เจมไฟโบรซิล (Gemfibrozil)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 29 ธันวาคม 2563
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

ทั่วไป

ยาเจมไฟโบรซิล (Gemfibrozil) ถูกนำมาใช้รักษาโรคไขมันในเลือดสูง มีความสามารถลดไขมันในเลือดชนิดต่างๆที่เป็นไขมันไม่ดี เช่น Triglyceride, Very low density lipopro tein (VLDL), Low density lipoprotein/LDL), และเพิ่มไขมันชนิดดี High density lipopro tein (HDL)

จากการศึกษาด้านเภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic: ความเป็นไปของยาเมื่อเข้าสู่ร่างกาย)ของยาตัวนี้พบว่า เมื่อยาเจมไฟโบรซิลเข้าสู่กระแสเลือด 95%ของยาจะจับกับโปร ตีนในเลือด และถูกส่งไปเปลี่ยนโครงสร้างเคมีที่ตับ ร่างกายต้องใช้เวลาประมาณ 1.5 ชั่วโมงในการกำจัดยาออกจากกระแสเลือด 50% โดยผ่านไปกับน้ำปัสสาวะ

ยาเจมไฟโบรซิล ถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ และสามารถพบเห็นการใช้ยาตัวนี้ภายในสถานพยาบาลทั่วไป ก่อนการสั่งจ่ายยา ผู้ป่วยต้องได้รับการตรวจระดับไขมันในเลือดก่อน เพื่อที่แพทย์จะได้วิเคราะห์และปรับขนาดรับประทานได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมต่อคน ไข้

ยาเจมไฟโบรซิลมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

เจมไฟโบรซิล

ยาเจมไฟโบรซิลมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • รักษาภาวะ/โรคไขมันในเลือดสูง (Hyperlipidacmias)
  • ลดความเสี่ยงของการเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ ด้วยมีน้ำหนักตัวเกิน/โรคอ้วน และมีไขมันในเลือดสูงกว่าปกติ

ยาเจมไฟโบรซิลมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีกลไกการออกฤทธิ์ โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งกระบวนการไลโปไลซิส (Lipolysis: ขบวนการสลายไขมันที่ทำให้เกิดภาวะไขมันในเลือดสูง) และยับยั้งการสะสมไขมันในตับ นอกจากนี้ ยังยับยั้งการหลั่งไขมัน VLDL จากตับอีกด้วย ด้วยกลไกที่กล่าวมาทำให้ยานี้ ลดปริมาณไขมันในเลือดได้

ยาเจมไฟโบรซิลมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • รูปแบบยาเม็ด ขนาดความแรง 450, 600, และ 900 มิลลิกรัม/เม็ด
  • รูปแบบยาแคปซูล ขนาดความแรง 300 มิลลิกรัม/แคปซูล

ยาเจมไฟโบรซิลมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีขนาดรับประทาน เช่น

  • ผู้ใหญ่: รับประทานครั้งละ 600 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารครึ่งชั่วโมงเป็นอย่างต่ำ เช้า - เย็น ขนาดรับประทานสูงสุดไม่เกิน 1.5 กรัม/วัน
  • เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): การใช้ยานี้ในเด็ก มีข้อจำกัดการใช้มาก การใช้ยานี้ในเด็กจึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์เป็นรายๆไป

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเจมไฟโบรซิล ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก /หอบเหนื่อย
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาเจมไฟโบรซิล อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆและ/หรือกับอาหารเสริมที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาเจมไฟโบรซิล สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยาเจมไฟโบรซิลมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลสามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

  • รู้สึกไม่สบายในกระเพาะอาหาร
  • ปวดท้อง
  • วิงเวียน
  • ง่วงนอน
  • ปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ
  • ความ รู้สึกทางเพศลดลง
  • มีกลุ่มอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่
  • *นอกจากนี้ ยังสามารถพบอาการข้างเคียงในระดับที่รุนแรง ซึ่งหากพบอาการข้างเคียงฯเช่นนี้ ควรต้องรีบไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลโดยทันที อาการข้างเคียงที่รุนแรงดังกล่าว เช่น
    • ปวดเสียดที่กระเพาะอาหาร
    • ตัวเหลืองตาเหลือง
    • การมองเห็นภาพไม่ชัดเจน
    • ปวดแสบขณะถ่ายปัสสาวะ
    • อาการกล้ามเนื้อลายสลาย เช่น ปวดกล้ามเนื้อพร้อมมีอาการตึงของกล้ามเนื้อ มีไข้ ปัสสาวะมีสีคล้ำ ใจสั่นหรือ หัวใจเต้นระรัว มีจุดแดงขึ้นตามร่างกาย

