article detail

โมเมทาโซนครีม โลชั่น (Mometasone cream & lotion) หรือ อีโลเมท (Elomet)

• โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
• 23 ธันวาคม 2557
• Tweet

• บทนำ
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• หากลืมทายาควรทำอย่างไร?
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้โมเมทาโซนครีม โลชั่นอย่างไร?
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
• ควรเก็บรักษาโมเมทาโซนครีม โลชั่นอย่างไร?
• โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณานุกรม

• ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• โรคผิวหนัง (Skin disorder)
• สะเก็ดเงิน (Psoriasis)

บทนำ

ยาโมเมทาโซน (Mometasone) ชนิดครีมและโลชั่น เป็นยาทาภายนอกที่ถูกนำมารักษาอา การอักเสบของผิวหนังเช่น ผื่นคันหรือการอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ ตัวยาสำคัญเป็นสาร สเตียรอยด์ (Glucocorticosteroid) มีชื่อการค้าที่เป็นที่รู้จักของคนไทยคือ “Elomet”

โดยหลักการทั่วไป ยากลุ่มสเตียรอยด์จะเข้าไปกดภูมิคุ้มกันต้านทานโรคและลดการรวมตัวของเม็ดเลือดขาวในบริเวณที่มีการใช้ยา จึงทำให้เกิดฤทธิ์ลดการอักเสบที่ผิวหนังดังกล่าว แต่ถ้าการอัก เสบทางผิวหนังเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา ไม่แนะนำและห้ามการใช้ยากลุ่มสเตีย รอยด์เดี่ยวๆไปทาเพื่อลดการอักเสบ ด้วยตัวยานี้จะทำให้อาการของโรคเหล่านั้นถูกบดบัง แต่กลับทำให้เกิดการเจริญเติบโตของเชื้อโรคเพิ่มมากขึ้นจนก่อให้เกิดผลเสียต่อร่างกายและรุนแรงกว่าเดิม

ยาโมเมทาโซนในรูปแบบของโมเมทาโซน ฟูโรเอท (Mometasone furoate) ถูกบรรจุลงในบัญชียาหลักแห่งชาติของไทย โดยระบุเป็นยาครีมใช้ทาเฉพาะที่ (ยาใช้ภายนอก)

จากข้อมูลด้านความปลอดภัยในการใช้ยาโมเมทาโซนชนิดครีมและโลชั่น จะมีการระบุพื้นที่ของร่างกายที่ห้ามใช้ยานี้ เช่น บริเวณตา จมูก ปาก ใบหน้า ใต้รักแร้ และบริเวณขาหนีบ ด้วยสามารถก่อให้เกิดผลเสียต่ออวัยวะดังกล่าวเช่น ต้อกระจก เกิดสิวที่ใบหน้า หรือทำให้เกิดรอยด่างบริเวณที่ทา ยา เป็นต้น เพื่อความปลอดภัยของการใช้ยาและก่อให้เกิดประโยชน์ทางการรักษาสูงสุด ผู้บริโภคจึงควรใช้ยาตามคำสั่งแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีสรรพคุณรักษาอาการผื่นคัน อาการแพ้อักเสบของผิวหนังเช่น ใน โรคสะเก็ดเงิน, โรคผิวหนังอักเสบ (Eczema) เป็นต้น

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาโมเมทาโซนคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้างและการหลั่งสารสื่อประสาทชนิดต่างๆที่เป็นสาเหตุของการกระตุ้นให้เกิดการแพ้ เช่น Kinin, Histamine, Liposomal enzymes, และ Prostaglandin อีกทั้งยังทำให้หลอดเลือดบริเวณที่สัมผัสยาหดตัว จึงลดการดูดซึมสารสื่อประสาทต่างๆที่กล่าวมา จึงทำให้ระงับการอักเสบที่ผิวหนังและการคันได้ตามสรรพคุณ

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีรูปแบบการจัดจำหน่ายดังนี้

• ยาครีม ขนาดความเข้มข้น 0.1% โดยน้ำหนัก
• ยาขี้ผึ้ง ขนาดความเข้มข้น 0.1% โดยน้ำหนัก
• โลชั่นทาผิว ขนาดความเข้มข้น 0.1% โดยน้ำหนัก

***** หมายเหตุ: 0.1% โดยน้ำหนัก = 0.1 กรัม/น้ำหนักยา 100 กรัม

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีขนาดการบริหารยา/วิธีใช้ยาดังนี้

• ผู้ใหญ่และเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป:

  ยานี้ทั้งชนิดโลชั่นและยาครีม ให้ทาบริเวณผิวหนังที่มีการอักเสบเพียงเล็กน้อยบางๆ และถูเพียงเบาๆวันละ 1 ครั้ง หลังใช้ยาให้ล้างมือให้สะอาดทุกครั้ง ห้ามใช้ผ้าพันแผลหรือพลาสเตอร์ปิดทับบริเวณที่ทายา ระยะเวลาของการใช้ยาไม่ควรเกิน 3 สัปดาห์ หากอาการไม่ดีขึ้นหลังการใช้ยาไปแล้ว 2 สัปดาห์หรืออาการเลวลง ให้กลับไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล เพื่อปรับแนวทางการรักษาใหม่

• เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: ห้ามใช้ยานี้กับเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาโมเมทาโซน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรดังนี้

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาโมเมทาโซนอาจส่งผลให้อาการ ของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประ เภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมทายาควรทำอย่างไร?

