จิตวิทยาผู้ใหญ่ ตอนที่ 370: - ปลูกฝังความทรงจำที่ผิดได้ไหม (2)

  • โดย ภู ภักดิ์วิไลเกียรติ
  • 15 พฤษภาคม 2565
  • Tweet

 

จิตวิทยาผู้ใหญ่ ตอนที่ 370: - ปลูกฝังความทรงจำที่ผิดได้ไหม (2)

นักวิจัยวิจารณ์ว่าบางเหตุการณ์ไม่ได้เกิดขึ้นกับเด็กที่เข้ามาทดลองจริง ยกตัวอย่างเช่น เหตุการณ์สมมุติที่เกิดขึ้นว่า มือข้างหนึ่งของเด็กคนหนึ่งไปติดกับดักหนู จนต้องเข้าโรงพยาบาลเพื่อเอามันออก วิธีการนี้มีการใช้เพื่อทดสอบซ้ำกับเด็กคนอื่นใน 7  ถึง 10 คนของผู้ที่เข้ามาสัมภาษณ์ อันมีระยะเวลาห่างกันคนละ 1 สัปดาห์ ได้มีการบันทึกวีดีโอขณะสัมภาษณ์

ผลลัพธ์คือเด็กทั้งหมดสามารถบอกได้ประมาณ 91% ของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงได้ถูกต้อง ซึ่งบ่งชี้ว่าพวกเขามีการนึกถึงที่แม่นยำ อย่างไรก็ตาม ประมาณ 34% ของเด็กทั้งหมด เด็กได้รับการบอกเล่าเหตุการณ์สมมุติ โดยมีการชี้นำพวกเขาว่าเกิดขึ้นอะไรขึ้นกับพวกเขา สิ่งที่น่าสนใจคือเด็กพวกนี้สามารถจดจำเหตุการณ์สมมุติได้อย่างมีรายละเอียด

ยกตัวอย่างของเด็กอายุ 4 ขวบที่อธิบายเกี่ยวกับเหตุการณ์สมมุติที่เขาคิดว่าเขาเคยโดนกับดักดักหนูที่มือของเขา เขาได้เล่าว่าพี่ชายของเขา พยายามจะแย่งของเล่นไปจากเขา แต่เขาไม่ยอมที่จะให้มัน จากนั้นพี่ชายของเขาได้ผลักเขาลงบนพื้นไม้ที่มีกับดักหนูวางอยู่

ต่อมานิ้วของเด็กคนนั้นโดนกับดักหนูหนีบ ซึ่งทำให้พวกเขาต้องไปที่โรงพายาบาล โดยที่มีพ่อแม่และพี่ชายของเขาพาไป เนื่องจากระยะทางค่อนข้างใกล้ หมอเลยได้พันผ้าพันแผลที่นิ้วให้

บางคนเชื่อว่าในเวลาที่เด็กโกหกหรือสร้างเรื่องอะไรสามารถจับเท็จได้ผ่านสีหน้า (ไม่มั่นใจ หรือรู้สึกผิด) หรือการเรียงลำดับการพูด (ความกระชับ หรือการเก็บรายละเอียดที่ถูกต้อง) เพื่อตรวจสอบเกี่ยวกับความเชื่อในเรื่องนี้ นักวิจัยสอบถามผู้เชี่ยวชาญ 109 ท่าน (แพทย์และนักจิตวิทยาเกี่ยวกับพัฒนาการเด็ก, นักกฎหมาย, และพนักงานสังคมสงเคราะห์) เพื่อตรวจสอบว่าเหตุการณ์ที่เด็กอธิบายเป็นการพูดจริงหรือสมมุติเรื่องขึ้นมา

หลังจากผู้เชี่ยวชาญข้างต้นตรวจสอบวีดีโอพบว่าเด็กพวกนั้นพูดความจริงเกี่ยวกับเหตุการณ์สมมุติที่เกิดขึ้น โดยที่สาเหตุเกิดจากการถูกทำให้เชื่อ เลยสามารถอธิบายเหตุการณ์สมมุติได้สมจริง

เมื่อได้ให้เด็กคิดย้อนกลับไปเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงและเหตุการณ์สมมุติซ้ำ เด็กบางคนถูกโน้มน้าวใจว่าเหตุการณ์บางอย่างที่เป็นเรื่องสมมุติเกิดขึ้นจริง นอกจากนี้ พวกเขาสามารถให้รายละเอียดและถูกโน้มน้าวเกี่ยวกับเรื่องสมมุติของพวกเขาจนสามารถหลอกตาผู้เชี่ยวชาญที่เข้ามาตัดสินได้

แม้ว่าการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่า 91% ของเรื่องทั้งหมด เด็กสามารถนึกถึงความทรงจำที่เกิดขึ้นจริงได้อยางแม่นยำ แต่แสดงให้เห็นถึง 34% ของเรื่องทั้งหมด พวกเขาอาจเปลี่ยนความทรงจำที่ผิดให้กลายเป็นความทรงจำที่ถูกต้องและน่าเชื่อถือ

เนื่องจากเด็กที่อายุน้อยมาก (3 – 4 ขวบ) เปิดรับคำแนะนำมากกว่าเด็กอายุ 5 – 6 ขวบ นักวิจัยให้การวิจารณ์ว่าควรมีการดูแลอย่างใกล้ชิดเมื่อมีการตั้งคำถาม เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการปลูกฝังความทรงจำที่ผิดแก่เด็ก โดยที่เด็กเล็กหลายคนอาจมีการตอบสนองต่อคำชี้นำทั้งๆ ที่ให้จำเหตุการณ์จริงไม่ได้

 

แหล่งข้อมูล

  1. Plotnik (2002). Introduction to Psychology (6th Ed).  Pacific Grove, CA: Wadsworth - Thompson Learning.
  2. Organization of memory - https://en.wikipedia.org/wiki/Organizational_memory [2022, May 14].
  3. Stephen J. Ceci - https://en.wikipedia.org/wiki/Stephen_J._Ceci [2022, May 14].