หมอสมศักดิ์ชวนคุย ตอน เมื่อหมอ พยาบาลทำผิด
- โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
- 4 สิงหาคม 2563
- Tweet
สังคมทุกวันนี้มีความคาดหวังกับหมอ พยาบาลและทีมสุขภาพที่ทำหน้าที่ให้การรักษาผู้ป่วยเพื่อให้หายจากความเจ็บปวด หายจากโรค หายจากความทุกข์ทรมาน ว่าทีมหมอ พยาบาลและผู้เกี่ยวข้องในโรงพยาบาลต้องให้การดูแลผู้ป่วยดุจญาติมิตร ต้องพูดจาดี ๆ ไม่เสียงดัง ไม่ดุ มีจิตใจของการให้บริการที่ดี ซึ่งทั้งหมดนั้นก็เป็นสิ่งที่หมอและทีมสุขภาพต้องทำหน้าที่ดังกล่าวให้ดีที่สุดตามจรรยาบรรณวิชาชีพที่เราได้รับการสอนและฝึกฝนมาตลอดชีวิต แต่ในความเป็นจริงในการทำงานรักษาพยาบาลผู้ป่วยนั้นมีหลายสิ่งหลายอย่างที่อาจทำให้หมอ พยาบาลและทีมสุขภาพไม่สามารถทำในสิ่งที่ดีที่สุด หรือทำตามจรรยาบรรณวิชาชีพที่ถูกฝึกฝนมาได้ ด้วยปัจจัยต่าง ๆ ผมจึงอยากเล่าให้ทุกคนฟัง เพื่อความเข้าใจอาชีพของผู้ให้บริบาลด้านการเจ็บป่วย ไม่ได้ต้องการแก้ตัว หรือให้ความเห็นใจ เพียงแค่อยากบอกให้เข้าใจว่าเราอยากทำให้ดีที่สุดตามวิชาชีพของเรา แต่เราไม่สามารถทำได้ตามที่ตั้งใจ เพราะการทำงานต่าง ๆ นั้นมีเงื่อนไขดังนี้
1. ภาระงานและความต้องการของประชาชน ไม่สัมพันธ์กับกำลังคนของทีมสุขภาพ ได้แก่ ภาระงานที่มากเกินความสามารถของคนที่ทำได้ ซึ่งสิ่งนี้เป็นปัญหาด้านกำลังคนของระบบบริการด้านสุขภาพมานานแล้วในโรงพยาบาลของรัฐ แต่ไม่ได้รับการแก้ไขหรือไม่สามารถแก้ไขได้ เพราะภาระงานที่เพิ่มขึ้น ความต้องการที่เพิ่มขึ้น ความคาดหวังของสังคมที่มากขึ้น แต่กำลังคนหรือการสนับสนุนจากภาครัฐไม่ได้เพิ่มมากขึ้นตามความจำเป็น
2. ปัญหาสุขภาพของผู้ให้บริบาลการรักษา คือ หมอ พยาบาลมีปัญหาสุขภาพ ซึ่งพบได้ทั้งสุขภาพกาย คือเจ็บป่วยด้วยโรคทางกาย และปัญหาสุขภาพจิต หมอ พยาบาลและทีมมีปัญหาสุขภาพเยอะมากนะครับ ผมขอยืนยันรวมทั้งผลการศึกษาด้านสุขภาพของทีมสุขภาพพบว่ามีปัญหาสุขภาพมากกว่าประชาชนในอาชีพอื่น ๆ โดยเฉพาะสุขภาพจิต มีความเครียด และภาวะซึมเศร้า วิตกกังวลสูง แต่พวกเราไม่สามารถลางาน หยุดพักรักษาได้ เพราะกำลังคนไม่เพียงพอ บางครั้งหมอ พยาบาลป่วยนอนให้น้ำเกลือ ก็ยังต้องมาทำงาน คนทั่วไปอาจมองว่าเป็นเรื่องประหลาดที่พวกหมอ พยาบาลทำไมไม่หยุดงาน ผมบอกได้เลยว่าทำไมเราจะไม่อยากหยุดพัก แต่พอเราเห็นเพื่อนๆ ร่วมทีมที่มีจำนวนน้อยมากนั้น ทำให้เราจึงต้องมาทำงานทั้ง ๆ ที่ไม่มีความพร้อมเลย
3. ภาระงานด้านการเพิ่มคุณภาพการทำงาน หรือระบบงานคุณภาพที่ภาครัฐมีการกำกับให้หน่วยงานของรัฐมีการทำงานที่มีคุณภาพ เพื่อให้เกิดการบริการที่ดี แต่ความพร้อมของหน่วยงานนั้นไม่พร้อม ทำให้ทีมสุขภาพต้องทำงานหนักเพิ่มขึ้นไปอีก ต้องกินเวลาที่ต้องให้บริบาลผู้ป่วย และกินเวลาพักผ่อนด้วย ยิ่งส่งผลให้คุณภาพชีวิตแย่ลงไป
4. สื่อสังคมออนไลน์ก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้กำลังใจของพวกเราลดลงไปโดยสังคมไม่ได้ตั้งใจ เราจะเห็นข่าวต่าง ๆ มากมายที่เกี่ยวกับการทำงานของทีมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม ไม่เป็นไปตามที่สังคมคาดหวัง ก็จะมีการโพสต์ในสื่อต่าง ๆ มากมาย แล้วก็มีการแชร์ส่งต่อ ให้ความเห็นต่าง ๆ มากมาย ทั้งที่ยังไม่ทราบความจริงว่าเป็นอย่างไร พวกเราหมอ พยาบาลก็มีความผิดไปแล้วโดยสังคมเป็นผู้ตัดสิน เมื่อความจริงปรากฏว่าเราไม่ผิด ก็ไม่ได้มีการแก้ไขหรือขอโทษ สิ่งเหล่านี้เป็นการบั่นทอนกำลังใจและความทุ่มเทในการทำงานของทีมสุขภาพไปอย่างมาก
การทำงานของหมอ พยาบาล เภสัชกรและทีมสุขภาพนั้นนอกจากการทำงานตามหน้าที่อย่างเดียวไม่เพียงพอ ต้องอาศัยทัศนคติที่ดี ความทุ่มเท และความเข้าใจความต้องการของผู้ป่วยและญาติ ซึ่งการทำแบบนี้ได้นั้นพวกเราจะต้องมีกำลังใจที่ดี ได้รับการสนับสนุนจากคนรอบข้าง รอยยิ้มของผู้ป่วยและญาติ คำขอบคุณ คือ กำลังใจที่ดีที่สุด เปรียบเสมือนน้ำหล่อเลี้ยงหัวใจพวกเราให้พองโตตลอดเวลา
ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
อายุรแพทย์ประสาทวิทยา