หากลืมทายาโมเมทาโซนสามารถทายาเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการทายาในเวลาถัดไป ให้ทายาตามปกติ ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณการทายาเป็น 2 เท่า

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

โมเมทาโซนครีม โลชั่นอาจก่อให้เกิดผลไม่พีงประสงค์ (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) ดังนี้ เช่น อาจพบอาการผื่นคันเพิ่มมากขึ้น แสบร้อน ทำให้ผิวหนังบริเวณที่สัมผัสยาเป็นรอยด่าง แห้ง และบางลง การทายาบริเวณใบหน้าสามารถกระตุ้นการเกิดสิว (Steroid acne) หรือเกิดขนขึ้นดกในระ หว่างที่มีการใข้ยา เป็นต้น

มีข้อควรระวังการใช้โมเมทาโซนครีม โลชั่นอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้โมเมทาโซนครีม โลชั่นดังนี้เช่น

• ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยาโมเมทาโซน
• ห้ามทายานี้บริเวณตา ปาก รักแร้ ขาหนีบ ใบหน้า
• ห้ามใช้ยานี้ทาแก้อาการผื่นคันจากผื่นผ้าอ้อมในเด็กเล็ก
• ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์และสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ด้วยเป็นยากลุ่มสเตียรอยด์ สามารถก่อผลข้างเคียงกับผู้ป่วยกลุ่มนี้ได้มาก หากมีความจำเป็นต้องใช้ยา จะต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น และห้ามมิให้ผู้ป่วยใช้ยานี้ด้วยตนเอง
• ห้ามใช้ยานี้กับเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี
• ห้ามใช้ยานี้เป็นระยะเวลานานเกินกว่าคำสั่งแพทย์
• ห้ามใช้ยานี้ทาผิวหนังที่มีการติดเชื้ออีสุกอีใส งูสวัด หัด วัณโรค ด้วยจะทำให้ อาการของโรคดังกล่าวรุนแรงมากยิ่งขึ้น
• ห้ามแบ่งยานี้ให้กับผู้อื่นนำไปใช้
• ควรหยุดใช้ยานี้เมื่ออาการอักเสบทางผิวหนังกลับมาเป็นปกติแล้ว หรือหากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2 สัปดาห์ให้กลับไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล
• ระมัดระวังการใช้ยานี้กับเด็กที่มีปัญหาด้านการเจริญเติบโต
• ห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมโมเมทาโซนครีม โลชั่นด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองด้วยเช่นกัน

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ปกติยากลุ่มสเตียรอยด์ชนิดรับประทานหรือชนิดสูดพ่น ซึ่งดูดซึมเข้าสู่ร่างกายโดยตรง สามารถเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่เป็นชนิดรับประทานได้ เช่น ยาเบาหวาน ยารักษาโรคเชื้อรา ฯลฯ แต่การใช้ยาสเตียรอยด์ชนิดทาเฉพาะที่ภายนอก (ยาใช้ภายนอก) และใช้ในระยะเวลาที่แพทย์สั่งจ่าย มักจะไม่มีผลกระทบหรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยารับประทานชนิดอื่นๆมากเท่าใดนัก

ควรเก็บรักษาโมเมทาโซนครีม โลชั่นอย่างไร?

สามารถเก็บยาโมเมทาโซนชนิดครีมและโลชั่นระหว่างอุณหภูมิ 2 - 30 องศาเซลเซียส (Celsius) เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสงแดด ความร้อน และความชื้น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

โมเมทาโซนครีม โลชั่นมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาโมเมทาโซนที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิตเช่น

บรรณานุกรม

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Mometasone_furoate [2014,Nov29]
2 http://www.drugs.com/cdi/mometasone-cream.html [2014,Nov29]
3 http://www.drugs.com/drug-interactions/mometasone-topical-index.html?filter=1&generic_only= [2014,Nov29]
4 http://www.mims.com/USA/drug/info/mometasone/?type=full&mtype=generic [2014,Nov29]
5 http://www.mims.com/THAILAND/Home/GatewaySubscription/?generic=mometasone [2014,Nov29]
6 http://www.mims.com/Thailand/drug/search/?q=elomet [2014,Nov29]
7 http://www.drugs.com/drug-interactions/mometasone-topical.html [2014,Nov29]