ฮีโมโกลบินต่ำ (Low hemoglobin level)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 22 กันยายน 2561
  • Tweet
บทความที่เกี่ยวข้อง
ฮีโมโกลบินต่ำ

ฮีโมโกลบินต่ำ หรือฮีโมโกลบินน้อย (Low hemoglobin level หรือ Low hemoglobin)คือ ภาวะที่แพทย์ตรวจเลือดซีบีซีเพื่อดูความสมบูรณ์ของเลือด แล้วพบว่ามีฮีโมโกลบินต่ำ

ฮีโมโกลบิน หรือ เฮโมโกลบิน(Hemoglobin ย่อว่า Hgb หรือ Hb)คือ สารโปรตีนสำคัญชนิดหนึ่งในเม็ดเลือดแดงที่เป็นตัวจับออกซิเจนเพื่อนำพาออกซิเจนไปยังเซลล์ต่างๆทั่วร่างกายเพื่อเซลล์ใช้ในกระบวนการทำงาน/สร้างพลังงานเพื่อการดำรงชีวิต โดยในผู้ใหญ่ ผู้ชาย ค่าปกติของฮีโมโกลบิน คือ 13.8-17.2 กรัมต่อเดซิลิตร (g/dL) ส่วนในผู้หญิงคือ 12.1-15.1 กรัม/เดซิลิตร

สาเหตุ

สาเหตุของฮีโมโกลบินต่ำมี 3 สาเหตุหลัก คือ ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงน้อย, ร่างกายทำลายเม็ดเลือดแดงมากขึ้น, และร่างกายมีภาวะสูญเสียเลือด

ก. ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงน้อย เช่น

  • โรคมะเร็งต่างๆ โดยเฉพาะมะเร็งระบบโลหิตวิทยา เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว
  • โรคโลหิตจางจากไขกระดูกฝ่อ
  • อาการไม่พึงประสงค์จากยา/ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาต้านไวรัสเอชไอวี ยาเคมีบำบัด
  • โรคไตเรื้อรัง
  • การขาดวิตามินบางชนิด เช่น วิตามินบี 12 /ภาวะขาดวิตามินบี12
  • ภาวะขาดธาตุเหล็ก ภาวะโลหิตจางจากขาดธาตุเหล็ก

ข. ร่างกายทำลายเม็ดเลือดแดงมากขึ้น เช่น

  • โรคของม้าม เช่น มีม้ามโต
  • โลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตก
  • โรคธาลัสซีเมีย
  • โรคพอร์ฟิเรีย
  • เม็ดเลือดแดงรูปเคียว

ค. มีภาวะสูญเสียเลือด เช่น

  • มีแผลเลือดออกมาก เช่น จากอุบัติเหตุ
  • มีแผลเลือดออกเรื้อรัง เช่น ริดสีดวงทวาร มะเร็งลำไส้ใหญ่
  • บริจาคเลือดบ่อยเกินไป
  • มีประจำเดินบ่อย หรือมากผิดปกติ

อาการ

ไม่มีอาการเฉพาะของฮีโมโกลบินต่ำ แต่จะเป็นอาการจากสาเหตุที่จะต่างกันไปในแต่ละผู้ป่วยตามสาเหตุ (แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่อง อาการ /โรคต่างๆที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)

แต่สาเหตุหลักที่จะเหมือนกันในผู้ป่วยทุกคน คือ ภาวะซีด/หรือโลหิตจางที่เป็นผลข้างเคียงจากมีฮีโมโกลบินต่ำ ซึ่งอาการที่พบบ่อยของภาวะซีด ได้แก่

  • เนื้อตัว ริมฝีปาก เยื่อตา เยื่อเมือกต่างๆ มือเท้า ซีด
  • รู้สึกหนาวได้ง่ายและรุนแรงกว่าคนปกติ
  • อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย เป็นลมบ่อย

การวินิจฉัย

การวินิจฉัยมีภาวะฮีโมลโกลบินต่ำ คือ การตรวจเลือดดูความสมบูรณ์ของเลือด(ซีบีซี/CBC)

การรักษา

การรักษาภาวะฮีโมลโกลบินต่ำ ได้แก่

ก. กรณีฮีโมโกลบินต่ำมาก คือ การให้เลือด

ข. การรักษาหลักอื่นๆ คือ การรักษาสาเหตุที่ทำให้เกิดฮีโมโกลบินต่ำ เช่น

  • ให้ธาตุเหล็ก กรณีสาเหตุเกิดจากภาวะขาดธาตุเหล็ก
  • การรักษาภาวะประจำเดือนผิดปกติ กรณีเกิดจากประจำเดือนผิดปกติ เป็นต้น

(แนะนำอ่านเพิ่มเติมเรื่องการรักษา/โรคต่างๆที่เป็นสาเหตุได้ในเว็บ haamor.com)

การพยากรณ์โรค

การพยากรณ์โรคของภาวะฮีโมลโกลบินต่ำ จะขึ้นกับสาเหตุ จึงแตกต่างกันในผู้ป่วยแต่ละรายตามสาเหตุ เช่น