มีข้อควรระวังการใช้ยาเจมไฟโบรซิลอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเจมไฟโบรซิล เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคตับ ผู้ป่วยโรคไต ทำงานผิดปกติขั้นรุนแรง
  • การใช้ยานี้ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ต้องคอยควบคุมระดับไขมันในเลือดไม่ให้ต่ำกว่า เกณฑ์ปกติ อีกทั้งต้องคอยตรวจสอบการทำงานของตับว่าผิดปกติหรือไม่ ตามคำแนะนำของแพทย์
  • ระวังการใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร
  • ระหว่างการใช้ยาเจมไฟโบรซิล ควรต้องตรวจสอบระบบเลือดตามคำแนะนำของแพทย์ ว่ามีความผิดปกติหรือไม่ เช่น ภาวะโลหิตจาง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเจมไฟโบรซิลด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพร ต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาเจมไฟโบรซิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเจมไฟโบรซิลมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาเจมไฟโบรซิล ร่วมกับยาลดไขมันบางตัว เช่นยา Simvastatin สามารถก่อให้ เกิดพยาธิสภาพทางกล้ามเนื้อหรือเกิดสภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย จึงห้ามใช้ยาทั้งคู่ร่วมกัน
  • การใช้ยาเจมไฟโบรซิล ร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่นยา Warfarin สามารถก่อให้เกิดภาวะเลือดออกง่าย เพื่อความปลอดภัยของคนไข้ แพทย์จะเป็นผู้ปรับลดขนาดของยาต้านการแข็งตัวของเลือด
  • การใช้ยาเจมไฟโบรซิลร่วมกับยารักษาโรคเกาต์ เช่นยา Colchicine อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงของพยาธิสภาพของกล้ามเนื้อไปจนถึงขั้นกล้ามเนื้อลายสลาย การใช้ยาทั้ง 2 ตัวนี้ร่วมกันจึงควรต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด หากเกิดอาการผิดปกติอย่างไร ต้องรีบปรึกษาแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที
  • การใช้ยาเจมไฟโบรซิล ร่วมกับยารักษาโรคเบาหวานชนิด 2 เช่นยา Repaglinide สามารถก่อให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างรุนแรง จึงห้ามใช้ยาทั้งคู่ร่วมกัน

ควรเก็บรักษายาเจมไฟโบรซิลอย่างไร?

ควรเก็บยาเจมไฟโบรซิล เช่น

  • เก็บยาที่อุณหภูมิระหว่าง 20 - 25 องศาเซลเซียส (Celsius)
  • เก็บยาให้พ้นแสง/ แสงแดด และความชื้น
  • เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
  • ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยาเจมไฟโบรซิลมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเจมไฟโบรซิล มียาชื่อการค้า และบรืษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Bisil (บิซิล) Sriprasit Pharma
Delipid (เดลิปิด) T.Man Pharma
Dropid (ดรอปิด) Medicine Products
Fibropid 300 (ไฟโบรปิด 300) V S Pharma
G.F.B.-600 (จี.เอฟ.บี.-600) Umeda
Gembropac (เจมโบรแพค) Inpac Pharma
Gemfibril (เจมไฟบริล) Siam Bheasach
Gemox (เจม็อกซ์) R.X.
Gozid (โกซิด) General Drugs House
Hidil (ไฮดิล) Berlin Pharm
Lespid (เลสปิด) Charoon Bhesaj
Lipicap (ลิปิแคป) Vesco Pharma
Lipison (ลิปิซัน) Unison
Lipolo (ลิโปโล) MacroPhar
Locholes (โลโคลส์) T.O. Chemicals
Lodil (โลดิล) Pharmahof
Lopicare (โลปิแคร์) Siam Medicare
Lopid/Lopid OD (โลปิด/โลปิด โอดี) Pfizer
Lopol (โลปอล) Suphong Bhaesaj
Manobrozil (มาโนโบรซิล) March Pharma
Milpid (มิลปิด) Millimed
Norpid (นอร์ปิด) Greater Pharma
Poli-Fibrozil (โพลี-ไฟโบรซิล) Polipharm
Polyxit (โพลีซิท) Pharmasant Lab
Ronox (โรน็อกซ์) Charoen Bhaesaj Lab
Tolip (โทลิพ) Utopian
U-Pid (ยู-ปิด) Patar Lab

บรรณานุกรม

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Gemfibrozil [2020,Dec26]
2 http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=gemfibrozil&page=0 [2020,Dec26]
3 http://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fthailand%2fdrug%2finfo%2fgemfibrozil%3fmtype%3dgeneric [2020,Dec26]
4 http://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fThailand%2fdrug%2finfo%2flopid-lopid%2520od%2f%3ftype%3dbrief [2020,Dec26]
5 http://www.rxlist.com/lopid-drug/patient-images-side-effects.htm [2020,Dec26]