เอตโทโทอิน (Ethotoin)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 16 กรกฎาคม 2565
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือยาอะไร?

เอตโทโทอิน (Ethotoin) คือ ยากลุ่ม Hydantoin ที่ใช้รักษาอาการโรคลมชัก โดยสามารถใช้เป็นยาเดี่ยวๆหรือจะใช้ร่วมกับยาอื่นในการรักษาก็ได้ การออกฤทธิ์ของยานี้จะเกิดที่บริเวณสมองส่วนที่เรียกว่า Motor cortex (สมองส่วนควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย) โดยมีการยับยั้งคำสั่งของกระแสประสาทที่เป็นต้นเหตุให้เกิดอาการชัก

ข้อดีบางประการของยาเอตโทโทอิน คือ ยานี้จะไม่ออกฤทธิ์กดการทำงานของสมอง

ยาเอตโทโทอิน ไม่เหมาะกับผู้ป่วยโรคตับและโรคเลือด (เช่น โรคซีด /Anemia, โรคฮีโมฟิเลีย/Hemophillia, เป็นต้น) รูปแบบยาแผนปัจจุบันของยานี้จะเป็นยาชนิดรับประทาน ตัวยามีการดูดซึมจากระบบทางเดินอาหารได้พอประมาณ เมื่อตัวยาเข้าสู่กระแสเลือดจะถูกเปลี่ยนโครงสร้างทางเคมีไปเป็นสาร N-deethyl และสาร P-hydroxyl ethotoin ก่อนกำจัดออกจากร่างกายทางปัสสาวะและร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 3 - 9 ชั่วโมงในการกำจัดยานี้จำนวน 50% ออกจากกระแสเลือดโดยผ่านไปกับปัสสาวะ

อาการข้างเคียง (ผลข้างเคียง) โดยทั่วไปของยาเอตโทโทอินคือ อาจทำให้ผู้ที่รับประทานยานี้มีอารมณ์และพฤติกรรมเปลี่ยนไปเช่น เกิดภาวะซึมเศร้า หรือ วิตกกังวล และมีอาการวิงเวียน

ข้อมูลบางประการที่ผู้บริโภค/ผู้ป่วยควรทราบก่อนการใช้ยาเอตโทโทอินซึ่งแพทย์จะเป็นผู้สื่อสารและชี้แจงได้เป็นอย่างดี เช่น

  • ยาเอตโทโทอิน อาจก่อให้เกิดอาการวิงเวียน หากพบอาการเหล่านี้ให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะต่างๆและ/หรือการทำงานกับเครื่องจักรด้วยอาจเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
  • หากมีอาการแพ้ยานี้เกิดขึ้นหรืออาการผิดปกติอื่นๆ เช่น เจ็บคอคล้ายกับมีอาการติดเชื้อ หรือมีภาวะเลือดออกง่าย ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน
  • ญาติต้องคอยเฝ้าสังเกตพฤติกรรมของผู้ป่วยว่า เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์มากน้อยเพียงใด หากพบพฤติกรรมที่อยากทำร้ายตัวเองหรืออยากฆ่าตัวตาย ต้องพาผู้ป่วยกลับมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็วเพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา
  • ผู้ป่วยต้องไม่หยุดการใช้ยานี้ด้วยตนเองทั้งนี้เพื่อหลีกเลี่ยงภาวการณ์ถอนยา(ลงแดง)
  • ระหว่างที่ใช้ยานี้ผู้ป่วยต้องคอยตรวจการทำงานของระบบเลือดเป็นระยะๆตามคำแนะนำของแพทย์ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันความผิดปกติต่างๆที่อาจเกิดขึ้นได้ต่อระบบเลือด
  • หากเป็นสตรีที่ตั้งครรภ์หรือสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร แพทย์จะหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ ด้วยตัวยานี้อาจส่งผ่านไปถึงทารกได้
  • กรณีผู้ป่วยเป็นเด็ก(นิยามคำว่าเด็ก)ต้องมีอายุถึงเกณฑ์ 1 ปีขึ้นไปจึงจะใช้ยาเอตโทโทอินได้

*อนึ่งเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค การจะใช้ยาชนิดใดๆรวมถึงยาเอตโทโทอินจะต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น ผู้ป่วยไม่สมควรไปซื้อหายามารับประทานเอง

เอตโทโทอินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) รักษาโรคอะไร?

เอตโทโทอิน-01

ยาเอตโทโทอินมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้: เช่น

  • รักษาอาการลมชักชนิด Tonic-clonic seizure (ชักเกร็งกระตุก) และชนิด Complex partial seizures (อาการชักเฉพาะที่แบบขาดสติ)

เอตโทโทอินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาเอตโทโทอินคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ที่สมองส่วน Motor cortex โดยยับยั้งกระแสประสาทที่ก่อให้เกิดอาการลมชักแต่ไม่ได้เพิ่ม Seizure threshold (การทนได้ต่อตัวกระตุ้นให้เกิดอาการชัก) ของร่างกายแต่อย่างใด จากฤทธิ์ดังกล่าวจึงช่วยป้องกันอาการชัก และทำให้ผู้ป่วยกลับมาเป็นปกติ

เอตโทโทอินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเอตโทโทอินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • ยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 250 มิลลิกรัม/เม็ด

เอตโทโทอินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาเอตโทโทอินมีขนาดรับประทาน เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทาน 1 กรัม/วันหลังอาหารโดยแบ่งเป็น 4 - 6 ครั้ง หากจำเป็นแพทย์อาจปรับขนาดรับประทานเป็น 2 - 3 กรัม/วันโดยรับประทานหลังอาหาร
  • เด็กที่มีอายุ 1 ปีขึ้นไป: ขนาดรับประทานเบื้องต้นต้องไม่เกิน 750 มิลลิกรัม/วันหลังอาหาร โดยแบ่งรับประทาน 4 - 6 ครั้ง หากจำเป็นแพทย์อาจให้รับประทานได้ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม/วัน โดยคำนวณขนาดยาตามความเหมาะสมจากใช้น้ำหนักตัวเด็กเป็นเกณฑ์
  • เด็กอายุต่ำกว่า 1 ปี: ยังไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดถึงผลข้างเคียงของยานี้ในเด็กกลุ่มอายุนี้ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มอายุนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษาเป็นกรณีๆไป

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาเอตโทโทอิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาเอตโทโทอินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆและ/หรือกับอาหารเสริมที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาเอตโทโทอิน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตามเพื่อประสิทธิผลของการรักษาควรรับประทานยาเอตโทโทอินให้ตรงเวลา

เอตโทโทอินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเอตโทโทอินสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • เจ็บหน้าอก
  • ไอ
  • ท้องเสีย
  • มีไข้
  • หนาวสั่น
  • ปวดหัว
  • ระคายเคืองที่ตา
  • พบผื่นคันตามผิวหนัง
  • ปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ
  • เจ็บคอ/ คออักเสบ
  • เป็นแผลในปาก

*อนึ่ง: สำหรับอาการผู้ที่ได้รับยานี้เกินขนาด: อาการข้างเคียงที่อาจพบ เช่น ตาพร่า เห็นภาพซ้อน คลื่นไส้ ตาบอดกลางคืน หมดสติ หากพบอาการเหล่านี้ ควรรีบนำผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็ว/ทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้เอตโทโทอินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเอตโทโทอิน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคตับ หรือผู้ที่มีความผิดปกติของระบบเลือด
  • ห้ามใช้ยานี้กับ สตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานยานี้ด้วยตนเอง
  • ห้ามใช้ยาที่มีสภาพเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม
  • เฝ้าระวังพฤติกรรมของผู้ป่วยระหว่างการใช้ยานี้ด้วยยานี้มีผลต่ออารมณ์ความรู้สึกของผู้ ป่วยโดยเฉพาะทำให้เกิดความรู้สึกอยากทำร้ายตนเองขึ้นได้
  • ระวังระบบการทำงานของเลือด/ระบบโรคเลือดผิดปกติ ดังนั้นผู้ป่วยต้องมาตรวจ/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดทุกครั้ง
  • ระหว่างที่ใช้ยานี้หากพบว่ามีจุดเล็กๆคล้ายเลือดออกใต้ผิวหนังรวมถึงมีไข้ เจ็บคอคล้ายมีอาการติดเชื้อ ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเอตโทโทอินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เอตโทโทอินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเอตโทโทอินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาเอตโทโทอิน ร่วมกับยา Acetaminophen/ Paracetamol อาจก่อความเสี่ยงทำให้ตับทำงานหนักและเกิดความผิดปกติได้ง่ายขึ้น หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยาเอตโทโทอิน ร่วมกับยา Propoxyphene สามารถทำให้เกิดอาการวิงเวียน ง่วงนอน รู้สึกสับสน ขาดสมาธิ หรือมีอาการทางระบบประสาทได้มากยิ่งขึ้น เพื่อเป็นการป้องกันอาการดัง กล่าวจึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • หลีกเลี่ยงการใช้ยาเอตโทโทอิน ร่วมกับยา Warfarin ด้วยจะก่อให้เกิดภาวะเลือดออกง่ายได้มากยิ่งขึ้น
  • ห้ามรับประทานายาเอตโทโทอิน ร่วมกับการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ด้วยจะทำให้ประ สิทธิภาพของยานี้ด้อยลงไป

ควรเก็บรักษาเอตโทโทอินอย่างไร?

ควรเก็บยาเอตโทโทอิน: เช่น

  • เก็บยาในช่วงอุณหภูมิ 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์

เอตโทโทอินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเอตโทโทอิน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Peganone (เพกาโนน) Ovation Pharmaceuticals Inc

 

บรรณานุกรม

  1. https://www.drugs.com/imprints/logo-ad-2869.html [2022,July16]
  2. https://www.drugs.com/sfx/ethotoin-side-effects.html [2022,July16]
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Hydantoin [2022,July16]
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Ethotoin [2022,July16]
  5. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2009/010841s021lbl.pdf [2022,July16]
  6. https://www.drugs.com/drug-interactions/ethotoin-index.html?filter=3&generic_only= [2022,July16]