ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ (Phosphodiesterase inhibitor)

สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยา/กลุ่มยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ (Phosphodiesterase inhibitor) เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ (Enzyme) ชื่อ ฟอสโฟไดเอสเทอเรส (Phosphodiesterase /PDE, เอนไซม์ช่วยการทำงานต่างๆของเซลล์อวัยวะต่างๆทั่วร่างกาย) ซึ่งส่งผลต่ออวัยวะต่างๆของร่างกายให้ตอบสนองตัวยาออกมาในลักษณะที่แตกต่างกันโดยขึ้นกับว่าตัวยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์แต่ละชนิดนั้นออกฤทธิ์ต่อการทำงานของอวัยวะใดอย่างเช่น หลอดลม หลอดเลือด หัวใจ สมอง มดลูก และ/หรืออวัยวะเพศชาย

ทางคลินิกอาจจำแนกยากลุ่มฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์โดยใช้ความจำเพาะเจาะจงของการออกฤทธิ์ได้ดังนี้เช่น

  • Non selective phosphodiesterase inhibitors: เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้นที่สมองช่วยให้หลอดลมคลายตัว, ช่วยให้หลอดเลือดดำขยายตัว รวมถึงลดอาการปวดกล้ามเนื้อ โดยจำแนกออกเป็นรายการยาได้หลายชนิดตัวยาดังนี้เช่น Caffeine, Aminophylline, Paraxanthine, Pentoxifylline, Theobromine, Theophylline
  • PDE 1 selective inhibitors: เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ทำให้หลอดเลือดดำในส่วนต่างๆของร่างกายขยายตัว ทางคลินิกนำมาช่วยให้การไหลเวียนของเลือดในสมองดีขึ้นและสนับสนุนเรื่องความจำ ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Vinpocetine
  • PDE 2 selective inhibitors: เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ที่หัวใจและที่สมอง ทางคลินิกนำมารักษาอาการของโรคหัวใจ ภาวะ/โรคความดันโลหิตสูง รวมถึงลดอาการปวดและเป็นยาสงบประสาท/ยาคลายเครียด ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Oxindole
  • PDE 3 selective inhibitors: เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ต่อการทำงานของหัวใจโดยนำใช้รักษาภาวะหัวใจล้มเหลวรวมถึงอาการที่เป็นผลจากการสร้างเกล็ดเลือดของร่างกายมากเกินไป ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Inamrinone, Milrinone, Enoximone, Anagrelide, Cilostazol, Pimobendan
  • PDE 4 selective inhibitors: เป็นกลุ่มยาที่มีผลต่อระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคในร่างกายมนุษย์ ทางคลินิกนำมาใช้ปรับปรุงระบบความทรงจำ, รักษาอาการทางจิตประสาท, โรคระบบประสาท, บำบัดอาการภาวะพาร์กินสัน และใช้ต้านการอักเสบของร่างกายอย่างเช่นในโรคข้อรูมาตอยด์ ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Mesembrenone, Rolipram, Ibudilast, Piclamilast, Luteolin, Drotaverine, Roflumi last, Apremilast
  • PDE 5 selective inhibitors: ยาในกลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ต่อกล้ามเนื้อเรียบที่ผนังหลอดเลือดถูกนำ มาประยุกต์ใช้เพิ่มสมรรถนะทางเพศของบุรุษ และบำบัดรักษาอาการความดันโลหิตของหลอดเลือดภายในปอดสูง ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Avanafil, Lodenafil, Mirodenafil, Sildenafil, Tadalafil, Vardenafil, Udenafil, Zaprinast, Icariin, Benzamidenafil
  • PDE 7 selective inhibitor: เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ต่อต้านการอักเสบช่วยป้องกันเส้นประสาทอักเสบ ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Quinazoline
  • PDE 10 selective inhibitor: เป็นกลุ่มยาที่มีฤทธิ์ลดการหดเกร็งตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้ ท่อน้ำดี อีกทั้งทำให้หลอดเลือดในสมองและในบริเวณหัวใจเกิดการขยายตัว นอกจากนี้ยังนำมาใช้เป็นยาเพิ่มสมรรถนะทางเพศในบุรุษอีกด้วย ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้เช่น Papaverine

จากจำนวนตัวยาที่แยกย่อยออกมาหลากหลายรายการทำให้เห็นภาพว่า ยาในกลุ่มยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีประโยชน์มากมายและใช้เป็นยาทางเลือกได้หลายขนาน ยาหลายตัวที่บรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติของไทยอย่าง Aminophylline, Theophylline, Milrinone, Sildenafil และจัดอยู่ในหมวดยาอันตราย

ยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ยังมีรูปแบบผลิตภัณฑ์ที่แตกต่างกันออกไปไม่ว่าจะเป็น ยาชนิดรับประทาน ยาฉีด หรือยาเหน็บทวาร อีกทั้งผลข้างเคียงของยาในกลุ่มยานี้ก็มีมาก และการใช้ยากลุ่มนี้กับผู้ที่มีโรคประจำตัวต่างๆก็ต้องใช้ความระมัดระวัง โดยต้องตรวจประเมินร่างกายผู้ป่วยจากแพทย์ก่อนใช้ยากลุ่มนี้เท่านั้น

