เส้นประสาท (Nerve)
- โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
- 26 พฤษภาคม 2558
- Tweet
- กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Anatomy and physiology of nervous system)
- ประสาทส่วนปลาย ระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral nervous system)
- โรคเส้นประสาท (Peripheral neuropathy)
- โรคซีไอดีพี โรคเส้นประสาทอักเสบเรื้อรัง (CIDP: Chronic inflammatory demyelinating polyradiculoneuropahty)
- โรคเส้นประสาทเหตุเบาหวาน (Diabetic Neuropathy)
- โรคเส้นประสาทมีเดียนกดทับที่ข้อมือ (Carpal Tunnel Syndrome)
- โรคเส้นประสาทเหตุขาดสารอาหาร (Nutritional neuropathy)
- โรคปวดเส้นประสาทใบหน้า (Trigeminal Neuralgia)
เส้นประสาท หรือ ประสาท (Nerve) เป็นเนื้อเยื่อมีลักษณะเป็นเส้นใยยาวๆ ที่มีอยู่ในเนื้อเยื่อและในอวัยวะต่างๆทั่วตัว เปรียบเสมือนสายไฟฟ้า กล่าวคือ การทำงานของอวัยวะต่างๆในร่างกายเรานั้น จะมีสมอง (Brain) เป็นศูนย์ควบคุมสั่งการทั้งสิ้น รวมทั้งเป็นเหมือนโรงงานผลิตกระแสไฟฟ้าที่สำ คัญที่สุด โดยสมองส่วนต่างๆ (อ่านเพิ่มเติมในบทความเรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท) จะมีหน้าที่แตกต่างกันไปในการสั่งการควบคุมอวัยวะต่างๆ เมื่อสมองสั่งการลงมาโดยที่คำสั่งนั้นๆจะวิ่งผ่านมาถึงอวัยวะต่างๆได้นั้น ต้องผ่านลงมาที่ไขสันหลัง (Spinal cord) ซึ่งก็เปรียบเสมือนสายไฟฟ้าแรงสูง หรือสายเมนหลัก เมื่อกระแสไฟฟ้าผ่านจากไขสันหลังก็จะวิ่งผ่านไปสู่เส้นประสาท ซึ่งก็เปรียบเสมือนสายไฟฟ้าในบ้านเรา ผ่านไปยังอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ ก็คือ อวัยวะต่างๆของตัวเรา เมื่อไฟฟ้าครบวงจรก็มีการใช้งานได้
เส้นประสาทของเรานั้น ทำหน้าที่ทั้งควบคุมด้านกำลังของกล้ามเนื้อและรับ-ส่งความรู้สึกต่างๆ เช่น เจ็บปวด แสบร้อน การสั่นสะเทือน การขยับของข้อต่อต่างๆ ดังนั้น ถ้ามีความผิด ปกติของเส้นประสาท เราก็จะมีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง อาการชา หรือ เจ็บปวดผิดปกติได้
โดยแบ่งเส้นประสาทง่ายๆได้เป็น 2 ชนิดคือ เส้นประสาทสมอง และเส้นประสาททั่วไป
ก. เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve เรียกย่อว่า CN) หมายถึง เส้นประสาทที่มีส่วนต่อมาจากสมองโดยตรง ไม่ได้ผ่านมาตามไขสันหลัง มีทั้งหมด 12 คู่ซ้ายขวา ได้แก่
- คู่ที่ 1 ทำหน้าที่ดมกลิ่น
- คู่ที่ 2 การมองเห็น
- คู่ที่ 3,4,6 การกลอกตา
- คู่ที่ 5 รับความรู้สึกบริเวณใบหน้า
- คู่ที่ 7 ควบคุมกำลังกล้ามเนื้อใบหน้า
- คู่ที่ 8 เกี่ยวกับการได้ยิน การทรงตัว
- คู่ที่ 9, 10 เกี่ยวกับการกลืนอาหาร และการออกเสียง/ควบคุมสายเสียง
- คู่ที่ 11 ควบคุมกล้ามเนื้อบริเวณคอ ไหล่ และ
- คู่ที่ 12 ควบคุมกล้ามเนื้อลิ้น
ข. เส้นประสาททั่วไป (Nerve) หมายถึง เส้นประสาทที่ต่อมาจากไขสันหลัง นำคำสั่งมาตามกล้ามเนื้อส่วนต่างๆของร่างกาย โดยเส้นประสาทเหล่านี้มีหลายส่วน เช่น รากประสาท (Nerve root) หมายถึง เส้นประสาทที่ออกมาจากไขสันหลังโดยตรง ต่อจากนั้นรากประสาทอาจมารวมเป็นกลุ่มของรากประสาท และต่อจากนั้นก็เป็นเส้นประสาทส่วนปลาย(Peripheral nerve) เพื่อไปเลี้ยงควบคุมกล้ามเนื้อหรืออวัยวะส่วนต่างๆบทความที่เกี่ยวข้อง
Updated 2018,May5
ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
อายุรแพทย์ประสาทวิทยา