เทดูกลูไทด์ (Teduglutide)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 5 มิถุนายน 2562
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาเทดูกลูไทด์(Teduglutide) เป็นยาที่ใช้รักษากลุ่มอาการลำไส้สั้น(Short bowel syndrome) ซึ่งกลุ่มอาการนี้อาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ป่วยด้วยมะเร็งลำไส้เล็ก, การบิดตัวของลำไส้เล็กที่ผิดรูปร่าง, การได้รับบาดเจ็บบริเวณลำไส้เล็ก, รวมถึงโรคลำไส้เล็กอักเสบที่เรียกว่า โรคโครห์น(Crohn’s disease), ซึ่งผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าวมีโอกาสที่จะต้องเข้ารับการผ่าตัดลำไส้เล็ก ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดกลุ่มอาการลำไส้สั้นตามมา

ผู้ป่วยกลุ่มอาการลำไส้สั้นนี้ จะมีอาการเรื้อรังได้แก่ ปวดท้อง, ท้องเสีย , อุจจาระมีลักษณะมันหรือมีเศษอาหารปนออกมา, ร่างกายขาดน้ำ/ภาวะขาดน้ำ, น้ำหนักตัวลดลง, ร่างกายขาดสารอาหารโดยเฉพาะกลุ่มวิตามินและเกลือแร่,

ยาเทดูกลูไทด์ เป็นยาที่ผลิตด้วยเทคโนโลยีพันธุวิศวกรรมโดยใช้แบคทีเรียชนิดEscherichia coli เป็นตัวผลิต โครงสร้างของยานี้จะประกอบไปด้วยกรดอะมิโนถึง 33 ชนิด และมีความคล้ายคลึงกับโปรตีนที่ผลิตจากผนังลำไส้เล็ก นักวิทยาศาสตร์เรียกโปรตีนนี้ว่า ‘Glucagon like peptide2 ย่อว่า GLP2’ ตัวยานี้จะกระตุ้นให้เกิดการไหลเวียนของเลือดที่มาหล่อเลี้ยงสำไส้ ช่วยยับยั้งการหลั่งกรดของกระเพาะอาหาร ส่งผลให้ผู้ป่วยด้วยกลุ่มอาการลำไส้สั้นมีอาการดีขึ้น

รูปแบบเภสัชภัณฑ์ของยาเทดูกลูไทด์ เป็นแบบยาฉีดชนิดผง ที่ต้องละลายใน น้ำกลั่น และใช้ฉีดเข้าใต้ผิวหนังวันละ1ครั้ง ตัวยาในกระแสเลือดจะถูกกำจัดทิ้งออกจากร่างกายโดยผ่านไปทางไตโดยใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมงเป็นอย่างต่ำหลังได้รับยานี้

ในต่างประเทศ จำหน่ายยาตัวนี้ภายใต้ชื่อการค้าว่า Gattex หรือ Revestive แต่ยังไม่มีการนำมาใช้ในประเทศไทย

เทดูกลูไทด์มีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

เทดูกลูไทด์

เทดูกลูไทด์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ คือ

  • เป็นยาบำบัดกลุ่มอาการลำไส้สั้น (Short bowel syndrome)

เทดูกลูไทด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาเทดูกลูไท คือ ตัวยามีโครงสร้างคล้ายกับสายโปรตีนในลำไส้เล็ก หรือที่เรียกย่อๆว่า GLP2 ตัวยาจะเข้าจับกับตัวรับ(Receptor)ที่ผนังลำไส้เล็ก (Distal intestine) ส่งผลกระตุ้นให้เลือดไหลเวียนมาเลี้ยงลำไส้เล็กได้ดีขึ้น ลดการหลั่งกรดจากกระเพาะอาหาร และยังช่วยชะลอการบีบตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้ นอกจากนี้ ยาเทดูกลูไทด์ยังมีคุณสมบัติบำรุงเยื่อเมือกของผนังลำไส้ให้คงสภาพได้ดีขึ้น จากกลไกเหล่านี้ส่งผลช่วยลดอาการปวดท้อง และทำให้ลำไส้เล็กมีเวลาดูดซึมสารอาหารและน้ำเข้าไปหล่อเลี้ยงร่างกายได้ยาวนานขึ้น เป็นผลให้อาการป่วยด้วยลำไส้สั้นดีขึ้นตามลำดับ

เทดูกลูไทด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

รูปแบบการจัดจำหน่ายของยาเทดูกลูไทด์ ได้แก่

  • ยาฉีด ประเภทผงปราศจากเชื้อ ที่ประกอบด้วย Teduglutide ขนาด 5 มิลลิกรัม/ขวด(Vial)

เทดูกลูไทด์มีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยาเทดูกลูไทด์มีขนาดการบริหารยา/ใช้ยา เช่น