ดังนั้นการเลือกใช้ยาในกลุ่มฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์จึงต้องเป็นหน้าที่ของแพทย์เท่านั้น ห้ามผู้บริโภค/ผู้ป่วยไปซื้อหายากลุ่มนี้มารับประทานเองโดยเด็ดขาด

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส-อินฮิบิเตอร์

อาจสรุปสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ของยาในกลุ่มฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ได้ดังนี้เช่น

  • ใช้เป็นยาขยายหลอดลม ช่วยรักษาอาการหอบหืด และบรรเทาอาการโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
  • เป็นยากระตุ้นระบบประสาทและบำบัดอาการทางจิตประสาท/ยารักษาทางจิตเวช
  • เพิ่มการไหลเวียนโลหิตในสมองและนำมาบำบัดอาการของโรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer disease)
  • ช่วยเพิ่มแรงบีบตัวให้กับกล้ามเนื้อหัวใจใช้รักษาอาการหัวใจล้มเหลว (Heart failure)
  • บำบัดอาการปวดตะคริว ชาตามกล้ามเนื้อ หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรงอันมีสาเหตุจากโรคหลอดเลือดแดงฝอยผิดปกติเช่น เกิดการตีบแคบ หรืออาจเกิดจากภาวะเกล็ดเลือดมีมากเกินไปจนเกิดเป็นลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด จึงส่งผลต่อการทำงานของหลอดเลือดตามมา
  • เพิ่มการไหลเวียนของเลือดในบริเวณองคชาติจึงใช้เป็นยาเพิ่มสมรรถนะทางเพศชาย/บำบัดอาการนกเขาไม่ขัน
  • บำบัดอาการหดเกร็งตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้จนส่งผลให้เกิดอาการปวดท้องที่รุนแรง

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีกลไกการออกฤทธิ์คือ ตัวยาจะยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ที่มีชื่อว่า ฟอสโฟไดเอสเทอเรส/PDE จึงเกิดการเพิ่มของสารประกอบบางตัวที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของเซลล์ต่างๆเช่น Cyclic adenosine monophosphate และ Cyclic guanosine mono phosphate ซึ่งส่งผลต่อการทำงานของอวัยวะต่างๆในร่างกายไม่ว่าจะเป็นหลอดลม สมอง หัวใจ กระเพาะอาหาร ลำไส้ อวัยวะเพศ จนทำให้เกิดการบำบัดรักษาอาการโรคต่างๆตามสรรพคุณ

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายเช่น

  • ยาเม็ด ยาแคปซูล และยาน้ำ ชนิดรับประทาน
  • ยาฉีด
  • ยาเหน็บทวาร

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

การบริหารยา/ใช้ยาชนิดต่างๆในกลุ่มยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น ห้ามผู้บริโภคไปซื้อหายานี้มาใช้หรือรับประทานด้วยตนเอง

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/ พยาบาลและเภสัชกรดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภท สามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้า เวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า

อย่างไรก็ตามเพื่อประสิทธิผลของการรักษาควรรับประทานยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิ เตอร์ตรงเวลา

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยากลุ่มฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์สามารถก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้

  • ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น ชีพจรเต้นผิดปกติ หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจล้มเหลว ความดันโลหิตต่ำ
  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น วิงเวียน ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ ซึมเศร้า
  • ผลต่อระบบหายใจ: เช่น คัดจมูก เยื่อจมูกอักเสบ ไซนัสอักเสบ มีการติดเชื้อในระบบทางเดินหาย ใจ/โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ
  • ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น โรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
  • ผลต่อตา: เช่น มีภาวะตาพร่า
  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ อาเจียน อาหารไม่ย่อย ปวดท้อง ท้องเสีย เบื่ออาหาร
  • ผลต่อกล้ามเนื้อ: เช่น ปวดหลัง

มีข้อควรระวังการใช้ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยากลุ่มนี้
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานด้วยตนเอง
  • ห้ามใช้ยานี้ที่มีสภาพเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม
  • ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร เด็ก และผู้สูงอายุ โดยไม่มีคำสั่งจากแพทย์
  • หลังการใช้ยานี้ถ้าอาการป่วยไม่ดีขึ้นต้องรีบมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลเพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา
  • ปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของแพทย์พยาบาลไม่ว่าจะเป็นเรื่องการรับประทานยานี้และยาต่างๆ อาหาร การพักผ่อน การออกกำลังกาย และต้องมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดทุกครั้ง
  • หากเกิดอาการแพ้ยานี้เช่น แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก มีผื่นคันขึ้นเต็มตัว ตัวบวม ต้องหยุดการใช้ยานี้ทันทีแล้วรีบพาผู้ป่วยมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็วทันที/ฉุกเฉิน
  • สำหรับข้อห้ามและข้อควรระวังการใช้ยากลุ่มนี้กับผู้มีโรคประจำตัวต่างๆนั้นมีรายละเอียดปลีกย่อยและมีความแตกต่างกันของตัวยาแต่ละตัว จึงขอไม่กล่าวในบทความนี้และแนะนำอ่านเพิ่มเติมรายละเอียดของตัวยาต่างๆในยากลุ่มฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์นี้ได้ในเว็บ haamor.com เช่นยา Aminophylline, Theophylline, Sildenafil
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุก ชนิด (รวมยากลุ่มฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นเช่น

