อผิวหนัง
  • ในเด็กทารกเมื่อมีบิลิรูบินในเลือดสูงมาก สารนี้จะซึมเข้าสู่สมอง ก่อให้เกิดโรคสมองอักเสบชนิดไม่ใช่เกิดจากติดเชื้อได้ ทั้งนี้เพราะในทารกสมองยังเจริญได้ไม่ดีพอ สารบิลิรูบินจึงซึมเข้าสู่สมองได้ แต่ในเด็กวัยอื่นๆ และในผู้ใหญ่สมองสามารถป้องกันไม่ให้สารนี้เข้าสู่สมองได้ โดยมีอาการ เช่น ชัก ร้องไห้เสียงสูงผิดปกติ ซึม นอนทั้งวัน ไม่ดูดนม กล้ามเนื้อแข็งเกร็ง หูหนวกถาวร และเมื่อโตขึ้นอาจมีสติปัญญาด้อยกว่าเกณฑ์
  • อาการคันทั่วตัว โดยเฉพาะแขนขา
  • การเสียภาพลักษณ์จากตัว/ตาเหลือง
  • อาการทางสมองที่พบในทารก
  • อาการจากผลข้างเคียงจากโรคที่เป็นสาเหตุ เช่น
    • ภาวะซีด เมื่อเกิดจากโรคเลือดหรือโรคที่มีการทำลายเม็ดเลือดแดงเพิ่มขึ้น
    • อาจเกิดโรคตับแข็ง เมื่ออาการเกิดจากโรคไวรัสตับอักเสบบี
  • ป้องกันการติดเชื้อต่างๆ ทั้งแบคทีเรียและเชื้อไวรัส
  • จำกัดการดื่มสุรา/เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อป้องกันโรคตับแข็ง
  • ไม่กินปลาน้ำจืดสุกๆ ดิบๆ หรือหมักดอง เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของโรคมะเร็งท่อน้ำดีตับ
  • รักษาและควบคุมโรคต่างๆ ที่เป็นสาเหตุ
  • ปรึกษาแพทย์ก่อนตั้งครรภ์ เพื่อป้องกันโรคธาลัสซีเมียของลูกที่จะเกิดมา