เมทอกเซตามีน (Methoxetamine)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 19 มีนาคม 2561
- Tweet
- บทนำ
- สรรพคุณของเมทอกเซตามีนมีอะไรบ้าง?
- กลไกการออกฤทธิ์ของเมทอกเซตามีนเป็นอย่างไร?
- รูปแบบการจัดจำหน่ายของเมทอกเซตามีนมีอะไรบ้าง?
- ผลข้างเคียงหรืออาการพิษของเมทอกเซตามีนมีอะไรบ้าง?
- ชื่อเรียกของเมทอกเซตามีนที่มีการลักลอบจำหน่ายมีอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- เคตามีน (Ketamine)
- เอนเอ็มดีเอ รีเซพเตอร์ แอนตาโกนิสต์ (NMDA receptor antagonist)
- สารหลอนประสาท (Hallucinogen)
- ยากระตุ้นความบันเทิง (Recreational drug)
- Serotonin reuptake inhibitor
บทนำ
ยา/สารเมทอกเซตามีน(Methoxetamine เขียนย่อว่า MXE) เป็นอนุพันธ์หนึ่งของยาKetamine ทางคลินิกใช้เป็นยาสลบช่วยสงบประสาท โดยมีกลไกการออกฤทธิ์ในลักษณะที่เรียกว่า เอนเอ็มดีเอ รีเซพเตอร์ แอนตาโกนิสต์(NMDA receptor antagonist หรือ The N-methyl-D-aspartate receptor antagonist) ยาชนิดนี้ได้ถูกลักลอบใช้เป็นยากระตุ้นความบันเทิง(Recreational drug) และใช้เป็นยาหลอนประสาท แบบไซเคเดลิก(Psychedelic drug) โดยผู้เสพจะสูญเสียความรู้สึกความเป็นตัวเอง มีฤทธิ์คลายอารมณ์ซึมเศร้า กระตุ้นให้มีความรู้สึกเคลิบเคลิ้ม อย่างไรก็ตามผู้ที่เสพยานี้ อาจมีอาการ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย และหัวใจเต้นเร็ว ร่วมด้วยเช่นกัน
ยาเมทอกเซตามีนเป็นยาที่มีฤทธิ์ทำให้สลบ ส่งผลกระทบต่อระบบประสาท และการทำงานของหัวใจ ประกอบกับการใช้ยานี้ต้องเป็นไปด้วยความระมัดระวัง การศึกษาความเป็นพิษที่เกิดต่อมนุษย์ยังต้องอาศัยสถิติทางคลินิกและใช้เวลาอีกยาวนานจึงจะได้ข้อสรุปที่ชัดเจน แต่ขณะเดียวกันมีรายงานว่า ผู้ที่ลักลอบเสพยาเมทอกเซตามีนเกินขนาด เสียชีวิตด้วยภาวะ สมองขาดออกซิเจนด้วยมีปริมาณเลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ เกิดอาการหัวใจขาดเลือดและหลอดเลือดแดงใหญ่ที่ไปเลี้ยงไตตีบตัน ผู้ที่เสพยาจะมีอาการทุกข์ทรมานก่อน ที่จะเสียชีวิต
เพื่อเป็นการป้องกันการลักลอบใช้ยาเมทอกเซตามีนอย่างผิดวัตถุประสงค์ตลอดจนกระทั่งปิดเส้นทางการผลิตและจัดจำหน่าย องค์การอนามัยโลกจึงประกาศ ระงับการใช้ยาเมทอกเซตามีนในหัตถการทางคลินิก ส่งผลให้หลายประเทศทั่วโลก ประกาศให้ยานี้เป็นยาผิดกฎหมายหรือเป็นยาเสพติดให้โทษ ผู้ใดทำการผลิตหรือจัดจำหน่ายจะต้องได้รับโทษสถานหนัก
สรรพคุณของเมทอกเซตามีนมีอะไรบ้าง?
