article detail

แคลเซียมในเลือดต่ำ (Hypocalcemia)

• โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
• 12 ธันวาคม 2562
• Tweet

• โรคกระดูก (Bone disease)
• โรคหัวใจ โรคหัวใจและหลอดเลือด (Heart disease หรือ Cardiovascular disease)
• โรคไต (Kidney disease)
• โรคกระดูกพรุน โรคกระดูกบาง (Osteoporosis and Osteopenia)
• หัวใจเต้นผิดจังหวะ ภาวะหัวใจเสียจังหวะ (Arrhythmia)
• ยากันชัก ยาต้านชัก (Anticonvulsant drugs)
• ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis)

แคลเซียมในเลือดต่ำ (Hypocalcemia) หมายถึง ภาวะที่มีเกลือแร่ แคลเซียม (Calcium) ในเลือดต่ำกว่าค่าปกติของห้องปฏิบัติการนั้นๆ ในที่นี้คือต่ำกว่า 8 mg/dL (Milligram/deciliter) ทั้งนี้ค่าปกติของแคลเซียมในเลือดในผู้ใหญ่คือ 8 - 10.5 mg/dL

*อนึ่ง ค่าการตรวจเลือดของแต่ละห้องปฏิบัติการ แตกต่างกันได้ แต่ไม่มากนัก

ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำเป็นภาวะพบได้เรื่อยๆไม่บ่อยนัก ซึ่งสถิติที่แท้จริงยังไม่มีราย งาน แต่การศึกษาในผู้ป่วยที่รักษาอยู่ในหอผู้ป่วยวิกฤต (Intensive care unit, ICU) ของ โรงพยาบาลต่างๆ รายงานพบภาวะนี้ได้ประมาณ 15 - 88% ภาวะนี้พบได้ทุกอายุและทุกเพศ

สาเหตุ

สาเหตุของภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำมีได้หลากหลาย ที่พบบ่อย เช่น

• โรคไต
• ร่างกายได้รับวิตามิน ดี และ/หรือแมกนีเซียมต่ำ เช่น จากการบริโภคสารอาหารทั้ง 2 ชนิดนี้ในปริมาณน้อย หรือมีโรคที่ทำให้ร่างกายดูดซึมสารอาหารนี้ได้น้อย เช่น ลำไส้อักเสบเรื้อรัง
• ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาระบาย/ยาแก้ท้องผูก, ยา Rifampin,ยากันชักยาต้านชัก
• โรคตับอ่อนอักเสบ
• โรคของต่อมพาราไทรอยด์

อาการ

อาการที่พบได้บ่อยจากมีแคลเซียมในเลือดต่ำได้แก่

• ไม่มีอาการ ถ้าแคลเซียมในเลือดต่ำเพียงเล็กน้อย
• เครียด หรือ ซึมเศร้า
• ความดันโลหิตต่ำ
• กล้ามเนื้อหดเกร็งโดยเฉพาะกล้ามเนื้อ มือ เท้า
• ชามือ เท้า ริมฝีปาก รอบๆปาก
• อาจมีจุดเลือดออกจุดเล็กๆกระจายตามผิวหนังทั่วตัวหรือเกิดห้อเลือดได้
• ถ้าแคลเซียมในเลือดต่ำมาก อาจเกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะและ/หรือกล้ามเนื้อกล่องเสียงหดเกร็งจนเกิดหายใจลำบาก ซึ่งทั้ง 2 กรณีเป็นอันตรายถึงเสียชีวิต (ตาย) ได้
• ชัก
• โรคกระดูกพรุนเมื่อแคลเซียมในเลือดต่ำเรื้อรัง

การวินิจฉัย

แพทย์วินิจฉัยภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำได้จาก

• ประวัติอาการผู้ป่วย
• ประวัติการเจ็บป่วยทั้งในอดีตและในปัจจุบัน
• ประวัติการใช้ยาต่างๆ
• การตรวจร่างกาย และ
• ที่สำคัญคือ การตรวจเลือดดูค่าแคลเซียม

การรักษา

แนวทางการรักษาภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำคือ

• การชดเชยให้ร่างกาย/เลือดมีค่าแคลเซียมปกติด้วยการให้ยาแคลเซียมทางหลอดเลือดดำ เช่นยา Calcium gluconate
• เสริมอาหารด้วยยาแคลเซียมเม็ด เช่นยา Calcium bicarbonate
• แนะนำบริโภคอาหารที่มีแคลเซียมสูง*
• นอกจากนั้นคือ การรักษาสาเหตุที่จะแตกต่างกันไป ขึ้นกับแต่ละสาเหตุ เช่น การรักษาโรคลำไส้อักเสบเรื้อรังเมื่อสาเหตุเกิดจากลำไส้อักเสบเรื้อรัง เป็นต้น

*อาหารโดยทั่วไปจะมีแคลเซียมต่ำ แต่อาหารที่มีแคลเซียมสูงได้แก่

• นม และอาหารที่เป็นผลิตภัณฑ์ของนม เช่น โยเกิร์ต เนย
• ผักทุกชนิดที่ใบเขียวเข้ม
• ปลาซาร์ดีน
• ปลาซาลมอนสีชมพู
• อาหารต่างๆที่เสริมอาหารด้วยแคลเซียม

การพยากรณ์โรค

การพยากรณ์โรคของภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำจะขึ้นกับสาเหตุ เช่น ถ้าสาเหตุเกิดจากการบริโภคสารอาหารที่มีแคลเซียมต่ำ การพยากรณ์โรคจะดีกว่าที่สาเหตุเกิดจากโรคไตมาก แต่โดยทั่วไปแพทย์มักรักษาควบคุมภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำได้เสมอ

บรรณานุกรม

1. https://emedicine.medscape.com/article/241893-overview#showall [2019,Nov23]
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Hypocalcaemia [2019,Nov23]
3. https://www.drugs.com/cg/hypocalcemia.html [2019,Nov23]