สายสะดือ (Umbilical cord)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 12 มกราคม 2557
  • Tweet

สายสะดือ ตามความหมายจากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 หมายถึงส่วนที่ต่อระหว่างระหว่างรกกับสะดือเด็ก

ทางการแพทย์ สายสะดือ มีความหมายเช่นเดียวกับจากพจนานุกรมฯ โดยสายสะดือ เป็นเนื้อเยื่อ/อวัยวะที่เชื่อมต่อ ระหว่างรกในผนังมดลูกของมารดากับหน้าท้องของเด็ก มีลักษณะเป็นท่อยาว ภายในประกอบด้วยหลอดเลือดดำและหลอดเลือดแดง ที่เป็นเส้นทางลำ เลียงอาหาร/เลือดจากมารดาเพื่อเลี้ยงทารก และนำของเสียจากทารกกลับเข้าสู่หลอดเลือดของมารดา เพื่อกำจัดออกนอกร่างกายมารดาต่อไป นอกจากนั้น ในสายสะดือยังมีสารที่มีลักษณะเป็นเจลลี (Jelly) ที่ช่วยพยุง ปกป้อง และปรับอุณหภูมิของหลอดเลือดในสายสะดือ และยังประกอบด้วยเซลล์กล้ามเนื้อเรียบ นอกจากนั้นคือ เส้นใยหรือพังผืดที่เคยเป็นท่อที่เชื่อม ต่อระหว่างกระเพาะปัสสาวะทารกกับสะดือทารก (Urachus) ซึ่งท่อนี้จะลีบฝ่อไปเริ่มตั้งแต่เมื่อทารกอายุครรภ์ได้ประมาณ 20 สัปดาห์

สายสะดือทั่วไปจะมีความยาวเท่ากับช่วงยาวของลำตัวทารก คือ ประมาณ 50 เซนติ เมตร และมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 เซนติเมตร

อนึ่ง เลือดจากสายสะดือที่เรียกว่า Cord blood จะอุดมด้วยเซลล์ตัวอ่อน (Stem cell) ที่สามารถนำมาปลูกถ่ายในการรักษาโรคต่างๆได้หลายโรค โดยเฉพาะโรคเลือดต่างๆ และปริมาณเลือดจะได้ทั้งจากรกและจากในสายสะดือ ซึ่งที่ถือว่าเหมาะสมที่จะนำมาใช้ในอนาคตโดยไม่ก่อให้เกิดภาวะซีดในมารดา และ/หรือในทารก คือ ประมาณ 75 มิลลิลิตร ดังนั้นในปัจจุบัน จึงนิยมที่จะเก็บเลือดจากสายสะดือไว้ในธนาคารเลือด (มีบริการนี้แล้วในประเทศไทย) ซึ่งถ้าวิธีเก็บถูกต้องตามหลักวิชา เลือดที่เก็บไว้จะใช้ได้ตลอดไป (ครั้งแรกในประวัติศาสตร์ การเก็บเลือดจากสายสะดือในธนาคาร เริ่มในปี ค.ศ. 1970/พ.ศ. 2513) อย่างไรก็ตามค่าเก็บฯยังมีราคาสูงมาก เกินกว่าทุกครอบครัวจะเข้าถึงบริการนี้ได้

บรรณานุกรม

  1. Cord blood http://en.wikipedia.org/wiki/Cord_blood [2013.Dec22].
  2. Umbilical cord http://en.wikipedia.org/wiki/Umbilical_cord [2013,Dec22].
  3. Urachus http://en.wikipedia.org/wiki/Urachus [2013,Dec22].
  4. Urachal abnormality http://www.urologyhealth.org/urology/index.cfm?article=41 [2013,Dec22].