เบนซ์ไฮโดรโคโดน (Benzhydrocodone)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 17 กรกฎาคม 2562
- Tweet
- บทนำ
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?
- หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้เบนซ์ไฮโดรโคโดนอย่างไร?
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษาเบนซ์ไฮโดรโคโดนอย่างไร?
- เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีชื่ออื่นอีกไหม?ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- กลุ่มยาแก้ปวดและยาพาราเซตามอล (Analgesics and Paracetamol)
- ยาเสพติด (Narcotic drug)
- ประเภทยาเสพติดให้โทษ ยาเสพติด (Illegal drugs)
- ไฮโดรโคโดน (Hydrocodone)
- กรดเบนโซอิก (Benzoic acid)
- Acetaminiphen
บทนำ
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน (Benzhydrocodone) เป็นยาประเภทโอปิออยด์โปรดรัก (Opioid prodrug) หมวดมอร์ฟิแนน (Morphinan class) โดยมีโครงสร้างทางเคมีของสารประกอบไฮโดรโคโดน (Hydrocodone) ร่วมกับ กรดเบนโซอิก(Benzoic acid) เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีฤทธิ์เป็นยาแก้ปวดระดับรุนแรงแบบเฉียบพลัน ซึ่งในสูตรตำรับจะมี ตัวยา Acetaminophen (Paracetamol) ผสมร่วมเข้าไปด้วย รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยานี้เป็นแบบรับประทานและใช้ชื่อยาการค้าว่า ‘Apadaz’
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน ถูกจัดให้เป็นยาที่มีความเสี่ยงต่อการนำไปใช้อย่างผิดวัตถุประสงค์ ทำให้ทางคลินิกกำหนดไม่ให้ใช้ยาชนิดนี้นานเกิน 14 วัน
สำหรับผู้ที่รับประทานยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนเป็นเวลาต่อเนื่องนานๆ จะเกิดภาวะเสพติดโดยแสดงออกมาด้วยอาการ กระสับกระส่าย มีน้ำตาไหล น้ำมูกมาก หาวบ่อย ตัวสั่น เหงื่อออกมาก ปวดกล้ามเนื้อ รูม่านตาขยาย *และอาการอาจแย่ไปกว่านี้ อาทิ มีความวิตกกังวลเพิ่มขึ้น ปวดหลัง ปวดข้อ คลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตสูงขึ้น อัตราการเต้นของหัวใจและการหายใจเร็วขึ้น ****ผู้ป่วยด้วยอาการข้างต้นต้องรีบเข้ามารับการรักษาที่สถานพยาบาล/โรงพยาบาล แพทย์จะดูแลตามอาการและปรับลดขนาดการใช้ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนเพื่อป้องกันภาวะถอนยา
***นอกจากนี้ ผู้ที่ได้รับยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนนี้เกินขนาด อาจมีอาการหายใจไม่ออก/หายใจลำบาก ง่วงนอนจนถึงขั้นมีอาการเบลอ(Blur)หรือเข้าขั้นโคม่า ตัวเย็น รูม่านตาหดตัว ผู้ป่วยบางรายอาจมีภาวะปอดบวมน้ำ และกรณีมีอาการรุนแรงมากอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ การช่วยเหลือผู้ป่วยกรณีนี้ คือ ต้องรีบนำผู้ป่วยส่งสถานพยาบาลที่ใกล้บ้านโดยทันที/ฉุกเฉิน
จากผลกระทบมากมายดังกล่าว การใช้ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนกับสตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และเด็ก จึงถือเป็นเรื่องต้องห้าม และเพื่อความปลอดภัยต่อชีวิต การใช้ยาแก้ปวดใดๆ ผู้บริโภคสามารถขอคำปรึกษาจากแพทย์หรือเภสัชกรประจำร้านขายยาใกล้บ้านได้ตลอดเวลา
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เพื่อ
- ใช้บรรเทาอาการปวดระดับขั้นรุนแรง โดยไม่สามารถใช้ยาแก้ปวดทั่วไปในการรักษา
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน เป็นยาประเภทโปรดรัก(Prodrug) ตัวยาจะถูกเอนไซม์ในลำไส้เปลี่ยนโครงสร้างเป็นยาไฮโดรโคโดน (Hydrocodone) เมื่อดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด ตัวยาไฮโดรโคโดนจะเข้าจับและออกฤทธิ์บริเวณตัวรับ(Receptor)ที่ชื่อ mu-opioid receptor และก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสัญญาณประสาทที่สมองและไขสันหลังเป็นผลให้ความรู้สึกเจ็บปวดบรรเทาเบาบางลง ยานี้สามารถออกฤทธิ์ได้ยาวนานประมาณ 4.5 ชั่วโมงก่อนที่จะถูกขับทิ้งไปกับปัสสาวะ
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนมีรูปแบบการจัดจำหน่ายเป็น
- ยาเม็ดชนิดรับประทาน ที่ประกอบด้วยตัวยา Benzhydrocodone 6.12 มิลลิกรัม ร่วมกับยา Acetaminophen 325 มิลลิกรัมต่อเม็ด
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีขนาดรับประทานอย่างไร?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน มีขนาดรับประทานสำหรับบำบัดอาการปวดแบบเฉียบพลันระดับรุนแรง เช่น
