เกาลิน - เพคติน คาโอลิน - เพคติน (Kaolin Pectin)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 15 พฤษภาคม 2563
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

เกาลิน (Kaolin, บางคนออกเสียงว่า คาโอลิน หรือ เคโอลิน) เป็นดินชนิดหนึ่ง บางคนเรียกว่า ดินขาวหรือดินเหนียวจีน มีลักษณะสีขาว ถูกนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายด้าน เช่น ผลิตเครื่องปั้นเซรามิค อุตสาหกรรมผลิตยาสีฟัน อุตสาหกรรมเครื่องสำอาง อุตสาหกรรมสบู่ อุตสาห กรรมสี ใช้ในขบวนการบำบัดน้ำเสีย ฯลฯ ในทางเวชกรรม นักวิทยาศาสตร์ได้นำมาผลิตเป็นยาแก้ท้องเสีย

เพคติน (Pectin) เป็นสารโพลีแซคคาไรด์ (Polysaccharide: คาร์โบไฮเดรต ชนิดหนึ่ง) ชนิดหนึ่ง พบได้มากมายในพืช มีลักษณะเป็นผง สีขาวอมน้ำตาล ในเชิงพาณิชย์ เราสามารถสกัดเพคตินได้จากเปลือกส้ม และถูกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ด้วยคุณสมบัติของเพคตินที่จะทำให้รูปร่างของอาหารมีลักษณะหนืดเหมือนเจล (Gel) จึงถูกนำมาเป็นส่วนผสมในแยมผล ไม้ (Jam) นอกจากนี้ยังเป็นสารอาหารที่ให้พลังงานต่ำ มนุษย์จึงนำมาใช้ในการผลิตอาหารเสริม ซึ่งในด้านยา เพคตินมีคุณสมบัติเพิ่มความหนืดและเพิ่มปริมาตรของอุจจาระ จึงใช้เป็นยารักษาอาการท้องเสียและท้องผูกในเวลาเดียวกัน

เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค การที่จะเลือกใช้ยาที่มีสูตรตำรับส่วนผสมของเกาลินและเพคติน ควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนทุกครั้ง

ยาเกาลิน - เพคตินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

เกาลิน

ยาเกาลิน - เพคติน มีสรรพคุณรักษา/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • บรรเทาอาการท้องเสียทั่วไป (โดยเฉพาะในเด็ก) ที่มิได้มีสาเหตุจาการติดเชื้อชนิดที่ก่อให้เกิดอาการอย่างรุนแรง

ยาเกาลิน - เพคตินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาเกาลิน - เพคติน คือ ตัวยาจะเป็นตัวดูดซับของเหลว, น้ำ, พิษจากเชื้อแบคทีเรียในลำไส้ มีผลทำให้ลำไส้ลดการเคลื่อนไหว จึงทำให้บรรเทาอาการท้องเสียลงได้

ยาเกาลิน - เพคตินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาเกาลิน - เพคติน มีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • จัดจำหน่ายในรูปแบบยาน้ำแขวนตะกอน ขนาดบรรจุ 60 มิลลิลิตร, 4 ลิตร, 0.5 แกลลอน และ 1 แกลลอน

ยาเกาลิน - เพคตินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ด้วยสูตรตำรับยาเกาลิน - เพคติน มีความแตกต่างของสัดส่วนยาเกาลินและยาเพคตินที่แตกต่างกันไปขึ้นกับบริษัทผู้ผลิต ‘ขนาดรับประทานของยาเกาลิน - เพคติน จึงขึ้นกับ คำแนะนำใน ฉลากยา/ เอกสารกำกับยาของแต่ละบริษัท และประกอบกับคำแนะนำจากแพทย์ผู้ทำการรักษา’

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาเกาลิน - เพคติน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หาย ใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยาหรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาเกาลิน - เพคตินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาของยาเกาลิน - เพคตินกับยาอื่น และ/หรือกับอาหารเสริมที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะ ยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาเกาลิน - เพคติน สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า

ยาเกาลิน - เพคตินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาเกาลิน – เพคตินมีผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/ อาการข้างเคียง) เช่น

  • อาจทำให้มีอาการท้องผูกตามมา
  • และหากพบอาการข้างเคียงอื่นนอกจากนี้ ต้องรีบพาผู้ป่วยไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที เช่น
    • ผื่นคัน
    • หายใจลำบาก
    • รู้สึกแน่นหน้าอก
    • มีอาการใบหน้า – ริมฝีปากบวม
    • มีไข้สูง
    • ปวดท้องอย่างมาก

มีข้อควรระวังการใช้ยาเกาลิน - เพคตินอย่างไร?

