เมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า (Methoxy polyethylene glycol epoetin-beta)

  • โดย ภก.วิชญ์ภัทร ธรานนท์
  • 5 กันยายน 2560
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า(Methoxy polyethylene glycol epoetin-beta หรือ Epoetin Beta-Methoxy Polyethylene Glycol)หรือมีชื่อการค้าว่า เมอร์ซีรา(Mircera®) เป็นหนึ่งในยากลุ่มอิลิโทรโพยอิสิส สตีมูเลทติ้ง เอเจนท์ (Erythropoiesis stimulating agent หรือย่อว่า ESA, แนะนำอ่านบทความเรื่องนี้เพิ่มเติมในเว็บ haamor.com) ซึ่งมีข้อบ่งใช้ของยานี้เพื่อรักษาภาวะโลหิตจางจากภาวะไตเสื่อม/โรคไตเรื้อรัง

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ได้รับการพัฒนาโครงสร้างยาโดยเชื่อมต่อโมเลกุลของ อีรีโทรโพยอิติน( Erythropoietin) ด้วยโปรตีนโมเลกุลใหญ่ ซึ่งส่งผลทำให้สามารถกระตุ้นตัวรับ(Receptor)ของอีรีโทรโพยอิตินได้อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ยานี้มีค่าครึ่งชีวิตยาวนานขึ้นยิ่งขึ้น ทำให้การบริหารยานี้/ใช้ยานี้สามารถให้ยาเดือนละ 1ครั้งได้

อาการไม่พึงประสงค์จากยา(ผลข้างเคียง)ของยานี้ ที่เป็นข้อห้ามใช้ของผู้ป่วย คือ ความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้ ดังนั้นผู้ป่วยควรได้รับการตรวจติดตามค่าความดันโลหิตทั้งก่อนและระหว่างการรักษาด้วยยานี้

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้ามีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

เมททอกซีโพลีเอทิลีนไกลคอลอิโพยอิตินเบต้า

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ได้รับการพัฒนาให้เชื่อมต่อโมเลกุลอีริโทรโพยอิตินด้วยโปรตีนโมเลกุลใหญ่ขึ้น จึงสามารถกระตุ้นตัวรับอีริโทรโพยอิตินได้อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ยานี้มีค่าครึ่งชีวิต(Half life)ยาวนานขึ้น จึงทำให้การบริหารยานี้ได้เดือนละ 1 - 2 ครั้ง โดยข้อบ่งใช้ของยานี้ คือ ใช้ในการรักษาภาวะโลหิตจางที่เกิดจากโรคไตเรื้อรัง ที่รวมทั้งผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกไต/ล้างไตและผู้ป่วยที่ไม่ได้รับการฟอกไต

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้ามีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า เป็นยาในกลุ่มที่กระตุ้นการทำงานของฮอร์โมนที่ชื่ออิริโทรโพยอิติน (Erythropoietin hormone, EPO) ที่เป็นฮอร์โมนมีโครงสร้างเป็นไกลโคโปรตีน(Glycoprotein, สารโปรตีนชนิดหนึ่ง)ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมการสร้างเม็ดเลือดแดง โดยยานี้จะกระตุ้นการแบ่งตัวและการพัฒนาของเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดแดงในไขกระดูกให้ไปเป็นเม็ดเลือดแดง

