article detail

บียูเอ็น (BUN)

• โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
• 9 ตุลาคม 2561
• Tweet

• การตรวจเลือด การเจาะเลือดตรวจ (Blood test)
• การตรวจสุขภาพประจำปี (Annual Physical Checkup)
• โรคไต (Kidney disease)
• ไตอักเสบ (Nephritis)
• โรคไตเรื้อรัง (Chronic kidney disease)
• โรคไตอักเสบในเด็ก (Pediatric nephritis)
• มะเร็งไต (Kidney cancer)
• ไตวาย ไตล้มเหลว (Renal failure)

บียูเอ็น(BUN ย่อมาจาก Blood urea nitrogen) คือ สารเคมีชนิดหนึ่ง เรียกว่า Urea nitrogen ที่มีในเลือด โดยเกิดจากการทำงานของตับ

Urea nitrogen เป็นสารปลายทางของการใช้โปรตีนของร่างกาย และสารนี้จะถูกเปลี่ยนไปเป็นสาร Urea ที่ร่างกายกำจัดทิ้งออกทางไต/ทางปัสสาวะ ดังนั้น Urea nitrogenในเลือด(BUN)จะสูงขึ้นผิดปกติถ้าไตทำงานไม่ได้ตามปกติ ทางการแพทย์จึงใช้การตรวจเลือดดูค่าบียูเอ็น ที่เรียกว่า BUN test เพื่อเป็นการตรวจคัดกรองโรคไต/คัดกรองการทำงานของไต เพราะการตรวจนี้เป็นการตรวจที่ง่าย ตรวจได้จากห้องปฏิบัติการทั่วไป มีค่าใช้จ่ายในการตรวจไม่แพง อยู่ในสิทธิทางการแพทย์ทุกสิทธิของประชากรไทย

การตรวจหาค่าบียูเอ็น ผู้ป่วยจะต้องงด น้ำ อาหาร และยา ประมาณ 6-8 ชั่วโมง เพราะสิ่งต่างๆดังกล่าว มีผลต่อค่าบียูเอ็น ทั้งอาจทำให้ค่าบียูเอ็นสูงขึ้นหรือต่ำลงกว่าความเป็นจริง นอกจากนี้ ค่าบียูเอ็นยังอาจผิดปกติได้ในหลายภาวะ/โรค เช่น โรคตับ ภาวะหัวใจล้มเหลว

ค่าปกติของบียูเอ็น คือ 7- 20 มิลลิกรัม/เดซิลิตร(mg/dL) หรือ 2.5-7.1 มิลลิโมล/ลิตร(mmol/L)

BUN to Creatinine ratio(BUN:Creatinine ratio) คือ อัตราส่วนระหว่างค่า BUN และค่าCreatinine(ย่อว่าCr)ในเลือด ซึ่งสารทั้ง2ตัวคือ สารที่ใช้บอกการทำงานของไต แต่ BUNจะถูกไตดูดกลับจากปัสสาวะเข้าสู่กระแสเลือดได้ ค่านี้จึงเปลี่ยนสูงขึ้นหรือต่ำลงได้จากการทำงานของตัวเนื้อเยื่อไต แต่ไตจะไม่สามารถดูดกลับ Cr จากปัสสาวะได้ ดังนั้น อัตราส่วนของ BUN:Cr จึงช่วยคัดกรองได้ว่า อาการโรคที่เกิดขึ้น เกิดจากการเสียหายของเนื้อเยื่อไต/Intrarenal factor (เช่น ไตอักเสบ) หรือเกิดจากปัจจัยอื่นที่ส่งผลให้ไตทำงานผิดปกติ/Pre renal factor(เช่น ภาวะขาดน้ำ, ภาวะไตขาดเลือด เช่นจาก ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือจากความดันโลหิตต่ำ) โดย BUN:Cr ratio ปกติคือ 10-20:1, ถ้ามากกว่า 20:1 พยาธิสภาพจะเป็นPrerenal factor, ถ้าน้อยกว่า 10:1 พยาธิสภาพจะเป็นที่ไตเอง

บรรณานุกรม

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Blood_urea_nitrogen [2018,Sept15]
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Urea [2018,Sept15]
3. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/blood-urea-nitrogen/details/results/rsc-20211280 [2018,Sept15]
4. https://en.wikipedia.org/wiki/BUN-to-creatinine_ratio [2018,Sept15]