ไขข้อ (Synovial fluid)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 6 มกราคม 2561
  • Tweet
บทความที่เกี่ยวข้อง
ไขข้อ

ไขข้อ ความหมายจากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 หมายถึง น้ำหล่อลื่นข้อของร่างกาย

ทางการแพทย์ ไขข้อ หรือ น้ำไขข้อ(Synovial fluid หรือ Synovia) คือน้ำ/ของเหลวที่มีความหนืดที่พบในข้อต่างๆของร่างกาย ไขข้อมีหน้าที่หลัก คือ หล่อลื่นข้อ ลดการเสียดสีระหว่างหัวกระดูกที่ประกอบกันเป็นข้อ โดยเฉพาะเมื่อมีการทำงาน/เคลื่อนไหวข้อนั้นๆ ไขข้อประกอบด้วยสารโปรตีนชนิดต่างๆที่สร้างมาจากเนื้อเยื่อที่เรียกว่า “เนื้อเยื่อบุข้อ/เยื่อบุข้อ(Synovial membrane ชื่ออื่น คือ Synovium หรือ Stratum synoviale)” ที่เป็นเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่บุอยู่ในข้อ และรวมถึงบุที่เอ็นกล้ามเนื้อ และบุถุงลดเสียดสี(Bursa)

อนึ่ง

  • “Synovial joint อีกชื่อคือ Diarthrosis” หมายถึงข้อชนิดที่หุ้มด้วยเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่ต่อเนื่องมาจากเยื่อหุ้มกระดูก/Periosteum ซึ่งเยื่อหุ้มกระดูกนี้จะกลายเป็นส่วนหนึ่งของ เนื้อเยื่อบุข้อส่วนที่เรียกว่า Capsule โดยช่องภายในข้อที่บุด้วยเนื่อเยื่อบุข้อ จะเรียกว่า “Synovial cavity” ซึ่งข้อแต่ละข้อที่ใช้ในการเคลื่อนไหว เรียกว่า “Synnovial joint” แต่อย่างไรก็ดี มีบางข้อส่วนน้อยมากที่เคลื่อนไหวไม่ได้ เป็นเพียงตัวเชื่อมกระดูกแต่ละชิ้นให้ติดกัน ซึ่งเรียกข้อ กลุ่มนี้ว่า“Non-synovial joint” เช่น ข้อของกระดูกกะโหลกศีรษะ
  • Synovial cell หรือเซลล์เนื้อเยื่อบุข้อ จะประกอบด้วยเซลล์หลัก 2 ชนิด ได้แก่ “ Fibroblasts synovial cells หรือ Type B cell” และ “Macrophage-like synovial cell หรือ Type A cell”

Type B cell มีหน้าที่หลักในการสร้างสารโปรตีนของไขข้อ

Type A cell มีหน้าที่หลักในการจับกินสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาอยู่ในไขข้อ หรือในข้อ

  • โรคไขข้อ: ทางการแพทย์ ยังไม่มีชื่อนี้ ผู้เขียนเข้าใจเองว่า คำนี้คงเป็นภาษาที่คนไทยทั่วไปใช้เรียก โรคที่เกี่ยวกับ ข้อเสื่อม ที่ทางแพทย์ เรียกว่า โรคข้อเสื่อม หรือ ข้ออักเสบ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อเสื่อม เข่าเสื่อม, เรื่อง ข้ออักเสบ, และเรื่อง โรคข้อ)

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Synovial_fluid [2017,Dec16]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Synovial_membrane [2017,Dec16]
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Synovial_joint [2017,Dec16]
  4. http://sportsmedicinefinal.weebly.com/synovial-and-non-synovial-joints.html [2017,Dec16]