article detail

ไซเมทิโคน (Simethicone) แอร์เอกซ์ (Air-X)

• โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
• 25 พฤษภาคม 2563
• Tweet

• บทนำ
• ยาไซเมทิโคนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
• ยาไซเมทิโคนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
• ยาไซเมทิโคนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
• ยาไซเมทิโคนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
• ยาไซเมทิโคนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้ยาไซเมทิโคนอย่างไร?
• ยาไซเมทิโคนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
• ควรเก็บรักษายาไซเมทิโคนอย่างไร?
• ยาไซเมทิโคนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณานุกรม

• ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• ท้องอืด ท้องเฟ้อ มีแก๊ส (Abdominal bloating)
• อาหารไม่ย่อย ธาตุพิการ (Indigestion)
• กรดไหลย้อน (Gastroesophageal reflux disease)
• โรคแผลเปบติค (Peptic ulcer) / โรคแผลในกระเพาะอาหาร (Gastric ulcer)
• โรคกระเพาะอาหาร หรือ โรคของกระเพาะอาหาร (Stomach disease)

บทนำ

ยาไซเมทิโคน (Simethicone) หรือยาชื่อทางการค้าที่คนมักรู้จัก คือ ‘แอร์เอกซ์ (Air-X)’ ถูกนำ มาใช้ทางเภสัชกรรมในฐานะยาแก้ท้องอืด อันมีสาเหตุมาจากแก๊สที่เกิดในกระเพาะอาหารและลำ ไส้ เช่น แก๊สไฮโดรเจน (Hydrogen) และแก๊สมีเทน (Methane) เป็นต้น นอกจากนี้ยังบรรเทาอา การจุกเสียดอันเกิดจากแก๊สที่มีปริมาณมากเกินไปอีกด้วย ยาไซเมทิโคนไม่สามารถป้องกันการเกิดแก๊สจากขบวนการย่อยอาหารได้ เพียงแต่ทำหน้าที่ระบายแก๊สที่เกิดขึ้นนั้นออกจากร่างกายได้โดยเร็ว

ยาไซเมทิโคน ไม่ถูกดูดซึมจากระบบทางเดินอาหาร และจะถูกขับออกมากับอุจจาระ จึงถูกจัดระดับว่าเป็นยาที่ค่อนข้างมีความปลอดภัย และได้รับการสนับสนุนให้ผลิตเป็นยารักษาอาการ โคลิค (Colic) ที่พบในเด็กทารก นอกจากนี้ยังใช้ไซเมทิโคนเพื่อลดแก๊ส ที่อาจจะไปบดบังภาพของการตรวจด้วยอัลตราซาวด์ได้อีกด้วย การจัดจำหน่ายในท้องตลาดยา มีทั้งเป็นประเภทยาเดี่ยว และยาผสมร่วมกับยาตัวอื่น ดังนั้นการใช้ยา ยังควรต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ หรือสามารถขอคำปรึกษาจากเภสัชกรก่อนการใช้ยาทุกครั้ง

ยาไซเมทิโคนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

สรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ของยาไซเมทิโคน เช่น

• รักษาและบรรเทาอาการท้องอืด อันมีสาเหตุจากมีแก๊สในช่องทางเดินอาหารมากเกินไป
• บรรเทาอาการจุกเสียดท้องจากภาวะอาหารไม่ย่อย
• บรรเทาอาการจุกเสียดท้องเนื่องจากมีแก๊สหลังการผ่าตัดกระเพาะหรือลำไส้
• ใช้กับผู้ป่วยก่อนทำการตรวจอัลตราซาวด์ในช่องท้อง

ยาไซเมทิโคนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ไซเมทิโคนมีกลไกการออกฤทธิ์โดย ตัวยาจะไปลดแรงตึงผิวของแก๊สในระบบทางเดินอาหาร ทำให้ฟองแก๊สเหล่านั้นถูกขับออกจากทางเดินอาหารได้เร็วขึ้น

ยาไซเมทิโคนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

รูปแบบการจัดจำหน่ายของยาไซเมทิโคน เช่น

• ยาผสมชนิดเม็ด ขนาดความแรง 25, 30, 40, 50, 60, 100, 500, มิลลิกรัม/เม็ด
• ยาผสมชนิดแคปซูล ขนาดความแรง 300 มิลลิกรัม/แคปซูล
• ยาผสมชนิดน้ำ ขนาดความแรง 60, 75, 100, 125, 150 มิลลิกรัม/15 มิลลิลิตร
• ยาเดี่ยวชนิดเม็ด ขนาดความแรง 40, 80, 120 มิลลิกรัม/เม็ด
• ยาเดี่ยวชนิดแคปซูลนิ่ม ขนาดความแรง 150 มิลลิกรัม/แคปซูล
• ยาเดี่ยวชนิดน้ำสำหรับเด็กเล็ก ขนาดความแรง 40 มิลลิกรัม/0.6 มิลลิลิตร

ยาไซเมทิโคนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ในบทความนี้จะขอกล่าวถึง ‘ยาไซเมทิโคนขนาดรับประทานในรูปแบบของยาเดี่ยวเท่านั้น’ เช่น

• ผู้ใหญ่: รับประทานโดยเคี้ยวก่อนกลืนครั้งละ 1 – 2 เม็ด วันละ 3 - 4 ครั้งหลังอาหารและก่อนนอน
• เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)อายุมากกว่า 3 – 6 ขวบ: รับประทานครั้งละ 40 มิลลิกรัม ทุก 6 - 8 ชั่วโมง พร้อมอา หาร
• เด็กทารก - อายุ 3 ขวบ: รับประทานครั้งละ 20 มิลลิกรัม ทุก 6 - 8 ชั่วโมง พร้อมอาหาร

*อนึ่ง: ขนาดรับประทานยาไซเมทิโคน รวมถึงระยะเวลา และความถี่ของการให้ยาในแต่ละวัน ควรต้องอยู่ภายใต้คำสั่งและดุลยพินิจของแพทย์ผู้ทำการรักษาเท่านั้น โดยเฉพาะในเด็กทารก และในเด็กเล็ก

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาไซเมทิโคน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์/ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาไซเมทิโคนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรี ควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาไซเมทิโคน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยาไซเมทิโคนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยังไม่ค่อยพบผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง /อาการข้างเคียง) ของยาไซเมทิโคน แต่หากหลังรับประทานแล้ว มีอาการแพ้ ให้รีบนำผู้ป่วยส่งแพทย์/ไปโรงพยาบาลเพื่อทำการรักษาทันที อาการเช่น

• ผื่นคัน
• การหายใจติดขัด/หายใจ

มีข้อควรระวังการใช้ยาไซเมทิโคนอย่างไร?

ข้อควรระวังในการยาไซเมทิโคน เช่น

• ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่แพ้ยา ไซเมทิโคน
• ระวังการใช้ยานี้กับหญิงตั้งครรภ์
• ห้ามรับประทานยาที่หมดอายุ
• ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาไซเมทิโคนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิด ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษา เภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาไซเมทิโคนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาไซเมทิโคนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

• การใช้ยาไซเมทิโคนร่วมกับยารักษาภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนต่ำ(ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน) ยาไซเมทิโคนสามารถรบกวนการดูดซึมของยาที่รักษาโรคไทรอยด์ได้ (เช่นยา Liothyronine, Levothyroxine) หากมีความจำเป็นต้องใช้ร่วมกัน ควรเว้นระยะเวลารับประทานยาให้ห่างกันประมาณ 4 ชั่วโมงเป็นอย่างต่ำ

ควรเก็บรักษายาไซเมทิโคนอย่างไร

ควรเก็บยาไซเมทิโคน เช่น

• เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 15 – 30 องศาเซลเซียส (Celsius)
• เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด ป้องกันแสง/แสงแดด ความร้อน ความชื้น
• เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ยาไซเมทิโคน มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาไซเมทิโคน มียาชื่อทางการค้า และบริษัทผู้ผลิต เช่น

บรรณานุกรม

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Simeticone [2020,May16]
2. https://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fThailand%2fdrug%2finfo%2fDisflatyl%2fdisflatyl-disflatyl%2520forte%3fq%3ddysflatyl%26type%3dbrief [2020,May16]
3. https://www.mims.com/Thailand/drug/AdvancedSearch/ [2020,May16]
4. https://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fThailand%2fdrug%2finfo%2fAir-X%2fair-x-air-x%2520sf%3fq%3dsimethicone%26type%3dbrief [2020,May16]
5. https://www.drugs.com/cdi/simethicone-capsules-and-tablets.html [2020,May16]
6. https://www.drugs.com/drug-interactions/simethicone-index.html?filter=2&generic_only= [2020,May16]