ออกซาซิลลิน (Oxacillin)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 18 เมษายน 2564
- Tweet
- บทนำ: คือยาอะไร?
- ออกซาซิลลินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
- ออกซาซิลลินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- ออกซาซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- ออกซาซิลลินมีขนาดการรับประทานอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
- ออกซาซิลลินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้ออกซาซิลลินอย่างไร?
- ออกซาซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษาออกซาซิลลินอย่างไร?
- ออกซาซิลลินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics)
- โรคติดเชื้อ ภาวะติดเชื้อ (Infectious disease)
- แบคทีเรีย: โรคจากแบคทีเรีย (Bacterial infection)
- เชื้อดื้อยา ซูเปอร์บั๊ก (Superbug)
- เชื้อรา โรคเชื้อรา (Fungal infection)
- เพนิซิลลิน (Penicillin)
บทนำ: คือยาอะไร?
ยาออกซาซิลลิน (Oxacillin) คือ ยาปฏิชีวนะอีกหนึ่งตัวที่ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียซึ่งดื้อต่อยาเพนิซิลลิน (Penicillin) ได้มีการใช้ยานี้กันอย่างแพร่หลายในประเทศอเมริกา ชื่อการค้าที่สามารถพบเห็นได้ในต่างประเทศคือ “Bactocil” การใช้ออกซาซิลลินเป็นเวลานานๆสามารถกระตุ้นให้เกิดการดื้อยาของเชื้อโรคกลุ่มอื่นได้
สำหรับอาการข้างเคียง (ผลข้างเคียง) เด่นๆของยานี้ ได้แก่ ภาวะท้องเสียแบบไม่ค่อยรุนแรง ซึ่งหลายครั้งทำให้ผู้ป่วยเข้าใจผิดว่าเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร (โรคติดเชื้อทางเดินอาหาร)เพิ่มเข้ามา ดังนั้นการให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับยานี้จะช่วยทำให้ผู้ป่วยมีความเข้าใจและให้ความร่วมมือในการรักษาเพิ่มขึ้น
ออกซาซิลลินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
ยาออกซาซิลลินมีสรรพคุณรักษาโรค/ข้อบ่งใช้:
- ใช้รักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียที่ตอบสนองกับยาออกซาซิลลิน
ออกซาซิลลินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
กลไกการออกฤทธิ์ของยาออกซาซิลลินคือ ตัวยาจะเข้ายับยั้งการสร้างผนังเซลล์ของแบคทีเรีย ทำให้หยุดการเจริญเติบโตไม่สามารถแพร่พันธุ์ได้และตายลงในที่สุด
ออกซาซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาออกซาซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:
- ยาน้ำ ขนาด 250 มิลลิกรัม/5 มิลลิกรัม
- ยาฉีด ขนาด 500 มิลลิกรัม/ขวด
- ยาฉีด ขนาด 1, 2 และ 10 กรัม/ขวด
ออกซาซิลลินมีขนาดการรับประทานอย่างไร?
ยาออกซาซิลลินมีขนาดการรับประทานเช่น
ก. กรณียารับประทาน:
- ผู้ใหญ่: รับประทาน 0.5 - 1 กรัมทุกๆ 4 - 6 ชั่วโมง
- เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)ที่มีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 40 กิโลกรัม: รับประทาน 50 - 100 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโล กรัม/วันโดยแบ่งรับประทานทุก 6 ชั่วโมง
- เด็กที่มีน้ำหนักตัวมากกว่า 40 กิโลกรัม: ใช้ขนาดยาเช่นเดียวกับผู้ใหญ่หรืออยู่ในดุลพินิจของแพทย์
- ควรรับประทานยานี้ช่วงท้องว่าง คือ ประมาณ 1 ชั่วโมงก่อนอาหาร หรือประมาณ 2 ชั่วโมงหลังอาหาร
ข. กรณียาฉีด:
- ผู้ใหญ่: ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ 0.5 - 1 กรัม หรือหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำโดยแบ่งการฉีดทุกๆ 4 - 6 ชั่วโมง
- เด็กที่มีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 40 กิโลกรัม: ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ หรือหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำ 50 - 100 มิลลิกรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/วันโดยแบ่งการฉีดทุก 6 ชั่วโมง
- เด็กที่มีน้ำหนักตัวมากกว่า 40 กิโลกรัม: ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ หรือหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำ 250 มิลลิกรัมฉีดทุก 6 ชั่วโมงหรือตามดุลพินิจของแพทย์
อนึ่ง:
- สามารถเพิ่มขนาดการใช้ยานี้ได้ตามความรุนแรงของโรค แต่ทั้งนี้ต้องเป็นไปตามดุลพินิจของแพทย์ผู้รักษา
*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาออกซาซิลลิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยา แล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก/หอบเหนื่อย
- มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยา หรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาออกซาซิลลิน อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยา และ/หรือกับอาหารเสริมที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
ออกซาซิลลินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาออกซาซิลลินสามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/ อาการข้างเคียง)ต่างๆ เช่น
- มีไข้
- ผื่นคัน
- ท้องเสีย
- คลื่นไส้-อาเจียน
- เกิดภาวะผิดปกติในระบบโรคเลือด เช่น
- เม็ดเลือดขาวต่ำ
- เกล็ดเลือดต่ำ
- นอกจากนี้ยังอาจพบ
- ภาวะตับอักเสบ
- ไตอักเสบ
- มีเม็ดเลือดปนมากับปัสสาวะ (ปัสสาวะเป็นเลือด ซึ่งตรวจพบจาก การตรวจปัสสาวะ)
*อนึ่ง: หากได้รับยาออกซาซิลลินเกินขนาด อาจจะพบอาการ
- ประสาทหลอน
- รู้สึกสับสน
- ลมชัก
- เกิดภาวะระดับเกลือโพแทสเซียมและเกลือโซเดียมในเลือดผิดปกติ (หัวใจเต้นผิดปกติ)
ซึ่ง หากเกิดอาการดังกล่าวหลังใช้ยานี้ ต้องรีบนำตัวผู้ป่วยส่งแพทย์/ไปโรงพยาบาลโดยเร็ว การล้างไตด้วยการฟอกเลือด (Haemodialysis) จะช่วยเร่งการกำจัดยาออกซาซิลลินออกจากร่างกายได้เร็วขึ้น
มีข้อควรระวังการใช้ออกซาซิลลินอย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาออกซาซิลลิน เช่น
- ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้ และ/หรือ แพ้ยากลุ่มเพนิซิลลิน (Penicillin)
- ระวังการใช้ยานี้กับผู้ที่มี ภาวะไตทำงานผิดปกติ ผู้ป่วยโรคหืด
- ระวังการใช้ยานี้กับผู้สูงอายุและเด็กทารก
- การใช้ยาออกซาซิลลินเป็นเวลานาน อาจทำให้ผู้ป่วยมีการติดโรคเชื้อรา หรือเกิดแบคทีเรียที่ดื้อต่อยานี้ตามมาภายหลัง (เชื้อดื้อยา)
- ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
- ห้ามเก็บยาหมดอายุ
***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาออกซาซิลลินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ(อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน
ออกซาซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาออกซาซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น
- การใช้ยาออกซาซิลลิน ร่วมกับ ยากรดฟูซิดิก (Fusidic acid) สามารถทำให้ประสิทธิภาพการรักษาของยากรดฟูซิดิกด้อยลงไป จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน
- การใช้ยาออกซาซิลลิน ร่วมกับยา Probenecid จะทำให้ระดับของยาออกซาซิลลินในร่างกายเพิ่มสูงขึ้น และส่งผลต่อประสิทธิภาพในการรักษาตลอดจนผลข้างเคียงที่อาจได้รับติดตามมา การใช้ยาทั้งคู่ร่วมกันจะต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น
- การใช้ยาออกซาซิลลิน ร่วมกับยา Warfarin จะทำให้ฤทธิ์ของยา Warfarin เพิ่มมากขึ้นจนอาจเกิดภาวะเลือดออกง่ายติดตามมา หากจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดการใช้ยาให้เหมาะ สมเป็นรายบุคคลไป
ควรเก็บรักษาออกซาซิลลินอย่างไร?
ควรเก็บยาออกซาซิลลิน:
- เก็บยาในที่ที่มีอุณหภูมิที่เย็น
- ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
- ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์
- เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น
- เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
ออกซาซิลลินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาออกซาซิลลิน มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต เช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Biotam (ไบโอแทม) | Sanavita Pharma |
| Bristopen (บริสโทเพน) | Bristol-Myers Squibb |
| Clopencil (โคลเพนซิล) | CTCPDPTƯ I-PHARBACO |
| Ocina (ออกซินา) | China Chemical & Pharma |
| Oxacillin Bidiphar (ออกซาซิลลิน ไบดิฟาร์) | Bidiphar |
| Oxacillin Sodium Flamingo (ออกซาซิลลิน โซเดียม ฟลามิงโก) | Flamingo |
| Oxacilline Panpharma (ออกซาซิลลิน แพนฟาร์มา) | Panpharma |
| Oxal (ออกซอล) | Flamingo |
| Oxalipen (ออกซาลิเพน) | Antibiotice SA |
| Oxatalis (ออกซาทาลิส) | Vitrofarma S.A. |
บรรณานุกรม
- https://en.wikipedia.org/wiki/Oxacillin [2021,April17]
- https://www.drugs.com/cdi/oxacillin.html [2021,April17]
- https://www.mims.com/philippines/drug/info/oxacillin?mtype=generic [2021,April17]
- https://www.drugs.com/ppa/oxacillin.html [2021,April17]