ข้อควรระวังการใช้ยาเกาลิน - เพคติน เช่น

  • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่แพ้ยา เกาลิน - เพคติน
  • ระวังการใช้ยานี้กับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 3 ปี เพราะผลข้างเคียงจากยาอาจสูงขึ้น
  • ไม่ควรใช้ยานี้ในเด็กหรือวัยรุ่นที่มีไข้ที่สงสัยหรือที่ติดเชื้อไวรัส (เช่น ไข้หวัดใหญ่, อี สุกอีใส) เพราะอาจเกิดกลุ่มอาการราย (Reye’s syndrome) ตามมาได้
  • หลังจากใช้ยานี้ไป 2 วัน แล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรหยุดยา แล้วรีบไปพบแพทย์/ไปโรง พยาบาล
  • การใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์ ต้องเป็นคำสั่งใช้ยาจากแพทย์เท่านั้น
  • ห้ามใช้ยานี้ในหญิงให้นมบุตร เพราะยานี้ผ่านปนมาในน้ำนมได้ (ถ้าจะใช้ยานี้ต้องหยุดในนมบุตร)
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาเกาลิน - เพคตินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิด ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาเกาลิน - เพคตินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาเกาลิน - เพคตินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาเกาลิน - เพคตินร่วมกับยาเสพติดที่มีฤทธิ์เป็นยาแก้ปวด อาจส่งผลให้ยาเสพติดดังกล่าวมีปริมาณในร่างกายสูงขึ้นจนอาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียงเหล่านี้ตามมาเช่น ง่วงนอน วิงเวียนศีรษะ หัวใจเต้นช้า เหงื่อออกมาก ปัสสาวะน้อยผิดปกติ ปวดท้อง คลื่นไส้ เป็นต้น ยาเสพติดดังกล่าว เช่นยา Codeine, Morphine
  • การใช้ยาเกาลิน - เพคตินร่วมกับยาปฏิชีวนะบางตัว สามารถทำให้ปริมาณยาปฏิชีวนะดังกล่าวในกระแสเลือดลดต่ำลงกว่าปกติ ส่งผลถึงลดประสิทธิภาพการรักษาจากยาปฏิชีวนะนั้นๆ หากมีความจำเป็น ต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดการรับประทาน และ/หรือ เว้นระยะเวลาการรับประทานให้ห่างกันประมาณ 2 - 3 ชั่วโมง ซึ่งยาปฏิชีวนะดังกล่าว เช่นยา Doxycycline, Tetracycline
  • การใช้ยาเกาลิน - เพคตินร่วมกับยาลดไขมันในเลือด อาจทำให้ระดับของไขมันในเลือด ชนิด LDL สูงขึ้น ยาลดไขมันในเลือดดังกล่าว เช่นยา Lovastatin, Simvastatin

ควรเก็บรักษายาเกาลิน - เพคตินอย่างไร?

สามารถเก็บยาเกาลิน – เพคติน เช่น

  • เก็บยาภายใต้อุณหภูมิห้อง
  • เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงสว่าง และแสงแดด
  • และเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ยาเกาลิน - เพคตินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาเกาลิน – เพคติน มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต เช่น

ชื่อการค้า บริษัทผู้ผลิต
Kaolin-Pectin (เกาลิน-เพคติน) Suphong Bhaesaj
Kaopectal (เกาเพคตัล) Silom Medical
Kaolin Mixture w/ Pectin (เกาลินมิกเชอร์ วิทเพคติน) OsothOsoth Inter Laboratories
Kaolin Mixture Chew Brothers (เกาลินมิกเชอร์ จิวบราเทอร์) Chew Brothers

บรรณานุกรม

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Kaolin[2020,May9]
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Pectin#Uses [2020,May9]
3. http://www.drugs.com/cdi/kaolin-pectin.html[2020,May9]
4. http://www.drugs.com/mmx/kaolin-pectin-and-paregoric.html [2020,May9]
5. http://www.drugs.com/ppa/kaolin-pectin.html [2020,May9]
6. http://www.drugs.com/drug-interactions/a-g-tussin-with-kaolin-pectin-624-8438-1410-0.html [2020,May9]