ฮีมาโทคริตต่ำ (Low hematocrit level)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 24 สิงหาคม 2561
- Tweet
- โรคเลือด (Blood Diseases)
- ฮีมาโทคริต หรือ ปริมาตรเม็ดเลือดแดงในเลือด (Haematocrit)
- โลหิตจาง เลือดจาง ซีด (Anemia)
- ซีบีซี การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC)
- ภาวะขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency)
- โลหิตจางจากขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency anemia)
- วิตามินบีรวม (B-complex vitamins)
ฮีมาโทคริตต่ำ(Low hematocrit level หรือ Low hematocrit หรือ Low hematocrit count )คือ ภาวะที่ตรวจพบจากการตรวจเลือดซีบีซีว่า มีค่าฮีมาโทคริตต่ำกว่าเกณ์ปกติ ซึ่งค่าปกติของฮีมาโทคริตในผู้ชายจะประมาณ 40.7-50.3% ในผู้หญิงจะประมาณ 36.1-44.3%
ฮีมาโทคริต(Hematocrit ย่อว่า Hct หรือ HCT หรือ HT)คือ ปริมาตรของเม็ดเลือดแดงที่คิดเป็นเปอร์เซ็นต์(%)ของปริมาตรเลือดนั่นเอง ดังนั้นหน่วยของฮีมาโทคริตจึงเป็น%
สาเหตุ
สาเหตุฮีมาโทคริตต่ำ เช่น
- เสียเลือดมากฉับพลัน(เช่น แผลจากอุบัติเหตุ) เสียเลือดเรื้อรัง (เช่น โรคริดสีดวงทวาร โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่)
- ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อยลง เช่น ภาวะขาดวิตามินต่างๆ เช่น ภาวะขาดวิตามินบี12 ภาวะขาดเกลือแร่ เช่น ภาวะขาดธาตุเหล็ก/ โลหิตจางจากขาดธาตุเหล็ก
- โรคเลือดต่างๆ เช่น ธาลัสซีเมีย
- โรคมะเร็งต่างๆ โดยเฉพาะมะเร็งระบบโลหิตวิทยา เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว
- มีการทำลายเม็ดเลือดแดงในเลือดสูงกว่าปกติ เช่น ม้ามโต โรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว
- อาการไม่พึงประสงค์จากยา/ ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาเคมีบำบัด ยา Hydantoin ยา Chloramphenicol
- โรคทางพันธุกรรมที่ถ่ายทอดได้นอกเหนือจากธาลัสซีเมีย ที่มีผลให้ไขกระดูกทำงานน้อยลง ซึ่งสาเหตุนี้พบได้น้อยมากๆ
อาการ
ไม่มีอาการอาการเฉพาะของฮีมาโทคริตต่ำ แต่เป็นอาการจากผลข้างเคียงของฮีมาโทคริตต่ำ คือ ภาวะโลหิตจาง/ซีด และอาการจากสาเหตุ (แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่อง สาเหตุ และรายละเอียดของภาวะ/โรคต่างๆที่เป็นสาเหตุ ได้ในเว็บ haamor.com)
ส่วนอาการพบบ่อยของภาวะโลหิตจาง ได้แก่
- ผิวหนัง เยื่อตา ริมฝีปาก เยื่อเมือกต่างๆ มือ เท้า นิ้วมือ นิ้วเท้า มีสีซีดกว่าคนไป
- หนาวง่ายมาก
- เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย
- หน้ามืด วิงเวียนศีรษะ บ่อย
- ใจสั่นบ่อย เป็นลมบ่อย ถ้าฮีมาโทคริตต่ำมาก อาจเกิดหัวใจวาย
- บวมรอบตา มือ เท้า นิ้วมือ นิ้วเท้า
- อาจมีจุดเลือดออก หรือห้อเลือดง่าย
การวินิจฉัย
แพทย์วินิจฉัยภาวะฮีมาโทคริตต่ำ ได้จาก ประวัติอาการ การตรวจร่างกาย แต่ที่ให้ผลแน่นอนคือ การตรวจเลือดซีบีซีดูค่า ฮีมาโทคริต
การรักษา
การรักษาฮีมาโทคริตต่ำ กรณีฮีมาโทคริตต่ำมาก คือ การให้เลือด ร่วมกับการรักษาสาเหตุ เช่น การให้บริโภคยาที่เป็นธาตุเหล็กกรณีสาเหตุเกิดจากภาวะขาดธาตุเหล็ก หรือการรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว กรณีสาเหตุจากมะเร็งเม็ดเลือดขาว เป็นต้น (แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่อง การรักษาและรายละเอียดของภาวะ/โรคต่างๆที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)
การพยากรณ์โรค
การพยากรณ์โรคของฮีมาโทคริตต่ำ จะขึ้นกับ สาเหตุ และความรุนแรงของอาการ เช่น กรณีสาเหตุเกิดจากภาวะขาดธาตุเหล็ก การพยากรณ์โรคจะดีกว่าสาเหตุที่เกิดจากโรคมะเร็งมาก เป็นต้น (แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่อง การพยากรณ์โรคแและรายละเอียดของภาวะ/โรคต่างๆที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)
บรรณานุกรม
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์