สาระน่ารู้จากหมอตา ตอน การตรวจ OCT ทำอย่างไร

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
  • 10 ตุลาคม 2562
  • Tweet
เรื่องน่ารู้จากหมอตา-91

      

      มีผู้ป่วยบางท่านมารับการตรวจตา พบมีปัญหาของจอตาส่วนหลัง แล้วหมอสั่งให้ตรวจ OCT เพิ่มเติมแล้ว OCT นี้ตรวจอะไร ผู้ป่วยต้องทำตัวอย่างไรบ้าง มีการฉีดยาหรือเจ็บปวดไหม

      OCT ย่อมาจาก Optical coherence tomography เป็นการตรวจด้วยเครื่องซึ่งวิเคราะห์จอตาด้านหลังและขั้วประสาทตา (posterior pole) โดยใช้วิธี scan ด้วยเครื่องประกอบด้วยแสงเลเซอร์ ถ่ายภาพตัดขวางพื้นผิวจอตา (imaging) โดยกำเนิดแสงเป็น super luminescent diode (SLD) ที่มีคลื่นแสงไม่ต่ำกว่า 840 นานอมิเตอร์ จึงเป็นคลื่นแสงใกล้ และ infrared (near and infrared) วัดลำแสงที่สะท้อนกลับ สามารถบอกถึงความหนาและพยาธิสภาพของจอตาส่วนหลัง และขั้วประสาทตาได้ละเอียด เป็นขนาดไมครอน เป็นการตรวจที่

      - ไม่มีการแตะต้องตา ไม่ต้องหยอดยาชา (ในผู้ป่วยบางรายอาจต้องขยายม่านตาเล็กน้อย)

      - แหล่งกำเนิดแสงเป็น infrared

      - วัดปริมาณ (intensity) ของลำแสงที่สะท้อนกลับ โดยกำหนดเป็นสีแดง ในกรณีที่มีความเข้มข้นของลำแสงมาก (hyperreflectivity) และสีฟ้าในกรณีเข้มข้นน้อย (hyporeflectivity)

      การแปลผลอาจเป็น

      1. Hyperreflectivity เช่น มี cotton wool, ERM, intraretinal haemorrhage, CNV, scan เป็นต้น

      2. Abnormal hyporeflectivity เช่น cystoid macular edema, serous retinal detachment

      3. บอกถึงมีการดึงรั้งของ vitreous (Vitreo-retinal traction)

      วินิจฉัยโรคอะไรได้บ้าง การตรวจ OCT ให้ความชัดเจนในการ

      1. Macular hole ทั้ง true และ pseudohole

      2. macular edema บอกได้ถึงปริมาณหรือขนาดบวม

      3. diabetic retinopathy

      4. RPE detachment

      5. choroidal neovascular membrane

      6. abnormal vitreo-retinal surface

      7. vitreous traction

      8. AMD

      9. ติดตามผลการรักษา เช่น วัดว่ามี macular บวมลดลงหลังการรักษาหรือไม่

      ป็นต้น

      อย่างไรก็ตาม การตรวจด้วย OCT อาจมีข้อจำกัดคือทำไม่ได้ หรือได้ผลไม่ชัดเจน เนื่องจากต้องอาศัยแสงผ่านเข้าไปในตา จึงไม่เหมาะกับภาวะ

      - กระจกตาบวม

      - ต้อกระจกที่หนา

      - น้ำวุ้นตาขุ่น

      - ตาแห้ง

      - ม่านตาเล็ก

      - ผู้ป่วยกลอกตาไปมา

      - ผู้ป่วยที่มีลูกตาสั่น

      - ตรวจได้เฉพาะบริเวณ posterior pole

      ผู้ป่วยต้องทำอย่างไรบ้าง

      - เป็นการตรวจที่ไม่เกิดอาการเจ็บแต่อย่างใด

      - ผู้ป่วยนั่งหน้าเครื่องตรวจ ตานิ่งไม่กลอกตาไปมา ไม่ขยับตัว

      - เครื่องจะ scan โดยไม่มีอะไรถูกตา

      - ผู้ป่วยบางรายอาจต้องขยายม่านตาช่วยเพื่อให้ได้ภาพที่ชัดเจน

      - ใช้เวลาทำเพียง 5-10 นาที