หลอดเลือดดำอัณฑะขอด (Varicocele)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 10 พฤษภาคม 2556
  • Tweet

หลอดเลือดดำอัณฑะขอด คือ ก้อนที่เกิดจากการโป่งพองของหลอดเลือดดำในอัณฑะ ที่อยู่ตามแนวความยาวของหลอดนำอสุจิ หรือหลอดอสุจิ (Spermatic cord) (อ่านเพิ่มเติมในบทความเรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาอวัยวะสืบพันธุ์ชาย) ซึ่งการที่หลอดเลือดดำขอด มีสา เหตุมาจากการเสื่อมของลิ้นในหลอดเลือดดำ ที่มีหน้าที่ช่วยการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดดำ ให้ไหลกลับเข้าสู่หลอดเลือดดำในช่องท้องและเข้าสู่หัวใจ ดังนั้นเมื่อเลือดดำกลับเข้าสู่หัวใจได้น้อย หรือไม่ได้ เลือดจึงคั่งอยู่ในหลอดเลือด หลอดเลือดจึงโป่งพองขยายใหญ่ขึ้น ทำให้คลำได้เป็นก้อนในอัณฑะ หรือ อัณฑะ/ถุงอัณฑะโตขึ้น อาจร่วมกับมีอาการรำคาญ หรือ ปวดหน่วงที่อัณฑะด้านนั้น

หลอดเลือดดำอัณฑะขอด พบได้บ่อยในช่วงอายุ 15-30 ปี มักโตขึ้นอย่างช้าๆ และมักเกิดกับอัณฑะข้างเดียว (พบข้างซ้ายสูงกว่าข้างขวา เพราะหลอดเลือดข้างซ้ายมีลักษณะที่ถูกบิดอุดตันได้ง่ายกว่าข้างขวา แต่พบเกิดทั้งสองข้างซ้าย-ขวาพร้อมกันได้) ในบางครั้งโดย เฉพาะในชายสูงอายุ ถ้าเกิดหลอดเลือดดำอัณฑะขอดและอัณฑะโตรวดเร็ว มักเกิดจากโรคมะ เร็งไตที่โตจนกดเบียดทับหลอดเลือดดำในช่องท้อง ส่งผลถึงการคั่งของเลือดในหลอดเลือดดำอัณฑะ

หลอดเลือดดำอัณฑะขอด ถ้ามีขนาดโตและปล่อยไว้นานไม่รักษา จะกดทับทำให้อัณฑะฝ่อลีบ (Atrophy) ได้ ดังนั้นจึงส่งผลถึงการสร้างอสุจิ จึงอาจส่งผลให้เป็นหมันได้โดยเฉพาะถ้าเกิดกับอัณฑะทั้งสองข้าง แต่อย่างไรก็ตาม ไม่มีรายงานการเปลี่ยนไปเป็นมะเร็ง

แพทย์วินิจฉัยโรคหลอดเลือดดำอัณฑะขอดได้จาก ประวัติอาการ การตรวจคลำอัณฑะ และการตรวจอัณฑะด้วยอัลตราซาวด์

การรักษาโรคหลอดเลือดดำอัณฑะขอด ถ้ามีขนาดเล็ก แพทย์มักแนะนำให้สวมใส่กาง เกงในชนิดช่วยพยุงอัณฑะเพื่อการไหลเวียนเลือด แต่ถ้าอาการไม่ดีขึ้น หรือก้อนยังโตขึ้น การรักษา คือ การผ่าตัด ซึ่งการรักษาจะโดยศัลยแพทย์ทั่วไป หรือแพทย์เฉพาะทาง คือ ศัลย ศาสตร์ทางเดินปัสสาวะ (Urology)

บรรณานุกรม

  1. Varicocele http://en.wikipedia.org/wiki/Varicocele [2013,April17].
  2. Varicocele http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001284.htm[2013,April17].