แคลเซียมในเลือดสูง (Hypercalcemia)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 13 พฤศจิกายน 2558
- Tweet
- โรคหัวใจ: โรคหลอดเลือดหัวใจ (Coronary artery disease)
- มะเร็ง (Cancer)
- ภาวะขาดน้ำ (Dehydration)
- ยาขับปัสสาวะ (Diuretics Drugs)
- ยาลิเทียม (Lithium)
- โรคไต (Kidney disease)
แคลเซียมในเลือดสูง (Hypercalcemia) หมายถึง ภาวะที่มีเกลือแร่แคลเซียม (Calcium) ในเลือดสูงกว่าค่าปกติของห้องปฏิบัติการนั้นๆโดยทั่วไปคือสูงกว่า 10.5 mg/dL (Milligram/ decilitre) ทั้งนี้ค่าปกติของแคลเซียมในเลือดคือ คือ 8 - 10.5 mg/dL
*อนึ่ง ค่าการตรวจเลือดของแต่ละห้องปฏิบัติจะแตกต่างกันได้แต่ไม่มากนัก
ภาวะแคลเซียมในเลือดสูงเป็นภาวะพบได้บ่อย โดยมีรายงานพบได้ประมาณ 1 - 39 รายต่อประชากร 1,000 คน พบได้ในทุกเพศและทุกวัยแต่จะพบได้สูงขึ้นในผู้สูงอายุ
สาเหตุ
สาเหตุของภาวะแคลเซียมในเลือดสูงมีได้หลากหลายที่พบบ่อยเช่น
- โรคมะเร็งโดยเฉพาะระยะลุกลามแพร่กระจายเข้าสู่กระดูก
- โรคของต่อมพาราไทรอยด์เช่น เนื้องอก
- ผลข้างเคียงจากยาบางชนิดเช่น ยา Lithium
- ภาวะขาดน้ำ
- กินอาหารหรืออาหารเสริมที่มีแคลเซียมสูง*ต่อเนื่อง
- เสริมวิตามิน ดี มากเกินไปเพราะการทำงานของวิตามินดีจะสัมพันธ์กับแคลเซียม
- โรคไตโดยเฉพาะโรคไตเรื้อรังหรือภาวะไตวาย
*อาหารโดยทั่วไปจะมีแคลเซียมต่ำ แต่อาหารที่มีแคลเซียมสูงได้แก่ นมและอาหารที่เป็นผลิตภัณฑ์ของนม (เช่น โยเกิร์ต เนย) ผักใบเขียวเข้ม ปลาซาร์ดีน ปลาซาลมอนสีชมพู และอาหารต่างๆที่เสริมอาหารด้วยแคลเซียม
อาการ
อาการที่พบได้บ่อยจากมีแคลเซียมในเลือดสูงได้แก่
- มักไม่มีอาการถ้าแคลเซียมในเลือดสูงไม่เกิน 12 mg/dL มักมีอาการเมื่อระดับแคลเซียมในเลือดสูงกว่า 12 mg/dL และจะมีอาการรุนแรงเมื่อระดับสูงกว่า 15 mg/dL
- อาการทางสมองเช่น เหนื่อย อ่อนล้า อ่อนเพลีย สับสน โคม่า
- อาการทางไตเช่น ปัสสาวะปริมาณมาก ภาวะขาดน้ำ เกิดนิ่วในไต ไตวาย
- อาการทางระบบทางเดินอาหารเช่น ท้องผูก คลื่นไส้ อาเจียน แผลในกระเพาะอาหาร ตับอ่อนอักเสบ
- อาการทางหัวใจเช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ เป็นลม
การวินิจฉัย
แพทย์วินิจฉัยภาวะแคลเซียมในเลือดสูงได้จากประวัติอาการ ประวัติการเจ็บป่วยทั้งในอดีตและในปัจจุบัน ประวัติการใช้ยาต่างๆ การตรวจร่างกาย และที่สำคัญคือ การตรวจเลือดดูค่าแคลเซียม
การรักษา
แนวทางการรักษาภาวะแคลเซียมในเลือดสูงคือ การรักษาให้ระดับแคลเซียมในเลือดลดต่ำลงเพื่อให้อยู่ในระดับใกล้เคียงกับปกติ ที่สำคัญคือการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำเพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายเกิดภาวะขาดน้ำและการให้ยาต่างๆที่จะช่วยขับแคลเซียมออกจากร่าง กายเช่น ยาขับปัสสาวะ ยาในกลุ่มสเตียรอยด์ Calcitonin และยาที่ช่วยไม่ให้กระดูกปล่อยแคล เซียมออกมามากขึ้น (เช่น ยา Bisphosphonates) และถ้าระดับแคลเซียมในเลือดสูงมากอาจต้องรักษาด้วยการล้างไตร่วมด้วย
นอกจากนั้นคือการรักษาสาเหตุที่จะแตกต่างกันในแต่ละสาเหตุเช่น การผ่าตัดรักษาโรคของต่อมพาราไทรอยด์เมื่อสาเหตุเกิดจากโรคของต่อมนี้ หรือการรักษาโรคมะเร็งเมื่อสาเหตุเกิดจากโรคมะเร็ง เป็นต้น
การพยากรณ์โรค
การพยากรณ์โรคของภาวะแคลเซียมในเลือดสูงจะขึ้นกับสาเหตุเป็นหลัก ถ้าสาเหตุเกิดจากยาหรือจากโรคของต่อมพาราไทรอยด์การพยากรณ์โรคจะดี แต่ถ้าเกิดจากโรคไตหรือโรค มะเร็งการพยากรณ์โรคจะเลวโดยเฉพาะเมื่อสาเหตุเกิดจากโรคมะเร็ง
บรรณานุกรม
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์