วัตถุประสงค์เริ่มแรกของการสังเคราะห์ยา/สารเมทอกเซตามีนเพื่อใช้เป็นยาสลบสำหรับทำหัตถการผ่าตัด ยาชนิดนี้มีการออกฤทธิ์คล้ายกับยา Ketamine แต่ด้วยคุณสมบัติที่ทำให้เกิดอารมณ์เคลิบเคลิ้มและหลอนประสาท จึงมีบุคคลบางกลุ่มนำยาชนิดนี้มาใช้ อย่างผิดวัตถุประสงค์ทางคลินิก เช่น ใช้เป็น ยากระตุ้นความบันเทิง ยาหลอนประสาท ส่งผลให้มีการเสพยาอย่างต่อเนื่อง ประกอบกับมีข้อมูลเสียชีวิตกับบุคคลที่เสพยานี้ หลายประเทศจึงประกาศให้ยาเมทอกเซตามีนเข้าข่ายยาเสพติดหรือเป็นยาผิดกฎหมาย และไม่มีการใช้ทางคลินิกอีกต่อไป
กลไกการออกฤทธิ์ของเมทอกเซตามีนเป็นอย่างไร?
ยา/สารเมทอกเซตามีน มีกลไกการออกฤทธิ์ในสมองบริเวณตัวรับ(Receptor) ชื่อ NMDA receptor โดยตัวยาจะยับยั้งการทำงานของสารสื่อประสาทชนิด Glutamate ทำให้เกิดการระงับความรู้สึกเจ็บปวด นอกจากนี้ ยาเมทอกเซตามีนยังออกฤทธิ์ยับยั้งการดูดคืนกลับของสารสื่อประสาทประเภทเซโรโทนิน/Serotonin (Serotonin reuptake inhibitor) ทำให้ปริมาณเซโรโทนินในสมองเพิ่มมากขึ้นจนส่งผลให้ลดอาการซึมเศร้า อาการวิตกกังวล การใช้อย่างถูกต้องตามหลักการแพทย์แผนปัจจุบันเท่านั้น จึงจะส่งผลดีและก่อให้เกิดประโยชน์ต่อผู้ที่ได้รับยาชนิดนี้มากที่สุด
รูปแบบการจัดจำหน่ายของเมทอกเซตามีนมีอะไรบ้าง?
รูปแบบการจัดจำหน่ายของยาเมทอกเซตามีน เช่น
- ยาฉีดที่ถูกออกแบบมาเพื่อใช้ในห้องผ่าตัด แต่ถูกระงับการผลิตเพื่อตัดเส้นทาง การนำมาใช้แบบผิดวัตถุประสงค์
- ยาผงที่เป็นการลักลอบผลิตเพื่อใช้เสพในลักษณะของยาเสพติด
ผลข้างเคียงหรืออาการพิษของเมทอกเซตามีนมีอะไรบ้าง?
ยาเมทอกเซตามีนสามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา(ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)หรือพิษต่อการทำงานในระบบอวัยวะต่างๆของร่างกายดังนี้ เช่น
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น ส่งผลให้พูดไม่ชัด มีไข้ กดสมอง ทำให้หมดสติ และมีอาการโคม่า
- ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น หัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตสูง
- ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น ก้าวร้าว เห็นภาพหลอน รู้สึกสับสน วิตกกังวล
- ผลต่อตา: เช่น มีอาการตากระตุก รูม่านตาขยาย
- ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น การทำงานของทางเดินปัสสาวะผิดปกติ และ สามารถตรวจพบเมทอกเซตามีนได้จากปัสสาวะ
ชื่อเรียกของเมทอกเซตามีนที่มีการลักลอบจำหน่ายมีอะไรบ้าง?
การจำหน่ายยา/สารเมทอกเซตามีนในตลาดมืด ได้ใช้ชื่อการค้าเป็นจำนวนมาก อาจใช้เรียกเป็นชื่อที่มีความหมายหรือใช้อักษรย่อต่างๆดังต่อไปนี้ เช่น Hypnotic, Jipper, Kmax, Kwasqik, Legal, Ketamine, Lotus, MA, Magic, MEX, Mexxy, Minx, M-ket, MXE, Panoramix, Roflcoptr, Special K, Special M, X Ultraviolet และ Zeolite
บรรณานุกรม
- http://www.who.int/medicines/areas/quality_safety/4_22_review.pdf [2018,March3]
- https://drugabuse.com/library/effects-methoxetamine/ [2018,March3]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Methoxetamine [2018,March3]
- http://www.who.int/medicines/access/controlled-substances/5.9_Methoxetamine_CRev.pdf [2018,March3]
