เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ (Benzoyl peroxide)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 6 ตุลาคม 2557
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ (Benzoyl peroxide) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่วงการแพทย์นำมาใช้เป็นยาทารักษาสิว นอกจากนี้มีการนำไปใช้ในวงการเครื่องสำอางเพื่อฟอกสีผม ฟอกสีฟัน เป็นต้น องค์การอนามัยโลกจัดเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์เป็นยาที่มีความจำเป็นขั้นพื้นฐานและควรมีใช้ในระบบสาธารณสุขของประเทศ ในบางอุตสาหกรรมจัดเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์เป็นวัตถุอันตรายที่มีฤทธิ์ก่อให้เกิดการระเบิดและมีฤทธิ์กัดกร่อนได้ การนำมาใช้กับมนุษย์จึงมีการเจือจางให้อยู่ในขั้นที่ปลอดภัย แล้วจึงนำไปผสมเป็นยารักษาโรค หรือเป็นส่วนผสมในเครื่องสำอาง การเลือกใช้ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ควรต้องได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนซื้อทุกครั้ง

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีสรรพคุณดังนี้

  • ใช้ทารักษาสิวบริเวณใบหน้าและผิวหนังส่วนอื่น
  • ใช้ทารักษาแผลผิวหนังที่เกิดจากการไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงผิวหนังบริเวณนั้นๆไม่ดีพอ (Stasis ulcer)

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีกลไกการออกฤทธิ์ โดยทำให้เกิดการลอกของผิวหนังอย่างค่อยเป็นค่อยไป ร่วมกับฤทธิ์ในการต้านเชื้อแบคทีเรียโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับเชื้อแบคทีเรียกลุ่ม S.epider midis และ P. acne ซึ่งเป็นสาเหตุของสิว

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายดังนี้

  • รูปแบบยาเจล ขนาดความเข้มข้น 2.5%, 5% และ 10%
  • รูปแบบยาครีม ขนาดความเข้มข้น 4%
  • รูปแบบยาเจลผสมยาต้านแบคทีเรียสำหรับทาผิวหนัง

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีวิธีการใช้อย่างไร?

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีวิธีการใช้ดังนี้

ก. สำหรับรักษาสิว: ทายาขนาดความเข้มข้น 2.5% - 10% วันละ 1 - 2 ครั้ง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการรักษาอาจใช้ยาที่มีส่วนผสมของยาต้านเชื้อแบคทีเรียร่วมด้วย

ข. สำหรับทารักษาแผลผิวหนัง (Stasis ulcer): ทายาชนิดโลชั่นที่ความเข้มข้น 20% ทุกๆ 8 - 12 ชั่วโมง

*****หมายเหตุ:

  • ไม่ควรใช้ยานี้ทาในปริมาณมากเกินไปเพราะอาจก่อการระคายผิวได้
  • ทายาเฉพาะบริเวณรอยโรค ระมัดระวังไม่ให้เข้า ตา ปาก ช่องจมูก เพราะจะทำให้เกิดการระคายเคืองได้
  • ระมัดระวังไม่ให้ถูกผมเพราะอาจกัดสีผมได้

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทาเฉพาะที่ชนิดใดหรือไม่
  • มีโรคผิวหนังชนิดเรื้อรังอื่นๆร่วมด้วยหรือไม่ รวมถึงระยะเวลาของอาการโรค เป็นมานานกี่วัน

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์สามารถทำให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง) ดังนี้ เช่น ใน บริเวณที่ทายาอาจมีภาวะผิวแห้งและรู้สึกคันหรือระคายเคือง หากไปสัมผัสกับผมหรือเสื้อผ้าอาจทำให้มีรอยด่างขาว บริเวณที่ใช้ยาเกิดรอยด่างมีผื่นคันหรือมีอาการบวมในบริเวณที่ทายา

มีข้อควรระวังการใช้เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ดังนี้

  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่แพ้เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์
  • หยุดใช้ยานี้ทันทีหากพบว่ามีอาการระคายเคืองรุนแรงเกิดขึ้น
  • ระวังมิให้ยาเข้าปากและตาหรือบริเวณผิวที่มีลักษณะอ่อนบาง
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง

ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิดควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นดังนี้ คือ เมื่อใช้ยานี้ร่วมกับครีมกันแดดที่มีสาร PABA (Para-aminobenzoic acid) อาจก่อให้เกิดจุดด่างขาวบนเสื้อผ้าที่ไปสัมผัสกับยาและสารกันแดดดังกล่าว

ควรเก็บรักษาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์อย่างไร

สามารถเก็บยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ในอุณหภูมิห้อง บรรจุในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

เบนโซอิลเปอร์ออกไซด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเบนโซอิลเปอร์ออกไซด์ที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Acnexyl (แอคเนซิล) Pharmasant Lab
Aczee (แอคซี) Zee Lab
Benzac AC (เบนแซค เอซี) Galderma
Brevoxyl (บรีโวซิล) Stiefel
Duac Once Daily Gel (ดูแอค วันส์ เดย์ลี เจล) Stiefel
Enzoxid (เอ็นโซซิด) Zyg Pharma
Epiduo (แอพิดูโอ) Galderma
Panoxyl (แพน็อกซิล) Stiefel

บรรณานุกรม

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Benzoyl_peroxide [2014,Aug23]
2 http://www.mims.com/USA/Drug/info/benzoyl%20peroxide/?type=full&mtype=generic#Dosage [2014,Aug23]
3 http://www.mims.com/THAILAND/Home/GatewaySubscription/?generic=benzoyl+peroxide [2014,Aug23]
4 http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=benzoyl%20peroxide [2014,Aug23]
5 http://www.healthcentral.com/skin-care/r/medications/benzoyl-peroxide-top-1344/dosage [2014,Aug23]