คำถามเกี่ยวกับโรค
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ไวรัสตับอักเสบ
ไวรัสตับอักเสบ (Viral hepatitis) คือ โรคเกิดจากการอักเสบของเซลล์ตับจากติดเชื้อไวรัสในกลุ่มไวรัสตับอักเสบ โดยการติดเชื้อส่วนใหญ่เป็นการอักเสบเฉียบพลัน ซึ่งเมื่อหายแล้วร่างกายมักฟื้นกลับเป็นปกติ แต่ก็มีส่วนน้อยที่โรคไม่หายและกลายเป็นการอักเสบเรื้อรังซึ่งมักทำให้เกิดโรคตับแข็งตามมา บางคนมีเชื้อไวรัสนี้อยู่ในตัวโดยไม่มีอาการ แต่สามารถแพร่เชื้อไปสู่คนอื่นได้เรียกว่า เป็นพาหะโรค (Carrier)
ไวรัสตับอักเสบมีหลายชนิดหรือหลายสายพันธุ์ย่อย กล่าวคือ มีตั้งแต่ไวรัสตับอักเสบชนิดเอไปจนถึงชนิดเอช และยังมีอีกหลายชนิด แต่ที่พบบ่อยและเป็นปัญหาทางสาธารณสุขสำคัญ คือ ไวรัสตับอักเสบเอ ไวรัสตับอักเสบบี และไวรัสตับอักเสบซี โดยไวรัสตับอักเสบทุกชนิดให้อาการคล้ายกัน แต่แยกจากกันโดยการตรวจเลือดดูสารภูมิต้านทานของเชื้อชนิดย่อยต่างๆ
- บางชนิดติดต่อผ่านทางระบบเดินอาหาร เช่น ไวรัสตับอักเสบเอ
- บางชนิดติดต่อทางสารคัดหลั่งซึ่งรวมทั้ง เลือด น้ำเหลือง และทางเพศสัมพันธ์ (โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์) เช่น ไวรัสตับอักเสบบี
- บางชนิดติดต่อจากการได้รับเลือดในการรักษาโรคต่างๆ เช่น ไวรัสตับอักเสบบี ไวรัสตับอักเสบซี
- บางชนิดติดต่อจากแม่สู่ลูกจากการคลอดบุตร เช่น ไวรัสตับอักเสบบี
อาการของไวรัสตับอักเสบทุกสายพันธุ์หรือทุกชนิดคล้ายกัน มีได้ตั้งแต่อาการน้อยไปจนถึงอาการมาก ขึ้นกับปริมาณไวรัสที่ร่างกายได้รับและสุขภาพดั่งเดิมของผู้ป่วย โดยอาการพบบ่อยของไวรัสตับอักเสบ ได้แก่
- มีไข้
- ปวดเมื่อยตัว คล้ายอาการจากโรคหวัด หรือ ไข้หวัดใหญ่ แต่อ่อนเพลียมากกว่าไข้หวัดมาก
- คลื่นไส้อาเจียน
- อาจมีท้องเสีย
- อาจเจ็บบริเวณใต้ชายโครงขวา (ตำแหน่งของตับ)
- มักมีตาเหลือง ตัวเหลือง (โรคดีซ่าน) ปัสสาวะสีเข้ม
- อาจมีตับโตคลำได้ (ปกติจะคลำตับไม่ได้)
- รักษาสุขอนามัยพื้นฐาน เพื่อลดโอกาสติดเชื้อต่างๆ และเพื่อให้มีสุขภาพแข็งแรง
- ล้างมือให้สะอาดเสมอโดยเฉพาะก่อนกินอาหารและหลังการขับถ่าย
- กินแต่อาหารที่ปรุงสุกอย่างทั่วถึง ดื่มน้ำสะอาด ระวังการกินน้ำแข็ง และอาหารสุกๆดิบๆ
- ระมัดระวังการสัมผัสเลือดและสารคัดหลั่งของบุคคลอื่น โดยเฉพาะการใช้เครื่องมือบางอย่างร่วมกัน เช่น เข็มฉีดยา เครื่องมือสักตามร่างกาย และกรรไกรตัดเล็บ
- ใช้ถุงยางอนามัยชายเสมอเมื่อมีเพศสัมพันธ์
- ฉีดวัคซีนตับอักเสบบี ตามคำแนะนำของแพทย์และกระทรวงสาธารณสุข