ดังนั้นเมื่อยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้าเข้าสู่ร่างกาย ตัวยาจะจับกับตัวรับของอีริโทรโพยอิตินที่ผิวของเซลล์ตั้งต้น/ต้นกำเนิดเม็ดเลือดแดง และกระตุ้นการส่งสัญญาณในเซลล์นั้น ซึ่งมีผลกระตุ้นให้เกิดการแบ่งตัวและมีการเจริญของเซลล์เม็ดเลือดแดง เพื่อพัฒนาเป็นเม็ดเลือดตัวแก่ที่สมบูรณ์ ซึ่งจะต้องอาศัย ธาตุเหล็ก โฟเลต และวิตามินบี 12 ร่วมด้วย โดยผู้ป่วยที่มีค่าเฟอริติน(Ferritin,โปรตีนในร่างกายที่เป็นตัวเก็บสะสมธาตุเหล็ก)ในเลือดต่ำกว่า 100 ไมโครกรัมต่อลิตร หรือมีค่าความอิ่มตัวของทรานเฟอริน(Tranferrin คือโปรตีนในเซรุ่มที่จับกับธาตุเหล็กเพื่อให้ร่างกายนำธาตุเหล็กไปใช้)ต่ำกว่า 20 เปอร์เซนต์(%) ควรได้รับการรักษาด้วยการเสริมธาตุเหล็ก ดังนั้น เพื่อให้แน่ใจว่าเม็ดเลือดแดงจะถูกสร้างขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงควรประเมินสถาวะของธาตุเหล็กในผู้ป่วยทุกคนทั้งก่อนและระหว่างการรักษาด้วยยานี้

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้ามีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้าที่จำหน่ายในปัจจุบัน จะบรรจุในหลอดฉีดยาสำเร็จรูปที่พร้อมใช้งานเพื่อบริหารยานี้แก่ผู้ป่วย (Pre-filled syringe) ขนาดยาที่มีจำหน่ายต่อหนึ่งหลอดฉีดยา มีดังนี้ 50, 75, 100, 120, 150, 200 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้ามีวิธีใช้ยาอย่างไร?

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า มีวิธีบริหารยา/ใช้ยา เช่น

1. การบริหารยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า จะเป็นการให้ยาทางหลอดเลือดดำ หรือทางใต้ผิวหนัง ด้วยขนาดยา 0.6 ไมโครกรัม/น้ำหนักตัว 1กิโลกรัม/ 2 สัปดาห์ บริหารยาเดือนละ 1 – 2 ครั้ง

การให้ยานี้แก่ผู้ป่วย จะให้น้อยครั้งกว่ายากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดงขนานอื่นๆ เนื่องจาก มีค่าครึ่งชีวิตในการกำจัดยาออกจากร่างกายยาวกว่า

ตำแหน่งที่สามารถฉีดสารละลายยาเข้าใต้ผิวหนังได้ คือ บริเวณ หน้าท้อง แขน หรือต้นขา โดยตำแหน่งดังที่กล่าว มีความเท่าเทียมกันสำหรับการฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง

การตรวจติดตามระดับฮีโมโกลบิน(Hb) ควรติดตามทุก 2 สัปดาห์จนกระทั่งระดับฮีโมโกลบินอยู่ตัวและตรวจเลือด CBC ติดตามเป็นระยะหลังจากนั้น

2. การปรับขนาดยา ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า สำหรับผู้ป่วยผู้ใหญ่ที่อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป ตามขนาดยาดาบีโพยอิติน อัลฟา หรือ ยาอิโพยอิติน-อัลฟ่าที่เคยได้รับมาก่อน

*ทั้งนี้ ไม่แนะนำให้ใช้ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ในผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 18 ปี เนื่องจาก ยังไม่มีข้อมูลทางคลินิกที่เพียงพอในด้านความปลอดภัยและด้านประสิทธิภาพของยานี้ในผู้ป่วยวัยนี้

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมทั้งยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

1. ประวัติแพ้ยา / แพ้อาหาร / แพ้สารเคมี ทุกชนิด

2. โรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะ ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่ผู้ป่วยได้รับอยู่ก่อนแล้ว

3. ประวัติการใช้ ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร, วิตามิน เนื่องจาก ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือวิตามินบางชนิดอาจส่งผลต่อยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า

4. หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตรหรือไม่

หากลืมได้รับยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้าควรทำอย่างไร?

