โพรสตาไซคลิน (Prostacyclin)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 15 กุมภาพันธ์ 2561
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ในปี ค.ศ.1935(พ.ศ.2478) นักวิทยาศาสตร์สามารถสกัดสารโพรสตาแกลนดิน (Prostagalndin ย่อว่า PG)ได้จากน้ำอสุจิเป็นครั้งแรก โพรสตาแกลนดินมีโครงสร้างทางเคมีเป็นสารประเภทไขมันที่มีการออกฤทธิ์คล้ายกับฮอร์โมนในร่างกาย เราจะพบการสังเคราะห์สารโพรสตาแกลนดินจากเซลล์ตามเนื้อเยื่อหรือตามอวัยวะต่างๆทั่วร่างกาย การออกฤทธิ์ที่โดดเด่นของสารโพรสตาแกลนดินเท่าที่ค้นพบ คือ ช่วยขยายหลอดเลือด และยับยั้งการรวมตัวของเกล็ดเลือดซึ่งมีความสัมพันธ์กับกระบวนการอักเสบที่เกิดกับเนื้อเยื่อต่างๆอีกด้วย ปัจจุบันสารโพรสตาแกลนดินยังถูกจำแนกตามโครงสร้าง และมีชื่อเรียกย่อยที่แตกต่างกัน อาทิ

  • “พรอสตาไซคลิน (Prostacyclin หรือ Prostaglandin I2 ย่อว่า PGI2)”
  • Dinoprostone (Prostaglandin E2 ย่อว่า PGE2): ที่เป็นสารที่กระตุ้นให้มดลูกมีการบีบรัดตัว
  • Prostaglandin F2∞ (Prostaglandin 2 alpha): เป็นสารที่กระตุ้นให้มดลูกมีการบีบรัดตัว
  • Prostaglandin H2 คือ สารพรอสตาแกลนดินตั้งต้นที่จะไม่ออกฤทธิ์ โดยจะเปลี่ยนเป็นสาร(กลุ่มสารโพรสตาแกลนดินชนิดย่อยๆ)ที่ออกฤทธิ์ต่อไปเมื่อร่างกายจะใช้งาน

อนึ่ง ในบทความนี้จะขอกล่าวรายละเอียดเฉพาะของสารโพรสตาแกลนดินชนิด”โพรสตาไซคลิน (Prostacyclin)” เท่านั้น

โพรสตาไซคลินถูกสังเคราะห์ขึ้นได้อย่างไร?

โพรสตาไซคลิน

สารโพรสตาไซคลินจะถูกสังเคราะห์ที่บริเวณผนังภายในหลอดเลือดแดงและหลอดเลือดดำ โดยมีสารโพรสตาแกลนดิน เอช2 (Prostaglandin H2) เป็นสารตั้งต้นที่เมื่อต้องการใช้งาน เซลล์ร่างกายจะใช้เอนไซม์ที่ชื่อว่า Prostacyclin synthase เปลี่ยนโพรสตาแกลนดิน เอช2 ไปเป็น โพรสตาไซคลิน

โพรสตาไซคลินมีหน้าที่อะไรบ้าง?

ทั่วไป จำแนกหน้าที่ของโพรสตาไซคลินได้ดังนี้ เช่น

1. โพรสตาไซคลินจะมีฤทธิ์ป้องกันการรวมตัวของเกล็ดเลือดไปเป็นลิ่มเลือด

2. โพรสตาไซคลินยังส่งผลช่วยให้หลอดเลือดขยายตัว จึงเป็นการสนับสนุนให้เพิ่มการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดได้เป็นอย่างดี

3. มีฤทธิ์แทรกการทำงานของสารชีวะโมเลกุลประเภท Thromboxane (สารสร้างจากเกล็ดเลือด ที่มีฤทธิ์ทำให้หลอดเลือดหดตัว)

จากเหตุผลทั้ง 3 ข้อ ส่งผลทำให้เกิดธำรงดุลของการไหลเวียนเลือด ทั้งในหลอดเลือดแดงและในหลอดเลือดดำ ได้อย่างเป็นปกติ และด้วยกลไกที่กล่าวมาทำให้นักวิทยาศาสตร์ได้สังเคราะห์สารโพรสตาไซคลิน อะนาล็อกซ์(Prostacyclin analogue)ขึ้นมาเพื่อใช้เป็นยาลดความดันโลหิตภายในปอด(อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ความดันหลอดเลือดปอดสูง)ของผู้ป่วยอีกด้วย

โพรสตาไซคลินมีระยะเวลาในการออกฤทธิ์นานเพียงใด?

สารโพรสตาไซคลิน มีอายุค่อนข้างสั้น คือ จะมีการสลายตัวประมาณ 50%ไปเป็นสารประกอบ 6-Keto-PGF1(6-Keto-Prostaglandin F1)ภายใน 42 วินาที ซึ่งสาร 6-Keto-PGF1 จัดว่ามีฤทธิ์ขยายหลอดเลือดน้อยกว่า โพรสตาไซคลิน อาจกล่าวได้ว่า เหตุที่โพรสตาไซคลินมีสภาพคงอยู่ได้ในระยะเวลาสั้นๆก็เพื่อเป็นการเปิดโอกาสให้เกล็ดเลือดสามารถทำหน้าที่ของมันได้เมื่อเกิดบาดแผลที่บริเวณผนังหลอดเลือดนั่นเอง

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Prostaglandin#Functions [2018,Jan27]
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Prostacyclin [2018,Jan27]