เฟนฟลูรามีน (Fenfluramine)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 7 กุมภาพันธ์ 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ: คือ ยาอะไร?

ยาเฟนฟลูรามีน (Fenfluramine) คือ ยาลดน้ำหนัก โดยมีกลไกการออกฤทธิ์ที่สมอง ตัวยาจะทำให้ร่างกายหลั่งสารสื่อประสาทที่มีชื่อว่า Serotonin ออกมาซึ่งจัดเป็นสารสื่อประ สาทที่มีอิทธิพลต่ออารมณ์และความอยากอาหาร รูปแบบของยาแผนปัจจุบันของยานี้ที่เคยผลิตจะเป็นยาชนิดรับประทาน

หลังจากยาเฟนฟลูรามีนถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด ตัวยาจะอยู่ภายในร่างกายได้นานถึงประ มาณ 20 ชั่วโมงก่อนที่จะถูกกำจัดออกจากร่างกายทางปัสสาวะเป็นปริมาณครึ่งหนึ่งหรือ 50% ของปริมาณยาในกระแสเลือด

ยาเฟนฟลูรามีน เคยถูกวางจำหน่ายในสหรัฐอเมริกาตั้งแต่ ปี ค.ศ. 1973 (พ.ศ. 2516) และ 24 ปีต่อมาได้ถูกเพิกถอนการใช้ ทั้งนี้มาจากเหตุผลทางคลินิกพบว่า เฟนฟลูรามีนทำให้เกิดความ เป็นพิษต่อลิ้นหัวใจ (อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง โรคลิ้นหัวใจ) กระตุ้นให้ความดันหลอดเลือดปอดสูงขึ้น รวมถึงเกิดมีภาวะที่เรียกว่า Cardiac fibrosis (ภาวะเกิดพังผืดกับลิ้นหัวใจ)

การใช้ยาเฟนฟลูรามีน จะถูกใช้เพื่อการลดน้ำหนักเพียงระยะเวลาสั้นๆ 1 - 2 สัปดาห์ โดยประมาณ ผู้ที่รับประทานยานี้จะรู้สึกเบื่ออาหารและรับประทานอาหารน้อยลง ส่งผลให้ร่างกาย ดึงไขมันที่สะสมออกมาเผาผลาญจนทำให้น้ำหนักตัวลดลงในที่สุด

ประสิทธิภาพของ ยาเฟนฟลูรามีน จะเห็นผลเร็วภายในสัปดาห์แรกที่ใช้ยา แต่ด้วยผลข้างเคียงที่รุนแรง ประเทศไทยโดยคณะกรรมการอาหารและยาก็ได้เพิกถอนทะเบียนของยาเฟนฟลูรามีนตั้งแต่ปี พ.ศ. 2543 เป็นต้นมา

อนึ่งยาชื่อการค้าในต่างประเทศของยาตัวนี้ เช่น Ponderax, Adifax

เฟนฟลูรามีนมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ)รักษาโรคอะไร?

เฟนฟลูรามีน

ยาเฟนฟลูรามีนมีสรรพคุณรักษา/ข้อบ่งใช้:

  • ใช้เป็นยาลดน้ำหนัก/ ยาลดความอ้วน

เฟนฟลูรามีนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเฟนฟลูรามีน เป็นตัวยาที่มีสูตรโครงสร้างใกล้เคียงกับสาร Amphetamine แต่การใช้ยาเฟนฟลูรามีนในขนาดของการรักษาจะทำให้รู้สึกง่วงนอนมากกว่าที่จะกระตุ้นสมองให้ตื่นตัวเหมือน Amphetamine

ยาเฟนฟลูรามีนมีกลไกการออกฤทธิ์ต่อสมอง โดยกระตุ้นให้มีการหลั่งสารสื่อประสาทที่มีชื่อ ว่า Serotonin ส่งผลให้รู้สึก เบื่ออาหาร รับประทานน้อยลง จนเป็นเหตุให้น้ำหนักลดลงในที่สุด

เฟนฟลูรามีนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเฟนฟลูรามีนมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

  • เป็นยาเม็ดชนิดรับประทาน ขนาด 20 มิลลิกรัม/เม็ด

เฟนฟลูรามีนมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาเฟนฟลูรามีนมีขนาดรับประทาน เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทานครั้งละ 20 มิลลิกรัมวันละ 3 ครั้งก่อนอาหาร หากจำเป็นแพทย์อาจเพิ่มขนาดรับประทานเป็นครั้งละ 40 มิลลิกรัมวันละ 3 ครั้ง ขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 120 มิลลิกรัม/วัน
  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): โดยทั่วไปห้ามใช้ยานี้ในเด็ก แต่หากมีความจำเป็นแพทย์ผู้รักษาอาจพิจารณาการใช้ยานี้ในเด็กเป็นกรณีๆไป

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาเฟนฟลูรามีน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และ เภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/ หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเฟนฟลูรามีนอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาเฟนฟลูรามีน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

เฟนฟลูรามีนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเฟนฟลูรามีน สามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • มีอาการง่วงนอน
  • ท้องเสีย
  • ปากคอแห้ง
  • วิงเวียน
  • รู้สึกสับสน
  • ปวดหัว
  • ซึมเศร้า
  • วิตกกังวล
  • หงุดหงิด
  • นอนไม่หลับ
  • อ่อนเพลีย
  • ความต้องการทางเพศลดลง
  • พูดจาไม่ชัด
  • ตาพร่า
  • มีเหงื่อออกมาก
  • หนาวสั่น
  • ปัสสาวะขัด
  • ปวดปัสสาวะบ่อย
  • ชีพจรเต้นผิดจังหวะ
  • ความดันโลหิตต่ำหรือไม่ก็ความดันโลหิตสูง
  • เป็นลม
  • ระคายเคืองตา
  • ความดันของหลอดเลือดแดงในปอดสูง
  • อาจพบลมพิษ
  • ปวดกล้ามเนื้อ
  • มีไข้
  • เกิดผื่นคันและรู้สึกแสบร้อนตามผิวหนัง
  • เจ็บหน้าอก
  • การรับรสชาติอาหารเปลี่ยนไป

****อนึ่ง สำหรับผู้ที่ได้รับเฟนฟลูรามีนเกินขนาด: จะมีอาการ เช่น

  • กระสับกระส่าย
  • ง่วงนอน
  • รู้สึกสับสน
  • ใบหน้าแดง
  • ตัวสั่น
  • มีไข้
  • เหงื่อออกมาก
  • ปวดท้อง
  • หายใจถี่และเร็ว
  • รูม่านตาขยาย
  • ตากระตุก
  • หัวใจเต้นเร็ว
  • เกิดอาการชัก
  • มีภาวะโคม่า
  • หัวใจผิดจังหวะ
  • หัวใจหยุดเต้น

***หากพบอาการดังกล่าว ควรต้องรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน

มีข้อควรระวังการใช้เฟนฟลูรามีนอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเฟนฟลูรามีน เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับ เด็ก ผู้สูงอายุ สตรีตั้งครรภ์ และ สตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานเพิ่มหรือใช้ยานานเกินจากคำสั่งของแพทย์
  • ห้ามใช้กับผู้ป่วยโรคหัวใจชนิดต่างๆ ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง รวมถึงผู้ป่วยที่มี ความดันหลอดเลือดปอดสูงผิดปกติ
  • หากใช้ยานี้ขนาดสูงสุดแล้วภาวะการลดน้ำหนักไม่ดีขึ้น ห้ามปรับขนาดรับประทานเพิ่มโดยเด็ดขาด ให้หยุดการใช้ยานี้แล้วกลับมาปรึกษาแพทย์เพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา
  • ยานี้อาจทำให้มีอาการง่วงนอน ผู้ที่ได้รับยานี้จึงควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยวดยานพาหนะใดๆ หรือเลี่ยงการทำงานกับเครื่องจักรต่างๆเพราะจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเฟนฟลูรามีนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิดและสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เฟนฟลูรามีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเฟนฟลูรามีนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้ามใช้ยาเฟนฟลูรามีน ร่วมกับ ยา 5-Hydroxytryptophan ด้วยจะก่อให้เกิด กลุ่มอาการเซโรโทนิน (Serotonin syndrome) ติดตามมา
  • ห้ามใช้ยาเฟนฟลูรามีน ร่วมกับยา Phentermine, Phenylpropanolamine ด้วยจะก่อให้เกิดปัญหาต่อการทำงานของหัวใจโดยมีอาการ เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก วิงเวียน เป็นลม ขาและเท้าบวม
  • การใช้ยาเฟนฟลูรามีน ร่วมกับยา Bupropion อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดอาการชัก เพื่อป้องกันภาวะดังกล่าวควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
  • การใช้ยาเฟนฟลูรามีน ร่วมกับยา Ibuprofen อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเลือดออกง่าย หากไม่มีความจำเป็นใดๆควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน

ควรเก็บรักษาเฟนฟลูรามีนอย่างไร?

ควรเก็บยาเฟนฟลูรามีน:

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิห้องที่เย็น
  • ไม่เก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อน และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ยาเฟนฟลูรามีนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเฟนฟลูรามีน มียาชื่อการค้าอื่น และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Pondimin (พอนดิมิน) Robins Pharm

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Fenfluramine [2021,Feb6]
  2. https://www.drugs.com/imprints/ahr-6447-2342.html [2021,Feb6]
  3. https://www.rxlist.com/pondimin-drug.htm [2021,Feb6]
  4. https://www.drugs.com/drug-interactions/fenfluramine-index.html?filter=3&generic_only= [2021,Feb6]
  5. http://www.drugs.com/drug-interactions/fenfluramine-index.html?filter=3&generic_only= [2021,Feb6]