กรณีผู้ป่วยลืมไปรับยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ตามตารางการได้รับยาที่กำหนด ผู้ป่วยควรรีบติดต่อสถานพยาบาลที่เข้ารับการรักษาโดยทันทีเมื่อนึกได้ เพื่อนัดหมายเข้ารับการบริหารยานี้ทั้งนี้เพื่อประสิทธิภาพของผลการรักษาด้วยยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

สามารถศึกษา/อ่านผลไม่พึงประสงค์จากยา/ผลข้างเคียงของยาเมททอกซีโพลีเอทิลีนไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ได้จากหัวข้อ “ อาการไม่พึงประสงค์จากยากลุ่มอิลิโทรโพยอิสิส สตีมูเลทติ้ง เอเจนท์ (Erythropoiesis stimulating agent)” จากบทความ “อิลิโทรโพยอิสิส สตีมูเลทติ้ง เอเจนท์” ในเว็บ haamor.com

มีข้อควรระวังการใช้ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้าอย่างไร?

สามารถศึกษา/อ่าน ข้อควรระวังการใช้ยายาเมททอกซีโพลีเอทิลีนไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ได้จากหัวข้อ “ ข้อควรระวังในการใช้ยากลุ่มอิลิโทรโพยอิสิส สตีมูเลทติ้ง เอเจนท์ (Erythropoiesis stimulating agent)” จากบทความอิลิโทรโพยอิสิส สตีมูเลทติ้ง เอเจนท์ในเว็บ haamor.com

*ทั้งนี้ ไม่แนะนำให้ใช้ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ในผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 18 ปี เนื่องจาก ยังไม่มีข้อมูลทางคลินิกที่เพียงพอในด้านความปลอดภัยและประสิทธิภาพของยานี้ในผู้ป่วยวัยนี้

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ปัจจุบัน ยังไม่พบรายงานหรือมีการศึกษาที่พบว่า ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า เกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาชนิดอื่นๆ

ควรเก็บรักษายาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า อย่างไร?

แนะนำเก็บยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ในบรรจุภัณฑ์เดิม เก็บรักษายาในตู้เย็นช่องปกติ (อุณหภูมิ 2 - 8 องศาเซลเซียส/Celsius) เก็บยาให้พ้นจากแสง/แสงสว่าง/แสงแดด ห้ามแช่ยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น ระวังวิธีการขนส่งยานี้โดยต้องขนส่งด้วยความระมัดระวัง ไม่ควรเขย่าหรือทำให้สารละลายยาให้กระทบกระเทือน และควรคงความเย็นแก่ยากลุ่มนี้ตลอดเวลา นอกจากนั้น ก่อนการฉีดยานี้ ควรนำยาพร้อมฉีดออกมาวางไว้จนยามีอุณหภูมิเท่ากับอุณหภูมิห้อง ซึ่งจะใช้เวลาประมาณ 15-30 นาที

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า ชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเมททอกซี โพลีเอทิลีน ไกลคอล อิโพยอิติน-เบต้า มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Mircera® (เมอร์ซีรา) (Pre-filled syringeขนาด 50, 75, 100 , 120, 150, 200 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร) Roche

บรรณานุกรม

  1. Lacy CF. Amstrong LL, Goldman MP, Lance LL. Drug Information handbook. 24th ed. Ohio: Lexi-Comp,Inc; 2015-16.
  2. Micromedex Healthcare Series, Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado
  3. TIMS (Thailand). MIMS. 130th ed. Bangkok: UBM Medica; 2013
  4. สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. ภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยโรคไต http://www.kidneythai.org/pdf/SRY%2043153%2023-9%20PC2%20DAO_91-94.pdf[2017,Aug19]
  5. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Anemia Work Group. KDIGO clinical practice guideline for anemia in chronic kidney disease. Kidney Inter Suppl 2012;2:279–335.
  6. Henry Cohen. Casebook in clinical pharmacokinetic and drug dosing. USA: McGraw-Hill; 2015
  7. Product Information: Micera, Roche, Thailand.