- ผู้ใหญ่: รับประทานยา 1–2 เม็ด ทุกๆ 4 – 6 ชั่วโมง
- เด็ก: ห้ามรับประทานยานี้
อนึ่ง:
- ห้ามรับประทานยานี้เกิน 12 เม็ด/วัน
- ห้ามใช้ยานี้ติดต่อกันเกิน 14 วัน
*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร เช่น
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
- มีโรคประจำตัวต่างๆ เช่น โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตต่ำ โรคหืด รวมทั้ง กำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนอาจส่งผลให้อาการของ โรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆ ที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจน ก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
กรณีลืมรับประทานยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน สามารถรับประทานทันทีที่นึกขึ้นได้ หากเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ห้ามเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2 เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติเท่านั้น
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน สามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกาย เช่น
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้อาเจียน ท้องผูกหรือท้องเสีย ปวดท้อง ท้องอืด แน่นท้อง เกิดภาวะกรดไหลย้อน
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น ปวดศีรษะ วิงเวียน ง่วงนอน ตัวสั่น รู้สึกอ่อนแรง
- ผลต่อสภาพทางจิตใจ: เช่น อาจมีอาการวิตกกังวล
- ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการหายใจไม่ออก/หายใจลำบาก น้ำมูกไหล
- ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น ความดันโลหิตต่ำ ใบหน้าแดง
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น มีอาการผื่นคัน
มีข้อควรระวังการใช้เบนซ์ไฮโดรโคโดนอย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน เช่น
- ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้
- ห้ามใช้ยานี้กับ สตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และเด็ก
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วย โรคความดันโลหิตต่ำ ผู้ป่วยโรคหืด
- ห้ามปรับขนาดรับประทานยานี้ด้วยตนเอง
- การรับประทานยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนร่วมกับยาใดๆควรปรึกษาแพทย์/เภสัชกรก่อนเสมอ
- หากพบอาการข้างเคียงที่รบกวนการดำเนินชีวิตประจำวันหลังรับประทานยานี้ เช่น ท้องเสียบ่อยครั้ง วิงเวียนศีรษะมาก ให้หยุดใช้ยานี้ แล้วรีบกลับมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาล เพื่อแพทย์พิจารณาปรับแนวทางการรักษา
- ปฏิบัติตามคำแนะนำการใช้ยาของ แพทย์ เภสัชกร พยาบาล อย่างเคร่งครัดและควรมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
- ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
- ห้ามเก็บยาหมดอายุ
***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน ร่วมกับ กลุ่มยา CYP3A4 inhibitors เพราะจะทำให้ระดับยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนในกระแสเลือดสูงขึ้น และทำให้ผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงต่างๆจากยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนสูงขึ้นตามมา
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนร่วมกับกลุ่มยาCYP3A4 inducers เพราะ จะส่งผลให้มีระดับยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนในกระแสเลือดลดลง จนเป็นผลให้ประสิทธิภาพในการรักษาของยาเบนซ์ไฮโดรโคโดนด้อยลง
ควรเก็บรักษาเบนซ์ไฮโดรโคโดนอย่างไร?
ควรเก็บรักษาเบนซ์ไฮโดรโคโดน เช่น
- สามารถเก็บยานี้ภายใต้อุณหภูมิ 15-30 องศาเซลเซียส (Celsius)
- ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น
- เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
- ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
- เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
- ไม่เก็บยาที่หมดอายุ
- ไม่ทิ้งยาลงในแม่น้ำคูคลองตามธรรมชาติ
เบนซ์ไฮโดรโคโดนมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาเบนซ์ไฮโดรโคโดน มียาชื่อการค้าและบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Adapaz (อะดาปาซ) | KemPharm |