  • ผู้ใหญ่: ละลายยาเข้ากับน้ำกลั่น แล้วฉีดเข้าใต้ผิวหนังบริเวณ ต้นขา หรือ แขน หรือบริเวณท้อง ของผู้ป่วย ขนาด 0.05 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม วันละ1ครั้ง
  • เด็ก: ยังไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดใน ประสิทธิผลการรักษา, ผลข้างเคียง, และขนาดยานี้ในเด็ก

อนึ่ง:

  • ห้ามให้ยานี้กับผู้ป่วยเกินวันละ 1 ครั้ง
  • ควรเปลี่ยนบริเวณผิวหนังที่ฉีดยาตามความเหมาะสม ไม่ฉีดยาซ้ำที่เดิม
  • ห้ามฉีดยานี้ เข้ากระแสเลือด หรือฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ให้ฉีดเข้าใต้ผิวหนังเท่านั้น

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยา ควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาเทดูกลูไทด์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ เช่น โรคถุงน้ำดีอักเสบ โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ โรคมะเร็งลำไส้เล็ก, รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาเทดูกลูไทด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมฉีดยาควรทำอย่างไร?

กรณีลืมฉีดยาเทดูกลูไทด์ สามารถฉีดยาทันทีที่นึกขึ้นได้ หากเวลาใกล้เคียงกับการฉีดยาในครั้งถัดไป ห้ามเพิ่มขนาดการฉีดยาเป็น 2 เท่า ให้ฉีดยาที่ขนาดปกติเท่านั้น

เทดูกลูไทด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเทดูกลูไทด์ สามารถก่อให้เกิด ผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกาย เช่น

  • ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ มีอาการ แน่นท้อง อาเจียน ตับอ่อนอักเสบ
  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น ปวดศีรษะ วิงเวียน อาจพบเลือดออกในสมอง/เลือดออกในกะโหลกศีรษะ มีไข้
  • ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น โรคติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ
  • ผลต่อถุงน้ำดี: เช่น ถุงน้ำดีอักเสบ
  • ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น วิตกกังวล นอนไม่หลับ
  • ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ, หายใจขัด
  • ผลต่อกล้ามเนื้อ: เช่น ปวดกล้ามเนื้อ
  • ผลต่อผิวหนัง: เช่น เจ็บบริเวณที่ฉีดยา, เลือดออกใต้ผิวหนัง
  • ผลต่อหัวใจ: เช่น หัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นผิดปกติ มือ-เท้าบวม
  • ผลต่อระบบเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น อาจมีอาการอยากอาหาร หรือไม่ก็เบื่ออาหาร, มีสารน้ำ/ของเหลวในร่างกายเพิ่มขึ้น (Fluid overload)

มีข้อควรระวังการใช้เทดูกลูไทด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเทดูกลูไทด์ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้แพ้ยานี้
  • การใช้ยานี้กับ สตรีมีครรภ์ สตรีในภาวะให้นมบุตร และเด็ก ต้องเป็นไปตาม คำสั่งแพทย์เท่านั้น
  • ห้ามใช้กับผู้ป่วยด้วย โรคมะเร็งลำไส้เล็ก , ผู้ที่มีสภาวะลำไส้เล็กอุดตัน/ลำไส้อุดตัน, ผู้ป่วยด้วยภาวะถุงน้ำดีอักเสบ, ฯลฯ
  • ยานี้สามารถเพิ่มการดูดซึมเข้าสู่ร่างกายเมื่อใช้ร่วมกับตัวยาชนิดอื่น การใช้ยาใดๆร่วมกับยาเทดูกลูไทด์ จึงต้องเป็นไปตามคำสั่งของแพทย์แต่ผู้เดียว
  • ปฏิบัติตามคำแนะนำของ แพทย์ พยาบาล อย่างเคร่งครัด และควรมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเทดูกลูไทด์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

เทดูกลูไทด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเทดูกลูไทด์ มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • ห้ามใช้ยาเทดูกลูไทด์ร่วมกับ ยา Bexarotene เพราะจะเกิดความเสี่ยงต่อภาวะตับอ่อนอักเสบได้มากยิ่งขึ้น

ควรเก็บรักษาเทดูกลูไทด์อย่างไร?

ควรเก็บรักษายาเทดูกลูไทด์ เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิ 2–8 องศาเซลเซียส(Celsius)
  • ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
  • ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่เก็บยาที่หมดอายุ
  • ไม่ทิ้งยาลงในแม่น้ำคูคลองตามธรรมชาติ

เทดูกลูไทด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเทดูกลูไทด์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Gattex (แกตเท็กซ์) Hospira, Inc.
Revestive (รีเวสทีฟ) Shire Pharmaceuticals Ireland Limited

บรรณานุกรม

  1. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2012/203441Orig1s000lbl.pdf[2019, May18]
  2. https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2017/20171019139266/anx_139266_en.pdf [2019, May18]
  3. https://www.drugbank.ca/drugs/DB08900[2019, May18]
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Short_bowel_syndrome#Causes[2019, May18]
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Glucagon-like_peptide-2[2019, May18]
  6. https://www.drugs.com/drug-interactions/bexarotene-with-teduglutide-378-0-3436-0.html[2019, May18]