  • การใช้ Non selective phosphodiesterase inhibitors อย่างยา Theophylline ร่วมกับยา Nebivolol อาจทำให้ประสิทธิภาพของยา Nebivolol ลดลง แต่กลับเพิ่มอาการข้างเคียงให้มากขึ้นจากยา Theophylline เพื่อป้องกันสภาวะดังกล่าวจึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • ห้ามใช้ยา PDE 5 inhibitors ร่วมกับยาประเภทไนเตรท (Nitrate) อย่างเช่นยา Isosorbide ด้วยจะทำให้เกิดความดันโลหิตต่ำ
  • ห้ามรับประทานยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ร่วมกับสุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ด้วยจะเพิ่มผลข้างเคียงให้สูงขึ้นจากยากลุ่มนี้
  • การใช้ PDE 4 selective inhibitors อย่างเช่นยา Apremilast (ยาโรคข้อที่สาเหตุจากโรคสะ เก็ดเงิน) ร่วมกับยา Phenobarbital อาจทำให้ระดับยา Apremilast ในกระแสเลือดลดต่ำลงจนทำให้ด้อยประสิทธิภาพในการรักษา หากจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกันแพทย์จะปรับขนาดการใช้ยาให้เหมาะสมเป็นกรณีไป

ควรเก็บรักษาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์อย่างไร?

ควรเก็บยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ตามเงื่อนไขที่ระบุในเอกสารกำกับยา เก็บยาให้ พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อนและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์ หรือในช่องแช่แข็งของตู้เย็นเว้นแต่แนะนำในเอกสารกำกับยา

ฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาฟอสโฟไดเอสเทอเรส อินฮิบิเตอร์ที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าและบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่ายเช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Amino Patar (อะมิโน พาตาร์)Patar Lab
Aminophylline A.N.H. (อะมิโนฟิลลีน เอ.เอ็น.เฮช)A N H Products
Aminophylline Atlantic (อะมิโนฟิลลีน แอตแลนติก) Atlantic Lab
Aminophylline Greater Pharma (อะมิโนฟิลลีน เกรทเตอร์ ฟาร์มา)Greater Pharma
Almarion (อัลมาเรียน)Chew Brothers
Almasal (อัลมาซอล)Chew Brothers (Theo+salbutamal sulfate)
Asiabron (เอเซียบรอน)Asian Pharm (Theo+glyceryl)
Asma-Dec (แอสมา-เดค)Medicine Products (Theo+glyceryl)
Asmasolon (แอสมาโซลอน)Great Eastern
Bronchil (บรอนชิล)Siam Bheasach (Theo+Guaifenesin)
Brondry (บรอนดราย)Suphong Bhaesaj (Theo+glyceryl)
Chintasma (จินทัสมา)Chinta (Theophylline+glyceryl guaiacolate)
Sinmaline (ซินมาไลน์)SSP Laboratories
Sinoline (ไซโนไลน์)SSP Laboratories
S-Phylline (เอส-ฟิลลีน)Umeda
Temaco (เทมาโก)Nakornpatana
Elonza (อีลอนซา)Unison
Revatio (เรวาทิโอ)Pfizer
Sidegra (ซิเดกร้า)GPO
Tonafil (โทนาฟิล)T.O. Chemicals
Viagra (ไวอากร้า)Pfizer
Cialis (เซียลิส)Eli-Lilly
ERECTALIS (อีเรคทาลิส)Cipla
FORZEST (ฟอร์เซส) Ranbaxy 
MEGALIS (เมกาลิส)Macleods
ONEAID (วันเอด) BMW
MILDFIL (ไมด์ฟิล) Fourrts
POPUP (ป็อปอัฟ) AHPL
PULMOPRES (พูลโมเพลส)Cipla
TADACIP (ทาดาซิป)Cipla
TAGIL (ทากิล)Asclepius
TAZZLE (ทาเซิล)Dr. Reddy's
TD-PILL (ทีดี-พิล)Delvin

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Phosphodiesterase_inhibitor#PDE2_selective_inhibitors [2016,May21]
  2. https://www.scribd.com/doc/53142332/Oxindoles-and-Their-Pharmaceutical-Significance-an-Overview [2016,May21]
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Phosphodiesterase-4_inhibitor [2016,May21]
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/PDE5_inhibitor [2016,May21]
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/PDE3_inhibitor [2016,May21]
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Papaverine#Uses [2016,May21]
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Roflumilast [2016,May21]
  8. https://en.wikipedia.org/wiki/PDE5_inhibitor#Adverse_effects [2016,May21]
  9. http://www.drugs.com/drug-interactions/alkabel-sr-with-otezla-288-8724-3516-16399.html [2016,May21]