หู: กายวิภาคหู (Ear anatomy) / สรีรวิทยาของหู (Ear physiology)

  • โดย แพทย์หญิง วัชราภรณ์ บัวโฉม
  • 13 ตุลาคม 2562
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

หู (Ear) ของมนุษย์แบ่งออกเป็น 3 ชั้น คือ

  • หูชั้นนอก (External ear)
  • หูชั้นกลาง (Middle ear)
  • และหูชั้นใน (Inner ear)

ซึ่งเสียงจะต้องเดินทางผ่านหูทั้ง 3 ชั้นและผ่านทาง เส้นประสาทสมอง คู่ที่ 8 ไปสู่สมองทำให้เราได้ยินเสียงขึ้น และรับรู้ว่าเป็นเสียงอะไร

หูแต่ละชั้นประกอบด้วยอะไรบ้าง? และทำหน้าที่อย่างไร?

กายวิภาคหู

หูแต่ละชั้นมีส่วนประกอบและหน้าที่ดังนี้

ก. หูชั้นนอก:

  • หูชั้นนอกประกอบด้วย
    • ใบหู (Pinna หรือ Auricle) ที่สามารถมองเห็นจากภายนอก ประกอบ ด้วยกระดูกอ่อนซึ่งยืดหยุ่นและพับงอได้ ยกเว้นบริเวณติ่งหูจะไม่มีกระดูกอ่อน ใบหูจะยึดติดกับศีรษะด้วยกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น
    • ต่อจากใบหูจะเป็นช่องหู(Outer/ External ear canal) ส่วนของช่องหูด้านนอกจะมีขนและต่อมสร้างขี้หู ซึ่งทำหน้าที่สร้างขี้หูออกมา
    • ด้านในสุดของหูชั้นนอกจะเป็นเนื้อเยื่อ เรียกว่า แก้วหู หรือบางท่านเรียกว่า เยื่อแก้วหู (Eardrum หรือ Tympanic membrane) เป็นตัวกั้นระหว่างหูชั้นนอกและหูชั้นกลาง
  • หน้าที่ของหูชั้นนอก:

    หูชั้นนอก จะทำหน้าที่เปรียบเสมือนเครื่องขยายเสียงและส่งผ่านเสียงไปยังหูชั้นกลาง

ข. หูขั้นกลาง:

  • หูชั้นกลางประกอบด้วย กระดูกชิ้นเล็กมาก 3 ชิ้นและกล้ามเนื้อ ซึ่งทำหน้าที่ในการส่งผ่านและขยายเสียง และป้องกันเสียงที่ดังมากๆ ไม่ให้เข้าไปทำลายหูชั้นใน ซึ่งกระดูกฯทั้ง3ชิ้นได้แก่
    • กระดูกรูปค้อน (Malleus)
    • กระดูกรูปทั่ง (Incus)
    • และกระดูกรูปโกลน (Stapes)
  • นอกจากนี้ยังมี
    • ท่อยูสเตเชียน(Eustachian tube) ซึ่งเป็นท่อเชื่อมระหว่างหูชั้นกลางและหลังโพรงจมูก โดยท่อนี้จะมีหน้าที่ปรับความดันในหูชั้นกลางให้เท่ากับบรรยากาศภายนอก ซึ่งจะเห็นได้จากเวลาเราขึ้นที่สูง หรือโดยสารเครื่องบินจะทำให้หูอื้อได้ นอกจากนี้ยังมีหน้าที่ป้องกันสิ่งแปลกปลอมจากบริเวณช่องคอหลังโพรงจมูกย้อนเข้ามาในหูชั้นกลาง และเป็นทางระบายสารคัดหลั่งต่างๆจากหูชั้นกลางลงสู่ช่องคอหลังโพรงจมูกอีกด้วย

ค. หูชั้นใน:

ส่วนประกอบและหน้าที่ของหูชั้น คือ

  • ส่วนรับฟังเสียง เรียกว่าคอเคลีย (Cochlea) เป็นรูปก้นหอย เป็นอวัยวะรับฟังเสียงที่ส่งต่อมาจากหูชั้นกลาง และส่งผ่านไปยังเส้นประสาทหู(เส้นประสาทสมอง คู่ที่8) ไปแปลผลที่สมอง ทำให้เราสามารถรับรู้ความหมายว่าเป็นเสียงอะไร
  • นอกจากนี้ในหูชั้นใน ยังมีอวัยวะที่ควบคุมระบบการทรงตัวอีกด้วย เรียกว่า เวสติบูลา (Vestibular system ซึ่งมีส่วนประกอบสำคัญคือท่อรูปครึ่งวงกลม/Semicircular canal 3 ท่อที่ภายในบรรจุของเหลวที่ควบคุมระบบการทรงตัวของร่างกาย) ซึ่งถ้ามีความผิดปกติ จะทำให้ผู้ป่วยมีอาการเวียนศีรษะได้

ถ้าการได้ยินลดลง จะมีความผิดปกติเกิดที่หูส่วนไหนได้บ้าง?

โดยทั่วไปถ้าผู้ป่วยมาด้วยการได้ยินลดลง แพทย์ที่ตรวจคงต้องหาว่ามีความผิดปกติของหูชั้นนอก หูชั้นกลาง หรือหูชั้นใน ซึ่งถ้ามีความผิดปกติของหู ไม่ว่าจะหูชั้นใดก็ตาม ก็เป็นสาเหตุทำให้การได้ยินลดลงได้ โดย

  • ถ้าเป็นความผิดปกติของหูชั้นนอกและหูชั้นกลาง มักเป็นความผิดปกติแบบคอนดักทีฟ หรือการได้ยินผ่านกระดูกหูผิดปกติ (Conductive hearing loss)
  • แต่ถ้าเป็นความผิดปกติของหูชั้นใน จะเกิดการสูญเสียการได้ยินทางระบบประสาท (Sensory neural hearing loss)

บรรณานุกรม

  1. Christina L. Runge-Samuelson and David R. Friedland .Anatomy of the Auditory System. . In: Cummings Otolaryngology: Head and Neck.5th ed.vol.2.Philadelphia,USA:Lippincott Williams & Wilkins; 2010: 1831-37.
  2. Mills JH, Khariwala SS, Weber PC. Anatomy and physiology of hearing. In: Bailey BJ, Johnson JT, Newlands SD, editors. Head and Neck Surgery-Otolaryngology. 4th ed. Vol. 2. Philadelphia, USA: Lippincott Williams & Wilkins; 2006: p.1883-1903.
  3. Wade Chien and Daniel J. Lee. Physiology of the Auditory system. In: Cummings Otolaryngology: Head and Neck.5th ed.vol.2.Philadelphia,USA:Lippincott Williams & Wilkins; 2010:1838-49.